‘Een leven kan niet herhaald worden, maar herbeginnen kan altijd’

‘De goede moordenaar, een van de twee misdadigers die naast Jezus stierf aan het kruis, wordt verwaarloosd in de rij van de heiligen’, schrijft Marc Eneman van Logia op Allerheiligen. ‘Nochtans leert hij ons een sterke les.’

Wat gebeurt er op Allerheiligen? Dan herdenken we letterlijk “alle-heiligen”. Graag zou ik de aandacht willen vestigen op een verwaarloosde heilige: de goede moordenaar. Even ter opfrissing: volgens het evangelie van Lucas werd Jezus gekruisigd tussen twee misdadigers in, bekend als de goede en de kwade moordenaar. Deze laatste hoonde Jezus, samen met het volk aan de voet van het kruis. De goede moordenaar keurde zijn spitsbroeder af en zei: ‘Wij ondergaan dit vonnis terecht, want wij krijgen wat we verdiend hebben voor onze daden, maar Hij heeft niets verkeerd gedaan.’ Daarna wendde hij zich tot Jezus en zei: ‘Denk aan mij wanneer Gij in uw Koninkrijk gekomen zijt.’ Jezus antwoordde hem: ‘Vandaag nog zult gij met Mij zijn in het Paradijs.’

Een leven kan niet herhaald worden, maar herbeginnen kan altijd.

Sommigen wijzen er fijntjes op dat de goede moordenaar in feite de enige mens is die door Jezus zelf werd heilig verklaard, en de enige heilige van wie men zeker kan zijn dat hij in het Paradijs is. Een unieke situatie dus. Toch werd en wordt hij grondig verwaarloosd in de rij van de heiligen. In de liturgische kalender staat hij aangeduid als de heilige Dismas, de goede moordenaar. Zijn verhaal staat inderdaad beschreven in het evangelie, maar zijn naam komt uit de traditie. Aan het feest van de goede moordenaar wordt, zover mij bekend, nagenoeg nooit enige aandacht besteed.

Nochtans staat hij voor iets prachtigs. Zijn leven was grondig mislukt, over enkele ogenblikken zou hij die schandelijke marteldood sterven, een echt fiasco. En dan, in die laatste uren of minuten van zijn leven gebeurt het: hij erkent dat hij gefaald heeft en vraagt barmhartigheid. Deze barmhartigheid krijgt hij, meer nog, zijn leven wordt hersteld en geheeld: van een verloren, gedumpte mens naar een heilige, in extremis nog wel. Wat een teken van hoop.

In mijn loopbaan als psychiater heb ik mensen ontmoet die menen dat door hun toedoen hun leven grondig verprutst of verloren is, en er niets meer aan te doen is. Hun falen durven ze niet bekijken of ontkennen ze krampachtig. Ze zien geen uitweg meer en wensen soms zelfs niet meer te leven. De goede moordenaar geeft ons een sterke les: erken eenvoudig je falen en vraag barmhartigheid. En herbegin dan, start opnieuw. Herbeginnen is het meest wijze wat een mens kan doen. Een leven, met al wat er in gebeurd is, kan inderdaad niet herhaald worden, het is onomkeerbaar. Maar herbeginnen kan altijd.

Een leven is, in een zekere zin, altijd te genezen. De goede moordenaar toont ons: zelfs tot in onze laatste momenten kan, wat reddeloos of faliekant mislukt lijkt te zijn, hersteld worden.

Is de goede moordenaar niet bij uitstek de heilige van de hoop? En is het niet hoog tijd dat we die verwaarloosde en vergeten heilige fors revaloriseren?

Marc Eneman is lid van Logia. Hij was psychiater in Universitair Psychiatrisch Centrum Sint-Kamillus in Bierbeek en ging recent met pensioen.