Erfenis na een scheiding: ‘Ook je ex-partner heeft na je dood nog rechten’

Een gescheiden vrouw die wist dat ze zou sterven, had in haar testament een voogd gekozen voor haar kinderen. Maar het was haar ex-partner die hun erfenis mocht beheren, vertelt notaris Joni Soutaer.

De meeste mensen die scheiden staan er niet bij stil, maar als je sterft terwijl je kinderen nog minderjarig zijn, kan je ex-partner mee beslissen over wat er met jouw erfenis gebeurt’, vertelt notaris Joni Soutaer.

‘Enkele jaren geleden werd ik in mijn praktijk nog met zo’n verhaal geconfronteerd. Het ging om een gescheiden vrouw die terminaal ziek werd, terwijl haar kinderen nog vrij jong waren. Ze had een moeilijke scheiding achter de rug en had geen vertrouwen meer in haar ex-partner. Het huis dat ze met hem had gebouwd, had ze na de scheiding overgekocht. Haar kinderen zouden het wel erven wanneer zij stierf.

‘Maar uiteraard kunnen jonge kinderen zo’n erfenis niet beheren: ze zijn “handelingsonbekwaam”. Daarom had ze zelf een testament geschreven waarin ze haar zus aanstelde als voogd over de kinderen. Toen de vrouw stierf, moest ik die zus helaas teleurstellen: wettelijk gezien gaat de voogdij naar de overlevende ouder. Alleen als die uit zijn ouderlijke rechten is ontzet, kan die de voogdij verliezen, maar dat gebeurt alleen in heel uitzonderlijke gevallen.

‘In dit geval mocht de ex-partner dus ook de erfenis van zijn kinderen beheren, tot wanneer ze meerderjarig werden. Of hij dat gedaan heeft, weet ik niet, maar hij had zelfs opnieuw in het huis van zijn ex-vrouw kunnen gaan wonen. Of hij had het kunnen verhuren, en de huurinkomsten zelf opstrijken. Wat uiteraard volledig indruist tegen de wensen van die vrouw, maar dat is helaas de wet.’

Ik moest de zus teleurstellen: wettelijk gezien gaat de voogdij naar de overlevende ouder.

Er zijn wel manieren om dat te omzeilen, legt Soutaer uit. ‘Voor een alleenstaande ouder met minderjarige kinderen is het zeker een goed idee om een testament te laten opmaken bij een notaris. Doe het niet zelf, want dan is de kans groot dat het toch ongeldig wordt verklaard. Die vrouw had het vruchtgebruik van haar woning tijdelijk kunnen toekennen aan iemand anders, bijvoorbeeld tot haar kinderen meerderjarig waren. Haar kinderen zouden dan de “blote eigendom” erven, maar die andere persoon zou in het huis kunnen wonen, of het verhuren.

‘Een andere optie is om in een testament het “vruchtgenot” af te nemen van de ex-partner. Dan kan die niet genieten van de “vruchten” van de erfenis van zijn kinderen, en dus geen huurinkomsten opstrijken of geen interesten of dividenden ontvangen van aandelen. Al die inkomsten gaan dan rechtstreeks naar een gesloten rekening voor de kinderen, waar de ex-partner absoluut niet mag aankomen.’

Waarom een notaris?

Bij een scheiding is het altijd een goed idee om een notaris te raadplegen, besluit Soutaer. ‘Als mensen via een notaris scheiden, dan kaarten we die zaken zeker aan. Maar er is ook een groep die niet via een notaris scheidt en dan wordt zoiets niet altijd besproken. Zolang er geen problemen zijn, staan de meeste mensen er niet bij stil. Maar je moet beseffen dat als je overlijdt terwijl je kinderen nog minderjarig zijn, je ex-partner vaak meer in de melk te brokkelen heeft dan je zou verwachten.’