Het drugsgeweld in Antwerpen is een gevolg van de doorgeslagen situatie in Nederland, beweert antropoloog en oorlogsfotograaf Teun Voeten. ‘Negentig procent van de drugs uit Antwerpen gaat naar Nederland.’
Toen er een granaat ontplofte in zijn straat in Deurne besloot Teun Voeten zijn diensten aan te bieden aan de stad Antwerpen. In 2018 promoveerde hij aan de Universiteit van Leiden op het Mexicaanse drugsgeweld. Nu het ook in de Antwerpse drugswereld van kwaad naar erger ging, kon hij zijn expertise evengoed gebruiken voor onderzoek naar de Nederlandse en Belgische situatie, meende hij.
De Nederlandse oorlogsfotograaf is antropoloog van opleiding en woont al jaren in België. De afgelopen dertig jaar versloeg hij wereldwijd tientallen conflicten. ‘Maar als de granaten in je eigen straat ontploffen, dan is dat toch een ander verhaal’, klinkt het terwijl hij vanuit zijn keukenraam wijst naar de plek dertig meter verder waar een explosief vijf auto’s vernielde.
De resultaten van de sociaal-antropologische studie die Voeten de afgelopen twee jaar uitvoerde in opdracht van de stad Antwerpen zijn nu gebundeld in een boek. Hij sprak met gedetineerden, voormalige smokkelaars en consumenten, maar ook met mensen die de drugs konden weerstaan en er weer een heel andere mening opna houden. Dat zijn onderzoek geen fraai beeld oplevert, is geen verrassing. Voeten noemt de situatie in Antwerpen zorgwekkend: ‘Het drugsmilieu is de afgelopen tien jaar een stuk gewelddadiger geworden. Dat heeft te maken met de doorgeslagen situatie in Nederland, waarvan de gevolgen voelbaar zijn tot in Antwerpen.’
De gevangenis wordt vaak gezien als “de ideale plek om te solliciteren”, hoorde ik van een gedetineerde.
Waarom is de situatie in Nederland zo veel erger?
Teun Voeten:Het merendeel van de syndicaten is er gevestigd en het geweld is er excessiever dan in België. Met name de Mocromaffia gaat momenteel agressief te werk, op een ronduit opzichtige manier. Ik kan trouwens als Nederlander beamen dat mijn landgenoten over het algemeen assertiever, botter en harder zijn dan Belgen en dat dit cultuurverschil ook te merken is bij de Nederlandse en Belgische Marokkanen. Verder speelt mee dat de Nederlands-Marokkaanse gemeenschap die zich met drugs bezighoudt meer versplinterd is. In Antwerpen heb je pakweg vijf clans. Die wonen bijna allemaal in Borgerhout en kennen elkaar. Ze zitten samen aan de trouwtafels en zullen elkaar niet zo snel uitmoorden omdat het een veel hechtere groep is.
In Nederland zijn de drugsbendes meer verspreid over verschillende steden, waardoor er geen of minder hechte banden zijn. Bovendien zijn er diverse netwerken actief. In de cocaïnehandel zijn autochtone Nederlanders, de Italiaanse ‘Ndrangheta, Marokkanen, Engelsen, Ieren, Albanese organisaties en Balkankartels actief. Daar komt nog bij dat de Amsterdamse politie minder streng optreedt dan haar Antwerpse collega’s, bijgevolg escaleert het geweld. Ook de Mexicaanse kartels zijn actief in Nederland. Ze gebruiken de goeie infrastructuur, de aanwezige labs en het feit dat de straffen laag zijn, voor de productie van crystal meth. Ook dat is merkbaar in België. Vorig jaar werd een crystal meth-lab opgerold in Wuustwezel dat werd gerund door Nederlanders. Er waren ook een Belg en vier Zuid-Amerikanen bij betrokken.. Op 29 mei komt er een juridische uitspraak in die zaak.
‘Antwerpen in de greep van Nederlandse syndicaten’ is de ondertitel van uw boek. Dat klinkt alsof Antwerpen het schoothondje van de noorderburen is.
Voeten: Zoals ik het begrijp, zitten de grote drugsimporterende concerns in Nederland terwijl in Antwerpen de zogenaamde uithalers actief zijn: degenen die de drugs, met name cocaïne, uit de haven van Antwerpen halen. Negentig procent daarvan gaat naar Nederland.
De havenarbeiders die meewerken krijgen hallucinante bedragen.
Voeten: Een kraanchauffeur kan ruim 50.000 euro verdienen als hij een container op de juiste plaats zet. Wie op het gepaste moment wegkijkt, ontvangt 10.000 euro. Dat zijn gigantische bedragen, net daarom is het zo moeilijk te bestrijden. Tot een paar jaar geleden werden dokwerkers aangeworven in ’t Kot, een soort uitzendbureau voor havenarbeiders. Er werd ook gerekruteerd door criminele organisaties. De politie vertelde me dat ze eens een bijeenkomst had gehouden in ’t Kot. Er zat zo’n 200 man binnen. Toen de politie aankondigde dat er problemen waren met drugs, keken zeker 190 mensen beschaamd naar de grond. Om maar te zeggen dat de corruptie enorm is.
Toch is geld vaak niet de motivatie van de betrokkenen in het drugsmilieu, schrijft u. Wat dan wel?
Voeten: Armoede speelt zeker een rol, maar vaak zijn het mensen die niet in geldnood zitten. Je kunt gelukkig zijn met je salaris van 2500 euro, maar als je plots het driedubbele aangeboden krijgt, komt er vaak hebzucht boven. Jongeren kiezen voor het avontuur, de groepsdruk, status, het snelle geld. Wat ze in Mexico la vida facil noemen, het makkelijke leven.
Volgens u loopt de narcotisering van de westerse samenleving, met name in Nederland, helemaal uit de hand. Is dat niet wat overdreven?
Voeten: Nee. Te veel mensen kunnen tegenwoordig niet meer normaal functioneren zonder drugs of geneesmiddelen. Neem alleen al de kinderen met ADHD die rilatine voorgeschreven krijgen. En hoeveel mensen zijn er niet afhankelijk van pijnstillers of kalmeringsmiddelen? Het klinkt misschien ouwe-lullen-babyboomachtig maar we zijn nauwelijks nog in staat om verbinding met elkaar te maken zonder hulp van chemische middelen. We leven in een dusdanig opgefokte, kunstmatige en overvolle maatschappij dat er gewoon geen tijd meer is voor de extase die we vroeger vonden in zaken als vriendschappen of de natuur. Het moet allemaal synthetisch opgewekt worden. Nu, in Vlaanderen is dat minder aan de orde. Onderzoeken wijzen uit dat er in Vlaanderen de helft minder drugs worden gebruikt dan in Nederland.
Intussen zit Antwerpen met een serieus probleem qua drugsgeweld. Wat voor aanbevelingen geeft u de stad aan de hand van uw onderzoek?
Voeten: Het is een gevoelig punt, maar ik blijf erbij: als niemand drugs koopt, is er geen markt voor. De stad heeft wat mij betreft al een goeie stap gezet met de boete van 150 euro voor cocaïnegebruikers. Ook zouden er meer campagnes moeten komen waarbij de consument op zijn verantwoordelijkheid wordt gewezen dat hij een crimineel terroristisch netwerk mee financiert. Niet op een moraliserende manier, maar in de trant van een bewustwordingscampagne waarbij het hippe imago van cocaïne wordt omgebogen tot een drug voor losers.
Verder is voorlichting op het vlak van gezondheid heel belangrijk. In Nederland zijn gebruikers veel meer op de hoogte van de risico’s van drugs, hier kan dat nog een stuk beter. Ook moet er meer aandacht aan preventie en aan het strafsysteem worden besteed. De gevangenis wordt vaak gezien als ‘de ideale plek om te solliciteren’, hoorde ik van een gedetineerde. Een andere manier van straffen zou een oplossing kunnen bieden. Bijvoorbeeld taakstraffen in vluchtelingenkampen in het buitenland. Dat klinkt misschien vergezocht, maar het is een variatie op de ‘bootcamps’ en die hebben al vaak positieve resultaten opgeleverd. Het gaat om meer dan enkel repressie. Nu, er zijn ook successen in Antwerpen geboekt, dat is een feit. Zo is het straatdealen strenger aangepakt en een stuk verminderd. Ook de opvang van dakloze verslaafden is verbeterd. Het is niet allemaal kommer en kwel, dat mag ook gezegd worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
