Egbert Lachaert (Open VLD): ‘Durf het migratiedebat op basis van cijfers te voeren’

‘Wij liberalen willen van migratie een echt succesverhaal maken. Daarom zijn limieten en duidelijke regels nodig. Streng en rechtvaardig aan de deur, maar warm in onze samenleving’, schrijft Egbert Lachaert. In deze opiniebijdrage komt hij terug op de kritiek die hij kreeg op een uitspraak in De Afspraak op Vrijdag.

Stop de omerta rond het samenlevingsdebat

‘Vol is vol’, zo zei ik het op De Afspraak op Vrijdag bij gastheer Ivan De Vadder. De woorden sudderden na. Voor wie de uitzending gemist heeft, het ging over het aantal opvangplaatsen die ons land voorziet voor asielzoekers. Dat zijn er nu 31.000 en de regering zal dat aantal nu nog verhogen met zeker 2.000 plaatsen.

Met ‘vol is vol’ duidde ik dat wat asielopvang betreft, je niet eeuwig plaatsen kan bij creëren. We zullen als regering opnieuw onze verantwoordelijkheid nemen, maar dit is niet houdbaar. België neemt al binnen Europa een onredelijk groot deel van asielzoekers op. Dat eindigt ergens. Het debat die avond ging nog over veel meer.  Maar enkel deze quote werd er uitgepikt.

Er kwam vooral vanuit klassiek linkse hoek wat kritiek. Niet omwille van de feiten of de inhoud, maar vooral over de semantiek. Sommige moraalstrijders zien hierin het copy pasten van extreme-Vlaams-Belang-retoriek. Voor hen het signaal om te proberen je de mond te snoeren. Want over zo’n zaken spreek je je best niet uit. Het zou enkel de extremen dienen, niet onze samenleving.

Kijk, dit soort redenering is nu eens de oorzaak waarom het zo moeilijk is om een fundamenteel debat te voeren over asiel, migratie en samenleven. Als een extreme partij – die ik trouwens verafschuw – het debat al geopend heeft, kan of mag er niet meer over gesproken worden. Dit heeft veel burgers doen afhaken van de klassieke politiek en media. Durf toch eens op een genuanceerde wijze debat voeren op basis van cijfers, zelfs al heeft een extreme partij hier al actie rond gevoerd.

Het einddoel onder democraten zou toch moeten zijn dat wij een gezonde samenleving willen die diversiteit omarmt? Een samenleving waar iedereen zich thuis kan voelen, waar we elkaar respecteren. Een samenleving waar we basisregels hebben over hoe we met elkaar omgaan. Een samenleving die iedereen toelaat de eigen cultuur te beleven. Dat kan, daar geloof ik als liberaal 100% in, maar dan moet je wel een aantal kritische succesfactoren durven benoemen.

Theorie vs emotie

Een diverse samenleving die perfect functioneert, is door heel wat – helaas vooral klassiek linkse denkers – altijd gezien als een evidentie. Iets wat de Vlaming of Belg maar moest ondergaan en aanvaarden. Want “een mens is een mens”. Dat klopt in theorie, maar het gaat compleet voorbij aan de emotionaliteit van het debat. Nieuwkomers voelen zich niet thuis omdat ze scheef bekeken worden. Zelfs al doen ze hun uiterste best zich te integreren. Een frustratie die ik zeer goed kan begrijpen. Want het overgrote deel maakt met hun talent en inzet mee onze samenleving. Het is evenveel hun land. Langs de andere kant heb je dan de autochtone Vlamingen die zich bedreigd voelen als ze meer culturele diversiteit zien verschijnen in de dorpsstraat.

Dit zijn debatten die mensen raken, hoe absurd linkse intellectuelen dat ook mogen vinden. Je zal er dus – of je nu wilt of niet – moeten op antwoorden. Vreemd dat links bij zo’n debat altijd in een kramp schiet. Want uit een recent onderzoek van Randstad blijkt nochtans dat Vlamingen wel degelijk bereid zijn om diversiteit te aanvaarden. Ja, het is mogelijk! Ja, het is een uitdaging! Om dat te laten slagen, moeten we daarom rekening houden met een aantal zaken.

De overheid – in dit geval eigenlijk de EU – moet de situatie over wie het land binnenkomt, onder controle houden. Het gevoel dat dit niet onder controle is, leidt tot onzekerheid en instabiliteit. De geliefde voedingsbodem voor extreme partijen. Een eerlijk maar rechtlijnig asiel- en migratiebeleid aan de deur van Europa is een must. We vangen op wie we moeten opvangen, maar aantrekkende factoren moeten we stopzetten. Zo zijn we de laatste decennia te gul geweest met toelages. En eigenlijk hebben we zelfs te veel onze verantwoordelijkheid genomen. Want landen als Hongarije, Portugal of Denemarken verwerken amper asielaanvragen. Dat is niet rechtvaardig. De EU moet hier ingrijpen.

Sociale rechten in eigen land

Om de diverse samenleving te laten slagen moeten we echter niet enkel kijken naar de EU. Ook in eigen land hebben we dringend nood aan een debat over sociale rechten. Niet over de mensen die terecht vluchten uit oorlog en gruwel. Want buiten extreemrechtse racisten, heeft iedereen hier begrip voor. Maar wel een debat over mensen die profiteren van onze sociale zekerheid zonder enige ambitie om er ook toe bij te dragen. Van de eerste dag dat ik mij politiek engageerde tot vandaag, blijf ik het absurd vinden dat we hier zo moeilijk over kunnen spreken. Terwijl dit een fundamentele splijtzwam is in onze samenleving. Zowel bij communautaire discussies alsook over migratie.

Het is nochtans eenvoudig. Wie hier komt en wil bijdragen aan onze samenleving is welkom. Maar voor profitariaat moeten we streng zijn. Dat mogen we terecht niet verdragen, van niemand, niet alleen van nieuwkomers dus. Ook op dat vlak is het paradoxaal vaak klassiek links dat op de rem staat. Zeker als het gaat om voorwaarden in te voeren om van sociale rechten te kunnen genieten. Te vaak is het idee dat iedereen er moet van kunnen genieten. Net dat maakt het onmogelijk om van een diverse samenleving een succes te maken.

We moeten dringend vanuit het centrum – onder democraten – een alternatief samenlevingsverhaal schrijven. Mijn partij deed dat op haar laatste congres enkele weken geleden. Wij streven naar een samenleving waar iedereen zichzelf kan zijn, maar waar we van iedereen ook verantwoordelijkheid eisen om zijn of haar steentje bij te dragen. Aan onze samenleving, onze economie en onze sociale zekerheid.

We moeten duidelijke verwachtingen stellen, zoals werken, de taal leren en een integratiecursus volgen. Want wij liberalen willen van migratie een echt succesverhaal maken. Daarom zijn limieten en duidelijke regels nodig. Streng en rechtvaardig aan de deur, maar warm in onze samenleving.

Laat ons het debat voeren! Maar laat de oogkleppen achterwege. De omerta dient alleen de obscuriteit, niet het licht van de democratie en vooruitgang.

Egbert Lachaert is voorzitter van Open VLD.