De commotie rond de eerste ‘supernota’ van formateur Bart De Wever (N-VA) is nog niet gaan liggen. In een interview met zakenkrant De Tijd noemde PS-topper Thomas Dermine het werkstuk afgelopen weekend een ‘fantasie’. Econoom Paul De Grauwe sprak in zijn maandagse column in De Morgen over ‘fictie’.
De socio-economische voorstellen die De Wever in zijn eerste formateursperiode aan de beoogde federale coalitiepartners Vooruit, CD&V, MR en Les Engagés voorlegde, zijn duidelijk aan een update toe. De Wever, sinds vorige maandag opnieuw formateur, heeft dus huiswerk, maar hij zal niet klaar raken voor de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober.
Dankzij arbeidsmarkthervormingen hoopten De Wever en co. op terugverdieneffecten van ongeveer 19,5 miljard euro. Dat is ruim de helft van de totale inspanning van 28 miljard euro die de Europese Commissie van België verwacht. Econoom Wim Moesen (KU Leuven) sluit zich aan bij het protest en spreekt van een ‘droomscenario’. Kort en krachtig: ‘Zulke terugverdieneffecten zijn onhaalbaar.’
Waarom denkt u dat er op zo’n hoog bedrag werd gemikt?
Wim Moesen: Laat ik eerst zeggen wat ik goed vond. De supernota koppelde een fiscale hervorming aan hervormingen op de arbeidsmarkt om op termijn te evolueren naar een werkzaamheidsgraad van 80 procent en zo de kosten van de vergrijzing aan te pakken. Maar op een bepaald moment kwam de begrotingstabel op tafel. Men gooide de effecten van al de maatregelen op een hoopje en kwam tot de constatatie: verdorie, we moeten nog een groot gat dichtrijden. Dan is men beginnen te speculeren met terugverdieneffecten.
‘Het is toegestaan om over elk detail te zaniken, maar een budgettair herstelbeleid moet een groot coherent geheel zijn.’
Dat er terugverdieneffecten zullen zijn, staat buiten kijf. Alleen niet zo hoog als werd geraamd?
Moesen: Ja. De onderhandelaars gaan ervan uit dat Europa onze sanering zal toelaten op een periode van zeven jaar. Maar terugverdieneffecten moet je verdienen. Met andere woorden: Europa zal ons enkel zeven jaar de tijd geven als het gelooft dat het ons menens is met hervormingen. Anders zal het in vier jaar moeten.
‘Iedereen is maar beter eerlijk: er komen geen regeringen vóór 13 oktober’
Is het belangrijk dat we zeven in plaats van vier jaar krijgen?
Moesen: Dat is cruciaal. Het goede is dat we het allemaal in eigen hand hebben. Mijn oproep aan de onderhandelaars is dan ook om de luwte van de gemeenteraadsverkiezingen niet te gebruiken om minder te doen, maar om net in de diepte te werken. Zorg dat de maatregelen zo goed nagerekend en technisch onderbouwd zijn dat we weerwerk kunnen bieden als Europa ons slechts vier jaar zou geven.
De supernota bevatte een belastingvermindering van 3 miljard euro. Is dat voor herhaling vatbaar?
Moesen: Nee, dat is geen goed uitgangspunt. De nieuwe supernota van De Wever bevat maar beter geen tax cut van 3 miljard euro meer. Wij moeten Europa ervan overtuigen dat we ons belastingsysteem ordentelijk willen maken. En niet zoals de taxshift van de regering-Michel, want dat was een beetje volksbedrog, aangezien het een tax cut was.
Wat moet er voor u zeker in de nieuwe supernota staan?
Moesen: De supernota schrapte nog te weinig fiscale koterijen. Er zijn allerlei vrijstellingen en aftrekken die ooit in ons systeem zijn gesmokkeld door lobbyisten en particuliere belangen. Daardoor verkleint de belastbare grondslag, waardoor de belastingen op arbeid groter moeten zijn. Neem meerwaarden op financiële activa. In andere landen worden die belast – niet zo bij ons. Een ander voorbeeld: door de vervennootschappelijking genereren we te weinig inkomsten. Te veel beroepen, onder meer binnen de medische sector, laten hun beroepsinkomsten via een bvba vloeien, zodat ze minder belast worden. Ten derde: gemiddeld gezien zijn onze belastingen op consumptie te laag. De btw moet dus aangepast.
U somt nu stuk voor stuk heilige huisjes op. De MR profileerde zich zelfs op het tegenhouden van de meerwaardebelasting.
Moesen: Het is toegestaan om over elk detail te zaniken, maar een budgettair herstelbeleid moet een groot coherent geheel zijn. De belastingen op arbeid verlagen: dát moet het doel zijn. Het nettoloon neemt dan toe, maar er zullen ook minder prettige correcties nodig zijn. Wanneer iedereen de krenten uit de pudding pikt, zakt de pudding in elkaar.
‘Ecocheques, maaltijdcheques: ze moeten allemaal op de schop’
