‘De zwarte lijst van de “continu” frauderende ondernemers: dringt Paul Van Tigchelt de excessen van Koen Geens terug?’

‘De echte ‘Kracht van de Verandering’ moest zorgen voor het grote geld van de ondernemers’, schrijft strafrechter op rust Walter De Smedt.

Voortaan kan iedereen zelf online opzoeken of een ondernemer betrouwbaar is. Dat laat de nieuwe minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD) weten in een persbericht. ‘Zo wil justitie ervoor zorgen dat frauduleuze ondernemers minder slachtoffers kunnen maken’.

Voorheen ging dat anders. Frauduleuze ondernemers werden door het parket vervolgd en door de strafrechter bestraft. De justitieminister geworden zakenadvocaat Koen Geens (CD&V) had evenwel een andere benadering. De rechtbank van koophandel werd een ‘ondernemingsrechtbank’, de rechtbank van de ondernemers. De ‘continuïteit’ van de onderneming kreeg voorrang op de goede trouw van de ondernemer. De parketten en de onderzoeksrechters hadden geen tijd meer voor de fraudeurs. Wie zijn spaarcenten in een bouwproject had gestoken bleef verweesd achter. 

Het pronkstuk van minister Geens, de afkoopwet, maakte het mogelijk dat frauderende ondernemers hun strafzaak konden afkopen door een in een achterkamertje gemaakt vertrouwelijk akkoord met het parket. Een rechterlijke uitspraak over schuld en boete hoefde niet meer. De door curatoren gemaakte verslagen waarin gewezen werd op de fraude werden door hetzelfde parket opzij gelegd. Zelfs door de media uitgebrachte aanwijzingen van gesjoemel in de bouwsector werden voor ongelezen gehouden. De door het lasterlijk medium uitgebrachte en in aanhoudende afleveringen met facts en figures aangetoonde strapatsen van de Antwerpse bouwpromotor Land Invest bleven zonder gevolg. 

De wet van 1 april 2009 bood de ondernemingen in financiële moeilijkheden mogelijkheden en tools om de onderneming van het faillissement te redden. Ofwel kon op informele wijze, al of niet mits de hulp van een bemiddelaar, een minnelijk en niet gepubliceerd akkoord gemaakt worden met de schuldeisers, ofwel kon getracht worden onder toezicht van een gedelegeerd rechter met minstens twee of met al de schuldeisers een akkoord te bereiken waardoor de schuld binnen maximaal vijf jaar geheel of gedeeltelijk moest worden afbetaald.  

Over dat plan werd dan gestemd zodat de onderneming bleef bestaan. De eventueel blijvende schulden bleven evenwel niet bestaan en werden bij de afloop kwijtgescholden. Zoals in de afkoopwet alweer geen schuld en nog minder boete. Had Koen Geens zijn gedacht kunnen waarmaken was daar nog een andere rechtbank bovenop gekomen. Hij wou een Brussels High Court, een uitzonderingsrechtbank voor en door de zakenadvocaten die de zaakjes van de grote ondernemers in soortgelijke akkoorden moest gieten. 

Koen Geens, ook de oprichter van het grootste Belgische zakenkantoor Eubelius, stond niet alleen in zijn ultra liberale plannen. Aan Vlaamse zijde had hij, zoals N-VA-voorzitter Bart De Wever het noemde, een ‘compagnon de route’. De Antwerpse burgemeester voerde uit wat Geens in gedachten had. Hij werd de uitvoerder van wat de ondernemers, de bouwpromotoren, de havenbazen en de chemiereuzen in de pijplijn hadden.

Waar het kon of kon betracht worden, werden woontorens opgericht. De Oosterweel-werf werd een afvalstort. De geplande uitbreiding van de containercapaciteit zal, zelfs mochten de werken aan de Ring lukken, het mobiliteitsprobleem bevestigen en wellicht vergroten. Ongeacht wat de ethaankraker van Ineos kan uitstoten zullen de mega tankers die voor de aanvoer van het Amerikaanse schaliegas moeten zorgen naast de laagemissiezone van het stadscentrum voor een hoogemissiezone in de nabijgelegen haven zorgen. 

Zowel Koen Geens als Bart De Wever hadden dezelfde maatschappijhervorming voor ogen. Het onder Guy Verhofstadt (Open VLD) en Johan Vande Lanotte (Vooruit) ingezette Vlaams liberalisme, waardoor onze kroonjuwelen werden verpatst, het zilverfonds dat voor onze pensioenen moest zorgen een lege doos werd, en de federale kas werd geplunderd, werd voortgezet en bevorderd.

Vlaams was bijzaak. De echte ‘Kracht van de Verandering’ moest zorgen voor het grote geld van de ondernemers.

Koen Geens en Bart De Wever hadden ook wat anders gemeen. Voor beiden was en is onze grondwet een vodje papier. Daarom moest het Grondwettelijk hof de initiatieven van rechtenprofessor Geens meermaals afkeuren of vernietigen. De Wever stelde anderzijds een extralegale oplossing voor om zijn schimmig confederalisme te kunnen bekomen, en een Volksberoep om de beloften voor het herstel van de geweigerde vergunning voor de petrochemie reus Ineos te kunnen inlossen. 

Wat Koen Geens en Bart De Wever ons hebben gebracht zijn geen ‘spielereien’ maar in tegendeel weldoordachte maatschappijhervormingen. De afkoopwet was de wereldse versie van de middeleeuwse kerkelijke aflaat, de terugkeer van de straffeloosheid en van de ongelijkheid. In de ondernemingsrechtbank verdween de goede trouw om plaats te maken voor de trouw aan het geld. In het voorheen socialistische Antwerpen werden de verworvenheden van de burger in een lage emissiezone gekantonneerd om in de hogeemissiezone van de containerhaven en de chemiecluster de ondernemers de vrije hand te geven. Bovendien gebeurde zowel het één als het ander, zoals het onderzoek op het Oosterweel schandaal heeft aangetoond, met miskenning van de Europese en zelfs van de eigen Vlaamse regelgeving. 

Het fatsoen dreef de vorige justitieminister, Vincent Van Quickenborne, tot ontslag. Om dezelfde reden zette hij ons intussen opnieuw op de rails. Door twee wetsaanpassingen maakte hij de afkoopwet in overeenstemming met het eerlijk proces. Met de door zijn opvolger nu uitgebrachte zwarte lijst voor de fraudeurs belet hij ook de continuïteit van de van schuld en boete verloste veelplegers in de bouwsector. Het zijn aanzetten om de vorige maatschappijhervorming terug in overeenstemming te brengen met wat het naoorlogse Belgische compromis had bereikt: een gelijke toepassing van de rechten en verplichtingen en een aanvaardbare herverdeling van de lasten en winsten. Als zijn opvolger op justitie er in slaagt de in de magistratuur doorgedrongen excessen van deze hervorming terug te dringen, zijn wij op de goede weg.