De twijfels van schrijver Koen Peeters: ‘Wie kan er vandaag nog hardcore pacifist zijn?’

Elke week vraagt Knack in de rubriek Durf twijfelen naar de twijfels van bekende mensen.

‘In mijn boek De mensengenezer schreef ik dat elke mens gevormd wordt door drie dingen: de plek waar je geboren wordt, de “geest” en zelfs de trauma’s van je familie, en de mensen die je later ontmoet. Zo worden we allemaal wie we zijn. Maar ik had iets vergeten: de tijd. Niemand weet hoeveel tijd ons nog rest, en met dat idee moeten we allemaal leren leven. Je kunt de tijd niet vatten. Meer nog: hoe meer je erover nadenkt, hoe meer de tijd je ontglipt. We bedenken wel systemen om ermee om te gaan: we hakken bijvoorbeeld de wereld in formats in een krant of een weekblad, maar uiteindelijk begrijpen we er niets van.’

Wat vindt u van uw eigen tijd?

Koen Peeters: Nog altijd wordt er gevochten om de macht, dat kan ik niet vatten. Hoelang zijn we nu al bezig? Ik ben een kind van de Koude Oorlog. Ooit heb ik nog met schrijver Kamiel Vanhole geprotesteerd tegen de kernwapens in Kleine Brogel. Later stopte de bewapeningswedloop: dat leek zo’n stap in de goede richting. Maar vandaag berichten de kranten elke dag over twee oorlogen, die zich vlak bij ons afspelen. Elke regering zegt weer: ‘We moeten wapens produceren, we kunnen niet anders.’ Het is helaas de waarheid, anders is Scandinavië misschien het volgende deel van de wereld dat aangevallen wordt. Op dat vlak ben ik geëvolueerd van een pacifist naar een meer pragmatisch mens.

Je moet een erfenis zo vroeg mogelijk doorgeven: oude mensen zorgen wel voor zichzelf.

Wie kan er trouwens vandaag nog hardcore pacifist zijn? Een land kan niet zonder wapens, hoe erg ik dat ook vind. Gelukkig is er Europa. Toen de euro ingevoerd werd, hoopte ik dat die ons zou verenigen: alles zou zo eenvoudig worden. Vandaag stellen politici Europa weer openlijk ter discussie, alsof er geen geheugen bestaat. In uw magazine vragen ze elke week: ‘Komen de jaren dertig terug?’ Natuurlijk komen ze terug, alleen in een andere vorm: het fascisme heeft een nieuwe taal ontwikkeld. Nee, de mensheid leert niet bij.

Hebt u al een manier gevonden om met de tijd om te gaan?

Peeters: Ons vierde kleinkind is op komst. Dat helpt. Je mag je niet settelen in je leeftijd. Ik kijk ook nieuwsgierig naar twintigers en dertigers, die half zo oud zijn als ik. Hoe ze wél wakker liggen van het klimaat. Ze geven je de illusie dat je blijft leven. Letterlijk is het nog waar ook: je DNA wordt doorgegeven. Dankzij hen kan ik ook zestig jaar in de toekomst kijken. Daarmee snap je de tijd misschien nog niet, maar je kunt hem wel even bezweren. De filosofe Hannah Arendt, die geen kinderen had, zei ooit: ‘Met elk nieuw mensje heeft de mensheid het vermogen om opnieuw te beginnen.’ Daarom vind ik het belangrijk om een erfenis zo vroeg mogelijk door te geven: oude mensen zullen wel voor zichzelf zorgen, jonge mensen moet je met alle mogelijke middelen steunen.

Twijfelt u vaak?

Peeters: Nee. Daar gaan we niet mee beginnen. (lacht)