‘Discussies over ethische thema’s zijn teken van sterk parlement en gezonde democratie’

‘De federale impasse in België biedt een unieke kans om partijoverschrijdend te debatteren, bij afwezigheid van een regeerakkoord dat alles en iedereen stuurt’, schrijft Lieselotte Thys (Open VLD) naar aanleiding van de mogelijke aanpassing van de abortuswet.

Het onderwerp van abortus verdient een sereen én ook een ideologisch debat. Het is voor het volk, en dus de kiezer, belangrijk dat ze weten waar hun volksvertegenwoordigers voor staan en welke argumentatie ze aanhalen, zeker rond een moeilijk onderwerp als abortus. In tijden waar mensenrechten onder druk komen te staan is het van essentieel belang om de ethische discussies aan te gaan, om duidelijk te zijn, om grenzen te stellen of, in dit geval, te verleggen. De federale impasse in België, waarvan ik hoop dat ze snel opgelost geraakt, biedt een unieke opportuniteit om partijoverschrijdend en inhoudelijk te debatteren, bij afwezigheid van een regeerakkoord dat alles en iedereen stuurt.

De discussie rond deze ethische thema’s zijn voor mij een teken van een sterk parlement en een gezonde democratie. En aan deze discussie wil ik graag een bijdrage leveren: Het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw is het doorslaggevende argument in het debat rond abortus, dat is het altijd al geweest en dat zal het altijd blijven. Daarom pleit ik er voor om de termijn voor abortus in België op te trekken naar 24 weken (22 weken effectief omdat we rekening moeten houden met een foutenmarge voor het vaststellen van een zwangerschap), de verplichte bedenkingstijd van 6 dagen moet verdwijnen en abortus moet volledig uit het strafrecht. Want het wordt stilaan tijd dat wij als samenleving accepteren dat een vrouw bekwaam is om keuzes te maken over haar eigen lichaam en leven.

De geesten lijken stilaan te rijpen bij een aantal politieke partijen. Er liggen wetsvoorstellen en amendementen op tafel waarin termijnen worden verlengd en bedenkingstijden verkort. Vorig jaar nog werd er voorzichtig aan het strafwetboek gesleuteld. Allemaal – kleine – stapjes in de goede richting. Maar toch gaat geen enkele partij zo ver als een uitbreiding van de wettelijke termijn naar 24 weken of de volledige afschaffing van de bedenkingstijd. Met de premisse dat vrouwen capabel zijn om hun eigen leven in te vullen lijken alle partijen anno 2019 het nog steeds een beetje moeilijk te hebben. Om het cru te stellen: geen enkele partij respecteert mijn zelfbeschikkingsrecht als vrouw over mijn eigen lichaam.

Politici moeten zich de volgende twee vragen stellen en eerlijk durven te beantwoorden. 1. Is een vrouw capabel om te beslissen hoe ze haar eigen leven invult? 2. Mag iemand haar de mogelijkheid ontzeggen om te beslissen over de invulling van haar eigen leven?

De juiste antwoorden zijn 1. Ja en 2. Nee. Niets of niemand, en al zeker de overheid niet, heeft zich te moeien met wat een vrouw met haar lichaam doet. De enige uitzonderingen hierop is wanneer de vrouw hier toestemming voor geeft, het medisch noodzakelijk is of wanneer ze er om vraagt. En laat dat laatste relevanter zijn dan ooit zijn in het licht van mijn bovenstaande standpunt.

Een aantal partijen willen de bedenkingstijd van 6 dagen nu terugbrengen tot 48 uur. Die 48 uur impliceert nog steeds dat een vrouw die haar weg vindt naar een arts of een abortuskliniek nog geen weloverwogen geïnformeerde keuze heeft gemaakt over het beëindigen van haar zwangerschap. Er is geen vraag naar nog eens een extra bedenktijd, integendeel. Uiteraard blijft het belangrijk dat de vrouw en haar omgeving over de juiste informatie kan beschikken en de tijd kan nemen om tot een weloverwogen beslissing te komen. Correcte begeleiding, informatie en ondersteuning blijven van essentieel belang in het licht van de mentale en fysieke gezondheid van de vrouw en alle betrokkenen. Maar wanneer een vrouw beslist dat ze een abortus wil is het aan ons om haar beslissing te respecteren op de moment dat ze die beslissing neemt, hoe moeilijk we dat soms ook vinden.

Ook de termijn voor abortus ligt op tafel, van het behouden van de huidige 12 weken naar een uitbreiding naar 20 weken. Vandaag de dag zijn meer dan 500 Belgische vrouwen expliciet of impliciet vragende partij om de termijn uit te breiden. Deze 500 vrouwen gaan op eigen kracht en eigen kosten naar erkende abortuscentra in bijvoorbeeld Nederland, waar de termijn geldt tot 24 (22 weken effectief). Dit zijn de vrouwen die hun weg vinden naar buitenlandse abortuscentra en hier dus ook de mentale, fysieke én financiële mogelijkheden toe hebben. De redenen waarom ze dit doen zijn even divers als de vrouwen die vragende partij zijn.

We moeten deze nieuwe realiteit als samenleving en als beleidsmakers ernstig nemen en maximaal aan tegemoet komen. Deze vrouwen vragen aan ons om hen te vertrouwen in de keuzes die zij over hun lichaam en leven willen nemen. En wie zijn wij om hen dit te ontzeggen? Wie zijn politici om te zeggen of vrouwen dit al dan niet kunnen of willen? Volgens mij kunnen vrouwen dat zelf wel bepalen.

Vaak krijg ik de vraag: ‘Waar eindigt dit?’. En daar ligt inderdaad het vervolg van een boeiende ethische discussie. Voor mij eindigt het, voorlopig, op die termijn van 24 weken (nogmaals in de praktijk zou dit 22 weken zijn aangezien we een foutenmarge moeten rekenen van twee weken voor het vaststellen van de zwangerschap). Deze 24 weken komt in de eerste plaats tegemoet aan de vraag van de 500 vrouwen waarover ik het hierboven heb. Het ligt in lijn met de termijnen waar artsen en erkende abortuscentra vandaag de dag mee geconfronteerd worden. En de procedure, hoewel ingrijpend, is medisch verantwoord en veilig uit te voeren door professionals.

Heel wat, progressieve, medische professionals leggen de grens op 24 weken omdat je vanaf dan kan spreken over levensvatbaarheid van de foetus. Vanaf 24 weken is het medisch mogelijk om een prematuur geboren kind in leven te houden. Het is op dit moment dat er voor een aantal artsen ook hier een conflict ontstaat met hun artseneed. Op dit moment komt de vrijheid van de één (de vrouw) in conflict met de vrijheid van de andere (de arts). Hun rol als arts is niet te onderschatten dus verdienen zij hier het nodige begrip en begeleiding.

Ik begrijp dat dit voor velen een moeilijke en soms ook emotionele discussie is maar ik wil toch vragen om het debat rond abortus en andere ethische kwesties zo rationeel mogelijk te voeren. Het beleidsmatig kader moet een balans vinden waarin zoveel mogelijk mensen zo vrij mogelijk zijn, op voorwaarde dat de vrijheid van de andere niet in het gedrang komt. Het verlengen van de termijn naar 24 weken sluit geen enkele andere keuze uit, je kan er nog steeds voor kiezen om wel gezin te stichten of bij een ongewenste zwangerschap over te gaan tot bv. adoptie. Het afschaffen van de verplichte bedenkingstijd sluit het inzetten op preventie van ongewenste zwangerschappen en begeleiding van vrouwen en hun omgeving niet uit.

Het is tijd om alles correct in balans te brengen. Wie toont er de politieke moed om dit op tafel te leggen?