‘Kinderloze singles zijn de melkkoe van de erfbelasting’

Wie geld nalaat aan neefjes, nichtjes of vrienden, moet accepteren dat meer dan de helft van de erfenis naar de overheid kan gaan.

De reden waarom veel mensen de erfbelasting zo hoog inschatten, ligt vooral aan de hoge tarieven voor verre erfgenamen. Erfgenamen in rechte lijn, zoals kinderen, betalen 3 procent op de eerste schijf van 50.000 euro, 9 procent op de tweede schijf van 200.000 euro en 27 procent op alles daarboven. Bovendien worden vastgoed en roerende goederen (zoals geld) apart belast.

Voor broers, zussen en andere erfgenamen liggen de tarieven meteen een stuk hoger. Broers en zussen betalen 25 procent erfbelasting op de eerste schijf tot 35.000 euro, 30 procent op de schijf tussen 35.000 en 75.000 euro, en 55 procent op alles boven 75.000 euro. Voor vrienden, neven en nichten zijn de tarieven nog forser: 25 procent, 45 procent en 55 procent op dezelfde schijven.

Hoogste schijf

Het probleem zit ’m niet alleen in de hogere tarieven. Voor verre erfgenamen worden roerende en onroerende vermogens samengeteld, in tegenstelling tot partners en kinderen, waar deze apart worden belast. Stel dat een vader 250.000 euro cash nalaat en een huis van 250.000 euro: de erfbelasting wordt dan voor beide apart berekend, waardoor hij net onder de hoogste belastingschijf blijft. Voor broers en zussen (en anderen) worden deze bedragen samengeteld. Een broer die 250.000 euro cash en een huis van 250.000 euro erft, wordt belast op een totaal van 500.000 euro, waardoor hij direct in de hoogste schijf valt.

Voor vrienden is het zelfs nog strenger. Zij worden belast aan 25 procent, 45 procent en 55 procent, en hun erfbelasting wordt berekend op het totale erfdeel van alle erfgenamen in deze categorie, in plaats van hun individuele aandeel. Stel dat twee vrienden elk 75.000 euro erven, dan wordt hun belasting berekend op 150.000 euro in plaats van 75.000 euro per persoon. Dit zorgt ervoor dat ze veel meer betalen. In dit geval wordt de eerste 35.000 euro belast aan 25 procent (8750 euro), de volgende 40.000 euro aan 45 procent (18.000 euro), en de resterende 75.000 euro aan 55 procent (41.250 euro). In totaal betalen ze samen 68.000 euro erfbelasting, oftewel elk 34.000 euro op hun erfenis van 75.000 euro.

Onrechtvaardig

‘Voor wie geen erfgenaam in rechte lijn is, lijkt alles erop gericht om zo snel mogelijk in de hoogste tariefschalen te belanden’, zegt Ive Rosseel, fiscaal expert van het ACV. ‘Het is een heel onrechtvaardig systeem. Kinderloze singles hebben – buiten hun ouders – alleen verre erfgenamen, waardoor meer dan de helft van hun erfenis naar de overheid gaat. Ze zijn daarmee de melkkoe van de erfbelasting.’

Ayfer Aydogan, partner bij ECGB Advocaten, ziet daarin minder problemen. ‘Er is geen enkele reden waarom de belasting voor verre erfgenamen anders zou worden berekend, dat klopt. Maar dat de tarieven voor hen hoger liggen, dat is begrijpelijk. De band tussen ouders, grootouders en kinderen is simpelweg anders dan die met neven, nichten of vrienden. Mensen zeggen vaak dat ze ook een sterke band hebben met deze verre familieleden of vrienden. Maar als die band echt zo hecht is, waarom wordt er dan niet meer tijdens het leven aan hen geschonken? Je kunt namelijk roerende goederen schenken aan verre familie of vrienden tegen een tarief van slechts 7 procent. Maar dat gebeurt nauwelijks, omdat die relatie meestal toch net anders is. Het is dan ook niet vreemd dat zij meer erfbelasting betalen dan partners, ouders, grootouders en kinderen’, zegt Aydogan.

Wat betekent het Vlaamse regeerakkoord voor wie erft en schenkt?