Euthanasieproces: hier komt niemand ongehavend uit

Niemand wordt gespaard op het assisenproces over de euthanasie van Tine Nys. Doordat de artsen van doodslag worden beschuldigd, zullen hun advocaten werkelijk alles uit de kast moeten halen. Ook de vuile was van de familie Nys.

De komende dagen zal het euthanasieproces voor het Gentse hof van assisen op kruissnelheid komen. Op de beklaagdenbank zit de arts die tien jaar geleden euthanasie heeft uitgevoerd bij Tine Nys, een jonge vrouw met zware psychische problemen, en de arts en psychiater die daar advies over hebben gegeven.

Familieleden van Nys dienden klacht tegen hen in omdat ze betwisten dat ze was uitbehandeld en ook vinden dat de euthanasie slordig werd uitgevoerd.

Omdat er in de wet geen specifieke sancties zijn vastgelegd die in verhouding staan tot de verschillende mogelijke inbreuken, wordt het drietal beschuldigd van moord. ‘Er is een grote verontwaardiging en er is ook wat angst’, zei Walter Van Steenbrugge, de advocaat van de arts die de euthanasie uitvoerde, vrijdag op het proces. ‘In de eerste plaats verontwaardiging omdat onze cliënt moet terechtstaan voor doodslag door vergiftiging, de zwaarste misdaad die er bestaat, met daarop ook de zwaarste straf: levenslange opsluiting.’

Aanvankelijk werden in de media hoogstens initialen gebruikt om naar de beschuldigden te verwijzen. Zoals dat hoort bij mensen die nog niet schuldig zijn bevonden. Maar tegen het eind van vorige week werden ze in het journaal al bij naam genoemd en kwam de psychiater zelfs duidelijk in beeld. Daarmee is de toon wellicht gezet voor de komende week.

Vuile was

Voorstanders van assisenprocessen halen vaak aan hoe louterend het kan zijn, zowel voor het slachtoffer of de nabestaanden als voor de beschuldigden en hun familie, dat alle aanwijzingen, bewijzen, verzachtende en verzwarende omstandigheden nog eens uitgebreid voor zo’n jury uit de doeken worden gedaan.

Nogal wat betrokkenen geven achteraf ook aan dat ze de zaak dankzij dat proces achter zich hebben kunnen laten en eindelijk door zijn kunnen gaan met hun leven. Sommigen omdat ze antwoorden hebben gekregen op de vele vragen die door hun hoofd bleven spoken, anderen omdat ze het gevoel hebben dat er eindelijk naar hen is geluisterd.

Een neveneffect is wel dat de verschillende partijen doorgaans ook dingen te horen krijgen die ze liever niet hadden geweten of die ze niet in de openbaarheid hadden willen brengen. Getuigenissen over minder fraaie kanten van de levenswandel van een slachtoffer, bijvoorbeeld, maar ook over de duistere geheimen van diens familie of over de niet zo onschuldige jeugdzonden van de beschuldigde. Kortom: het is geen uitzondering dat de vuile was van zowel (de familie van) de dader als het slachtoffer tijdens zo’n assisenproces buiten wordt gehangen.

Dat is natuurlijk heel confronterend en gênant. Zeker als de nationale én internationale media erop zitten te kijken, zoals bij het euthanasieproces het geval is. Dat er zo’n massale aandacht voor is, komt vooral doordat er volgens sommigen een groter belang op het spel staat: de toekomst van de euthanasiewet en de rechtszekerheid van artsen die euthanasie toepassen.

Maar daar zal het in die rechtszaal de komende dagen niet over gaan. Daar gaat het – ook al lijkt dat weleens vergeten te worden – over echte mensen die straks op de een of andere manier verder zullen moeten zien te gaan met het leven.

Om te beginnen gaat het over de reputatie en carrière van drie artsen. Er zal gespit worden in hun privéleven, overtuigingen en medische praktijk. Zeker van de psychiater, die al een paar jaar kritiek krijgt omdat ze volgens tegenstanders al te vlot positief advies zou geven voor de euthanasie van mensen met een psychische aandoening.

Maar onvermijdelijk zal ook het leven van Tine Nys zelf en van haar familieleden worden doorploegd. Aangezien de artsen in theorie heel zware straffen riskeren, is de kans groot dat de verdediging de familie totaal niet zal sparen.

Van Steenbrugge gaf vrijdag al een voorzet toen hij zich hardop afvroeg waarom Nys’ familieleden niet op de beklaagdenbank zitten. ‘Het eigen tekortkomen, het eigen falen en het eigen grote schuldgevoel projecteren op de artsen die deden wat Tine zeer nadrukkelijk en volgehouden vroeg, mag nooit een grondslag vormen voor een gerechtelijke vervolging’, zei hij.

Geen commentaar

Voorzitter Martin Minnaert zag de bui voor de start van het proces al hangen. Niet alleen ontving hij op voorhand een aantal getuigen om de temperatuur alvast te meten, hij droeg alle partijen ook op om geen commentaar te geven in de media zolang het proces duurt. Iets wat advocaat Jef vermassen, die de psychiater vertegenwoordigt, naar eigen zeggen van plan is te doen ‘zo lang de anderen zich daar ook aan houden’.

Maar daarmee kan Minnaert natuurlijk niet vermijden dat er druk verslag wordt uitgebracht van alles wat in de rechtszaal wordt gezegd. En dat kan diepe wonden slaan. Zowel bij de familie, voor wie de voorbije tien jaar een soort uitputtingsslag was, als bij de artsen die als criminelen worden voorgeleid.

Hoogstwaarschijnlijk maken we deze week dus inderdaad een showproces mee en dat is zelden louterend. Sterker nog: de kans is aanzienlijk dat werkelijk niemand er ongehavend uitkomt.