‘Door jarenlang achteloos beleid dreigt het coronavirus België des te zwaarder te zullen te treffen’

De economische gevolgen van Covid-19 beloven niet min te zijn. Dat wordt extra pijnlijk als je, zoals België, geen buffer hebt opgebouwd.

‘Je richt geen brandweerkorps op als je huis al in brand staat’, zei Peter Piot, de wereldbekende viroloog, het afgelopen weekend in Financial Times. Tegen een uitbraak zoals die van het coronavirus kun je je maar beter op voorhand wapenen. Hetzelfde geldt voor de economische gevolgen van zo’n uitbraak. En die zijn er. China, waar het virus uitbrak, is de op één na grootste economie ter wereld en economen vrezen dat de groei er tot stilstand gekomen is. In Europa is Italië, de op twee na grootste economie van de eurozone, het zwaarst getroffen. Covid-19 woedt er vooral in het noorden, het financiële en economische hart van het land.

Kristalina Georgieva, de topvrouw van het IMF, liet er al geen misverstand over bestaan: ‘Zelfs als Covid-19 snel wordt ingedijkt, zal de groei in China en de rest van de wereld getroffen worden.’ De OESO bracht een rapport uit met de alarmerende titel: ‘Coronavirus: de wereldeconomie is in gevaar’. Dat is slecht nieuws voor alles en iedereen.

Dat de beurzen de voorbije weken een pak slaag kregen, is nog het minste. De beurskoersen stonden onverantwoord hoog, aangevuurd door het lagerentebeleid van de Europese Centrale Bank. Mensen op zoek naar wat rendement voor hun spaargeld werden naar de beurs gedreven, wat de koersen de hoogte in jaagde. Het kon geen kwaad dat er wat afkoeling kwam – al mocht die minder drastisch geweest zijn.

Iets anders zijn de gevolgen voor de reële economie. In de eerste plaats creëert ze problemen aan de aanbodkant: hier en daar stokt de toelevering. Bedrijven komen in de problemen omdat ze geen producten meer krijgen, bijvoorbeeld uit China, die ze nodig hebben in hun productieproces. Zoiets kan een kettingreactie teweegbrengen. Andere leveranciers, afnemers, banken die leningen hebben verstrekt: ze delen in de klappen. Het is niet gemakkelijk om daarop te reageren, al kan de overheid het leed verzachten door tijdelijke werkloosheid of uitstel van betaling van socialezekerheidsbijdragen toe te staan.

De Covid-19-epidemie heeft ook psychologische gevolgen, en die kunnen inwerken op de vraagkant van de economie. Mensen worden bang, gaan misschien minder op reis, stellen aankopen uit – met alle gevolgen van dien voor het bedrijfsleven. Dan wordt er al snel gekeken naar de centrale banken. Kunnen zij de rente verlagen, zodat consumeren en investeren goedkoper wordt en de economie wordt aangezwengeld? In de Verenigde Staten is de centrale bank al met een duidelijke mededeling gekomen: ‘We zullen onze beschikbare instrumenten inzetten en gepast reageren om de economie te ondersteunen.’ De verwachting is dat de rente in de VS opnieuw zal worden verlaagd als de economische motor sputtert.

In Europa wordt dat moeilijk, want de rente is hier al nul procent. Er wordt daarom meer gekeken naar de overheden. Italië kondigde al aan dat het 3,6 miljard zal uittrekken voor noodsteun aan de toeristische sector. En meteen riep het de Europese Unie op om flexibel te zijn in het beoordelen van de begrotingstekorten. Italië is al jaren een van de grootste financiële zorgenkinderen in Europa. Van enige begrotingsdiscipline was nooit sprake. Covid-19 zal dat nog verergeren.

In zekere mate geldt hetzelfde voor België. De Europese Commissie verwacht bij ons een povere economische groei van 1,2 procent en ziet ons tekort oplopen tot 2,5 procent van het bbp, terwijl de schuld rond 100 procent zal blijven schommelen. Dat was allemaal vóór de uitbraak van de Covid-19-epidemie. De cijfers waren dus al niet om over naar huis te schrijven, en het laat zich raden ze nog wat slechter zullen worden: een kwijnende economie betekent minder inkomsten en meer uitgaven voor de overheid. Dat kunnen we ons niet echt permitteren.

Om in slechte tijden als deze een passend beleid te kunnen voeren, moet je in goede tijden de overheidsfinanciën op orde brengen en zo mogelijk buffers aanleggen. Vandaag zijn we daarvoor natuurlijk te laat, zoals Peter Piot beaamt. Je moet je vooraf, als er pais en vree is, voorbereiden op een (economische) crisis. Onze regeringen hebben dat nagelaten. Door hun jarenlange achteloze beleid dreigt het coronavirus België des te zwaarder te zullen te treffen.