Een federale kieskring is een essentiële bouwsteen van een federale staat

Een federale kieskring is een essentiële bouwsteen van een federale staat die de band tussen burgers en bestuur versterkt, schrijft Patrick Dewael (Open VLD). ‘Wat meteen verklaart waarom nationalisten tegen zijn.’

Vandaag gaat de bijzondere parlementaire commissie over de federale kieskring van start, zoals afgesproken in het regeerakkoord. Open VLD is alvast voorstander, zoals bevestigd tijdens het Toekomstcongres in november 2013. Niet uit overdreven vernieuwingsdrang, niet uit vervlogen Belgicisme, maar vanuit een vast geloof dat een federale kieskring een essentiële bouwsteen is van een federale staat die de band tussen burgers en bestuur versterkt. Wat meteen verklaart waarom nationalisten tegen zijn.

Er vloeide al veel academische inkt over de federale kieskring. Nu wordt het tijd dat ook de politieke partijen kleur bekennen. Velen onder hen twijfelen nog, durven zich niet uitspreken, of zijn om evidente redenen tegen. Maar opvallend: de jongerenvoorzitters van de partijen van de institutionele meerderheid zijn pro, behalve die van de PS. Premier Elio Di Rupo (PS) heeft zich wel geout als voorstander en hij is zeker niet de enige. Wat ons betreft, is de vraag niet of de kieskring er komt, dan wel wanneer en hoe. Daarom sturen we in de commissie aan op een open debat, niet alleen over het principe maar ook over de modaliteiten. Alleen zo kunnen we de theorie overstijgen en de politieke haalbaarheid in de praktijk toetsen.

Want voor ons is de federale kieskring geen electorale gimmick. Die stoelt op een fundamenteel democratisch principe, namelijk dat een regering haar legitimiteit moet verwerven op basis van een electoraal mandaat dat in het hele land is verworven. Vandaag presenteren partijen zich enkel in één landsdeel en voeren op basis daarvan onderhandelingen voor de federale regering. Zonder dat kiezers achteraf de kans krijgen om politici van de andere kant van de taalgrens af te straffen of te belonen voor het gevoerde beleid. Met een dergelijke ‘confederale’ methodiek van verkiezingen bestendig je natuurlijk het beeld van een land bestaande uit twee democratieën met één ‘ondemocratische’ regering aan het hoofd.

Het installeren of – zo u wil – herstellen van de federale democratie biedt de oplossing. Het Belgische beleid zal gebaseerd zijn op echte politieke en ideologische meerderheden. Dat is niet alleen nodig maar ook logisch, want het federale beleid geldt voor heel het land. Als de regering lineaire lastenverlagingen doorvoert, doet ze dat ook voor een Luikse zelfstandige. En Brusselaars kunnen even goed als hun landgenoten uit Antwerpen het efficiënte asiel- en migratiebeleid van Maggie De Block appreciëren.

Wanneer federale politici verantwoording afleggen aan alle Belgen, stopt ook automatisch het storende populistische opbod en schijngevecht tussen partijen aan weerskanten van de taalgrens. Het is goed mogelijk dat de economisch programma’s van PS en N-VA radicaal van elkaar verschillen, maar wat men ook mag beweren: het is vandaag onmogelijk om een democratische keuze tussen de twee te maken.

Een federale kieskring is onmisbaar voor een federale entiteit, als een dak op een huis.

Dat moet veranderen. Een federale kieskring dwingt Nederlands- en Franstaligen met mekaar in dialoog te treden in plaats van modder te gooien. Niet de perceptie of het conflict, maar de inhoud en samenwerking zijn dan van tel. Open VLD en MR pleiten bijvoorbeeld samen voor een fiscale hervorming. De kiezer weet bijgevolg waar hij aan toe is, mocht de liberale familie mee besturen na 25 mei. Meningen mogen en moeten natuurlijk botsen in een democratie. Groepen met uiteenlopende belangen mogen zich hard opstellen in onderhandelingen. Maar met de huidige vervalsing van het debat en de politieke strijd, heeft de burger noch de democratie helemaal niets te winnen.

Een federale kieskring is in feite onmisbaar voor een federale entiteit, als een dak op een huis. Het één kan niet zonder het ander – of je moet er op uit zijn het ander langzaam maar zeker te vernietigen. Wij stellen voor deze logica niet alleen toe te passen voor de Kamer, maar ook voor het Europees parlement. Concreet verkiezen we dan de 21 Belgische leden in heel het land. Zo versterken we het gewicht van onze partijen in hun respectieve Europese fracties en gaat het debat over Europa en ideologie, niet over een interne kiesstrijd. Slechts vijf andere, vooral grotere Europese landen delen hun land op in meerdere kieskringen. Het centralistische Frankrijk bijvoorbeeld. Maar in het federale Duitsland heeft elke partij één kandidatenlijst met 96 kandidaten voor heel de bondsrepubliek. De volgende stap is de Europese kieskring, waarbij kandidaten zich over heel Europa verkiesbaar kunnen stellen. Dan kan een Brit, Belg of Bulgaar écht kiezen tussen Martin Schulz en Guy Verhofstadt als voorzitter van de Commissie.

In de aanloop van 25 mei draait alles om de vraag welke toekomst we willen voor onze samenleving, voor ons land, voor Europa. Wij willen af van het idee dat er politici over onze hoofden heen beslissingen kunnen nemen. Elio Di Rupo is een Waal, José Manuel Barroso is een Portugees; er is geen manier als Vlaming om hen rechtstreeks te beoordelen. Een federale kieskring creëert opnieuw een band tussen burger en bestuur, ze dicht de democratische kloof. En verkiezingen gaan opnieuw over politieke en ideologische keuzes, niet over (sub)nationale belangen. Daar tekent een liberale partij voor. Vanzelfsprekend.