‘Dringend tijd om werk te maken van de aanpak van de schuldindustrie: belofte maakt schuld’

Het Netwerk tegen Armoede roept de leden van het federaal parlement op om donderdag de tekst over strengere regels voor minnelijke invordering goed te keuren. ‘In het verleden beloofde men al werk te maken van maatregelen tegen de schuldenproblematiek en de schuldenindustrie. Die beloftes maken nu schuld. De goedkeuring van de wetsvoorstellen die nu voorliggen in het parlement, is een belangrijke eerste stap in de goede richting.’

Op woensdag 4 december keurde de Kamercommissie Economie unaniem (!) een wetsvoorstel goed dat een eerste concrete stap zet in de aanpak van de schuldenindustrie en de schuldenoverlast bij veel Belgische gezinnen. Als ook hun collega’s donderdag de tekst goedkeuren zullen schuldeisers en incassobureaus niet langer onbeperkt kosten kunnen aanrekenen, hebben consumenten recht op een eerste gratis herinneringsbrief en wordt de pauzeknop even ingedrukt wanneer iemand een aanvraag doet voor een afbetalingsplan, schuldbemiddeling of budgetbegeleiding.

Dringend tijd om werk te maken van de aanpak van de schuldindustrie: belofte maakt schuld.

Ook zullen advocaten en deurwaarders die een centje bijverdienen in de incassobusiness – net zoals incassokantoren die hetzelfde werk doen – onderworpen worden aan de controle van de FOD economie. De bevoegde tuchtinstanties slaagden er in het verleden immers niet in de wanpraktijken door sommige van hun confraters een halt toe te roepen.

Concrete vooruitgang dus en dat is hoog nodig

In veel Belgische gezinnen is schuldenoverlast ook in deze warme en feestweken een dagelijkse realiteit. Wegens een beperkt inkomen en almaar stijgende kosten zien steeds meer mensen zich gedwongen schulden te maken om in hun basisbehoeften te voorzien. Die schulden nemen vervolgens pijlsnel toe door hoge en vaak onrechtmatige herinnerings- en invorderingskosten. Een sneeuwbaleffect dat ervoor zorgt dat mensen steeds sneller wegzinken in een enorme schuldenput waar je slechts moeilijk kan uitklimmen. Dit verdienmodel op schulden komt de consument, noch de schuldenaar, noch de samenleving in zijn geheel ten goede.

Concrete vooruitgang dus en dat is opmerkelijk

In het verleden beloofde men al vaak de sculdenproblematiek nu echt te gaan aanpakken. Die mooie beloftes werden echter nooit omgezet in concrete maatregelen. Voor mensen die met schulden kampen blijft de realiteit schrijnend. Mensen met schulden worden nog steeds geconfronteerd met onredelijke kosten op onbetaalde facturen die hen verder in de put duwen, met wachtlijsten in de schuldhulpverlening, met deurwaarders die hun inboedel verkopen ook al brengt die nauwelijks iets op en met een procedure op de collectieve schuldbemiddeling die hen niet toelaat om echt een nieuwe start te maken.

Ook nu bestaat het risico dat het wetsvoorstel niet omgezet zal worden in een echte wettekst en dat het andermaal bij mooie beloftes blijft. De afgelopen weken schuwden verschillende belangengroepen de grote woorden immers niet om de goedkeuring van de tekst op de lange baan te schuiven. Het Netwerk tegen Armoede roept onze federale politici alvast op niet in die strategie van het uitstel mee te gaan. Van uitstel komt afstel en dat is onverdraagbaar op een moment dat steeds meer Belgen hun toekomst gehypothekeerd zien door zware schulden. Net zoals voor de vele Belgen die met schulden kampen geldt hier dat “stilstaan achteruitgaan is”.

Zal de nieuwe wet een einde maken aan alle wanpraktijken? Waarschijnlijk niet, de schuldenindustrie is complex en inventief.

Zal de nieuwe wet een einde maken aan alle wanpraktijken? Waarschijnlijk niet, de schuldenindustrie is complex en inventief. De spelers actief in de schuldenindustrie zullen ook onder de nieuwe regels ongetwijfeld nieuwe manieren vinden om geld te verdienen aan mensen die hun facturen niet tijdig kunnen betalen: zo zou het kunnen dat verkopers massaal facturen zullen opsplitsen om meerdere keren invorderingskosten te kunnen aanrekenen of dat invorderaars bij de aanvraag van een afbetalingsplan veel sneller een gerechtelijke invordering zullen opstarten om aan de opschorting van de minnelijke invordering te ontkomen. Die mogelijke tegenbewegingen van de schuldenindustrie mogen echter geen reden zijn om nu niet alvast stappen vooruit te zetten. Zo niet trekt de schuldindustrie immers altijd aan het langste eind.

Actie op verschillende terreinen

Het is wel belangrijk nu in beweging te blijven en stappen te blijven zetten. Met de goedkeuring van dit wetsvoorstel is de strijd tegen de schuldindustrie nog niet gestreden: de schuldenproblematiek is een complexe problematiek die nog heel wat actie vraagt op verschillende terreinen. Op het federale niveau zijn er nog belangrijke stappen te zetten met betrekking tot de gerechtelijke invordering (denk aan de hervorming van de regels inzake beslag en de beperking van de tarieven van de deurwaarders) , de invorderingspraktijken van de overheid en de evaluatie en bijsturing van de wet op de collectieve schuldenregeling die er nu niet in slaagt mensen een nieuwe start te doen nemen. De regionale overheden in ons land hebben dan weer nog werk op de plank voor de toegankelijkheid van de schuldhulpverlening.

Tot slot vragen we dat de wetgever de vinger aan de pols houdt en luistert naar de ervaringen van mensen in armoede met de nieuwe wetgeving: bereikt deze het verhoopte effect of zijn er op het terrein belangrijke perverse effecten? Indien nodig moet de wet immers snel bijgestuurd kunnen worden.

David de Vaal, Algemeen coördinator Netwerk tegen Armoede