Drugsgeweld in Antwerpen: ‘De onderwereld infiltreert steeds meer in de bovenwereld’

Schietpartijen, brandbommen, granaten en zwaar vuurwerk. Het drugsgeweld tierde dit jaar weer welig in Antwerpen. ‘De overheid moet veel geld investeren in de aanpak van de drugsmaffia’, zegt misdaadjournalist Joris Van der Aa.

Het drugsgerelateerde geweld ging in 2022 opnieuw crescendo in de Scheldestad. In de zomer en het najaar werden tientallen woningen, auto’s en handelszaken doelwit van aanslagen. Daders lieten soms boodschappen achter als ‘dief’ en ‘200’, wat zou duiden op een verdwenen of gestolen lading cocaïne. Voorlopig is er vooral materiële schade en vielen er vooralsnog geen zwaargewonden of doden. Maar politici, magistraten en criminologen maken zich wel steeds meer zorgen: groeit de georganiseerde misdaad ons stilaan boven het hoofd?

‘Qua intensiteit zijn de aanslagen verergerd’, zegt Joris Van der Aa. Hij verslaat voor Gazet van Antwerpen de criminele handel en wandel in de havenstad en ziet hoe het wereldje de laatste jaren almaar verhardt. ‘Met intensiteit bedoel ik het aantal aanslagen en de vastberadenheid waarmee dezelfde doelwitten of families geviseerd worden. Op zich is de vorm van geweld niet veranderd. Een paar jaar geleden werden er misschien meer handgranaten gegooid, waarschijnlijk omdat die toen makkelijker te krijgen waren. Tegenwoordig wordt meer gebruik gemaakt van vuurwerkbommen, vermoedelijk omdat je de vuurwerkstaven gewoon online in China kunt kopen. Ook het doel van de aanslagen is hetzelfde gebleven: druk zetten op bepaalde families of hen onder de aandacht van de politie brengen. Maar vroeger werd iemand hooguit een of twee keer geviseerd, nu blijven de aanvallen doorgaan.’

Wie zijn die bepaalde families?

Joris Van der Aa: Bijna alle incidenten zijn terug te leiden tot twee à drie families. Onder andere die van Jamal Ben Saddik (Marokkaans-Belgische kickbokser, nvdr) en een familie in de Deken De Winterstraat in Berchem. Het lijkt erop dat ze die families uit de stad of het land willen verdrijven.

Experimenten met legalisering en decriminalisering van drugs lopen meestal uit op een ramp.

Lukt dat ook?

Van der Aa: De familie van Dikke Nordin (de voortvluchtige drugscrimineel Nordin El Hajjioui, nvdr) is inderdaad vertrokken, ze zijn weg uit de stad. Net zoals een andere familie in de Gilmanstraat in Deurne. En toch wordt het niet rustiger. Want de handlangers van die families zitten hier nog wel. Ondertussen verblijven de leiders of mensen in een wat hogere positie in de piramide van de drugshandel meestal in het buitenland, zoals Dubai, Turkije en Marokko.

Wie heeft het op die families voorzien?

Van der Aa: Mensen uit het Nederlandse drugsmilieu die anderen verdenken van diefstal van een lading drugs. Zo ontstaat een dynamiek waarin de een de ander aanvalt en de ander weer terugslaat. Maar de kopstukken zitten dus in het buitenland. Blijkbaar voelt niemand zich sterk genoeg om in Dubai een liquidatie uit te voeren. In Dubai kunnen drugsbazen nog relatief rustig zakendoen. Het is een plek waar ze redelijk veilig zijn, ook voor de buitenlandse overheden die hen graag uitgeleverd zouden zien. Want het is nog altijd een drama om daarrond met de Emiraten samen te werken. Het gevolg? Drugsbazen verschijnen bij ons bijna nooit voor de rechter. En als het wel zover komt, wijken ze net op tijd uit, naar China of naar Turkije. Dat is niet moeilijk, ze kopen de Turkse nationaliteit en aangezien Turkije geen onderdanen uitlevert, zitten ze daar veilig. Net als in Dubai zit het in Turkije vol uitgeweken criminelen.

Dat gaat dan over de top- en een deel van de middenlaag. Wie is hier actief?

Van der Aa: De mensen die het nog willen maken: de handlangers, mensen die in de haven werken, mensen die de gebruikersmarkt in Antwerpen bevoorraden. Ze hebben ambitie en laten zich inschakelen door de jongens in het buitenland om hier dingen op te zetten en hand- en spandiensten te leveren. Intussen is er een overaanbod van coke op de markt, de prijzen staan historisch laag: 20.000 euro voor een kilo. Maar in oktober zijn er een aantal grote vangsten gedaan, dus ik denk dat de prijzen weer zullen stijgen.

Groeit de georganiseerde misdaad ons boven het hoofd?

Van der Aa: Ik ben bang van wel. Kijk naar Nederland waar ze kroongetuigen of familieleden van kroongetuigen neerschieten. Zelfs een advocaat, een misdaadblogger en een bekende journalist moesten het met hun leven bekopen. Ik weet niet precies wat er aan de hand was met de geplande ontvoering van onze minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD), maar het is wel duidelijk dat de onderwereld ook bij ons steeds meer de bovenwereld infiltreert. De overheid moet dat beseffen en bereid zijn om veel geld te investeren in de aanpak.

Ik gaf vorige week een lezing waarin ik vertelde over een bekende IT’er die mee de online betalingsfaciliteiten voor een grootbank in België had gecreëerd. Intussen hackte hij verschillende bedrijven om informatie te winnen voor de drugsmaffia. Dat is het probleem: er wordt zo veel geld verdiend met drugs dat het zich op den duur vertaalt in economische macht in alle lagen van de maatschappij.

Als de georganiseerde criminaliteit de bovenhand krijgt, hoe veilig bent u dan als misdaadjournalist?

Van der Aa: Ik doe gewoon mijn werk. Meer wil ik daar niet over zeggen.

De war on drugs werkt niet, zei de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Ze pleit voor de legalisering van cocaïne, ook al beseft ze dat daar weinig politieke steun voor is. Wat denkt u daarover?

Van der Aa: Als je het legaliseert, wil dat niet zeggen dat het niet meer problematisch is. Experimenten met legalisering en decriminalisering lopen meestal uit op een ramp. Ik vind het bijvoorbeeld niet normaal dat bij ons Canadese hasj wordt onderschept die ginds legaal is geproduceerd en door criminelen naar hier wordt gebracht. Dat was niet de bedoeling natuurlijk, maar intussen gebeurt het wel. Met andere woorden, de criminaliteit verdwijnt niet door te legaliseren.

En welke drugs wil je legaliseren? Er is al een probleem met tabak en alcohol, de overheid probeert het gebruik daarvan op zijn minst te ontmoedigen. Stel dat je coke en xtc legaliseert, over welke variant van xtc gaat dat dan en welke houd je wel in de strafwet? Het gebruik van cocaïne is bij ons min of meer normaal geworden, maar het blijft een probleem. Praat er maar eens over met artsen en psychologen, dan hoor je over ernstige verslavingsproblematieken. Dus nee, ik zie legalisering niet als een oplossing.