‘Er is nog veel werk om ervoor te zorgen dat mensen met een handicap gelijke kansen krijgen op de arbeidsmarkt’

‘Op veel gebieden heeft Europa voor tastbare verbeteringen gezorgd. Maar gaat het ons wel lukken dit in de toekomst zo te houden?’ schrijft eurocommissaris Marianne Thyssen aan de vooravond van de Europese verkiezingen.

In de afgelopen vijf jaar hebben we opmerkelijke vooruitgang geboekt in de richting van een sociaal Europa. De werkloosheid is lager dan ooit, het is gemakkelijker geworden om in het buitenland te wonen en te werken en de regels daarvoor zijn eerlijker geworden, en vaders in heel Europa krijgen de mogelijkheid betaald vaderschapsverlof op te nemen. Bovendien krijgen mensen met een handicap toegang tot meer toegankelijke producten en diensten, wat hen helpt op gelijke voet deel te nemen aan het sociale en beroepsleven. Op veel gebieden heeft Europa voor tastbare verbeteringen gezorgd.

Maar gaat het ons wel lukken dit in de toekomst zo te houden? We leven in een wereld die voortdurend verandert: technologie verandert in een ongekend tempo en de globalisering is niet te stuiten. De meeste Europeanen zeggen dat zij gelukkig en tevreden met hun leven zijn. Maar als je ze vraagt hoe ze de toekomst zien, zeggen zij dat zij zich zorgen maken om hun baan, hun pensioen en de toekomst van hun kinderen. Het antwoord van de EU hierop is de Europese pijler van sociale rechten. Met de pijler was de Europese Unie de eerste internationale organisatie in de wereld die een agenda voor de toekomst van de werkgelegenheid uitzette. Dit heeft aanleiding gegeven tot nieuwe en gedurfde initiatieven.

Een van de factoren die in toenemende mate bepalend zullen zijn voor de toekomst van onze maatschappijen en economieën zijn vaardigheden. Zo zijn er bijvoorbeeld al robots die pizza’s maken. Deze machines kunnen mensen echter niet volledig vervangen; mensen zullen de digitale vaardigheden moeten leren die nodig zijn om de robot te kunnen bedienen. En we zullen mensen nodig hebben om zulke robots te ontwerpen, in elkaar te zetten en te repareren.

We hebben een agenda uitgezet om ervoor te zorgen dat mensen over de vaardigheden beschikken waar vraag naar is op de arbeidsmarkt, zodat zij voldoening in hun werk hebben. Ons vermogen om nieuwe vaardigheden te leren is hierin even belangrijk als op andere gebieden. De toekomst van werk gaat niet alleen over digitale verandering. Het gaat ook om de vergroening van onze economie, de mondiale waardeketens en demografische veranderingen, met name de vergrijzing.

De nieuwe arbeidswereld brengt ook verschillende soorten werk en carrières met zich mee. In plaats van een baan voor het leven hebben mensen nu tien banen in de loop van hun carrière. Ze werken niet meer voor één baas, maar werken op een flexibel tijdschema voor een app of een internetplatform. Onze regelgeving is niet ingesteld op dergelijke soorten werk en moet dus worden bijgewerkt, zodat flexibiliteit leidt tot groei en banen in plaats van onzekerheid en onbestendigheid. Miljoenen werknemers die zeer flexibel werken, weten bij aanvang van hun dienstverband niet of er een proefperiode is. Of zij ontvangen hun werkrooster voor de volgende week pas op zondag. Wij hebben nieuwe regels ingevoerd om deze praktijken af te schaffen.

Bovendien is het niet langer vanzelfsprekend dat mensen die werken toegang hebben tot sociale zekerheid en gedekt zijn bij ziekte, ongevallen of ouderdom. Als vervolg op de pijler hebben de EU-landen toegezegd ervoor te zorgen dat zo veel mogelijk mensen dekking kunnen genieten en rechten kunnen opbouwen op basis van bijdragen. Met deze en andere maatregelen voegen we de daad bij het woord. Door de toezeggingen van de pijler goed te maken, bouwt de Europese Unie bescherming op tegen nieuwe sociale problemen.

Mijn mandaat als commissaris loopt binnenkort af en de Europese verkiezingen zullen bepalen wie de toekomstige koers voor Europa zal aangeven. De pijler kan een kompas zijn dat de weg wijst. Daarnaast beschikken we over een aantal strenge regels die gelden in heel Europa. Maar niet iedereen kent zijn of haar rechten, bijvoorbeeld in geval van discriminatie. Daarom zijn we gestart met een bewustmakingsactie om mensen erop te wijzen dat de EU-wetgeving hen beschermt tegen discriminatie op het werk op grond van leeftijd, geslacht, handicap, etnische of raciale afkomst, godsdienst of overtuiging of seksuele geaardheid.

Met de Toegankelijkheidswet hebben we belangrijke producten en diensten in de hele EU al toegankelijker gemaakt voor mensen met een handicap. Er is echter een groot contrast tussen de EU-lidstaten op het gebied van werkgelegenheid. België is een van de lidstaten waar de arbeidsparticipatiekloof tussen personen met en zonder handicap het grootst is.

De Europese Commissie heeft op 15 mei Belgische werkgevers in Brussel ontmoet om hun ervaringen en moeilijkheden met betrekking tot redelijke aanpassingen te bespreken. Redelijke aanpassingen zijn essentieel om mensen met een handicap in staat te stellen te werken, en EU-wetgeving voorziet wat dit betreft in verplichtingen voor werkgevers. Toch is er nog veel werk aan de winkel om te zorgen dat mensen met een handicap gelijke kansen krijgen. Deze nieuwe bewustmakingsactie is ook bedoeld om aan te tonen dat eenvoudige technische en sociale oplossingen, zoals het installeren van een helling of het aanbieden van een schermvergrotingsapplicatie, een persoon met een handicap in staat stellen een baan te vinden en te behouden.

De daad bij het woord voegen betekent ook dat er actie moet worden ondernomen om een eerlijkere samenleving te creëren op basis van gelijke kansen. Europa, met al zijn diversiteit, heeft veel om trots op te zijn en minstens evenveel om voor te vechten.