De twijfels van historicus Kris Hoflack: ‘Zal de democratie altijd blijven bestaan in ons land?’
Elke week vraagt Knack in de rubriek Durf twijfelen naar de twijfels van bekende mensen. Deze week: Kris Hoflack, historicus en ceo van Standaard Uitgeverij.
‘Ik ben bang voor de ondergang van de democratie’, zegt Kris Hoflack. ‘Dat klinkt misschien dramatisch, maar vroeger had ik die angst helemaal niet. Als historicus wist ik nochtans dat niets voor altijd is. En toch. De democratie leek een kat met zeven levens. Ondanks alle problemen was iedereen ervan overtuigd dat ze het beste staatsbestel is. Niemand stelde de democratie ter discussie, die leek “verworven”. Vandaag twijfel ik of de democratie wel altijd zal blijven bestaan in ons land en in Europa.’
Waarom bent u van gedachte veranderd?
Kris Hoflack: De democratie vindt niet meteen antwoorden op grote problemen zoals migratie en klimaat. Dat veroorzaakt druk op het systeem en maakt de kiezer zenuwachtig. En intussen groeit extreemrechts, dat vaak dweept met autoritaire leiders. Ook de kwaliteit van ons politiek personeel baart me zorgen. Voor alle duidelijkheid: politici hebben een hondenjob. Je moet je om de haverklap aanbieden aan de kiezers. Die veranderen dan nog eens sneller van partij dan van onderbroek. En op sociale media ben je voortdurend de risee. Ze beweren er dat politici veel te veel verdienen, maar daar ben ik het niet mee eens. Toppers kiezen allang niet meer voor de politiek, maar voor het bedrijfsleven. Daar kunnen ze tien keer meer verdienen. Het gevolg is dat van de meer dan vierhonderd verkozenen in ons land er misschien vijftig echt goed zijn. De rest zit erbij om de hoop te vergroten. Alleen heb je wel meer goede politici nodig om een democratie te laten werken.
Ik vrees dat ik de ondergang van de democratie nog zal meemaken.
Vroeger was er toch ook politieke instabiliteit in ons land?
Hoflack: In het begin van de jaren tachtig, ja. Maar daarna kwamen premiers als Wilfried Martens (CD&V), Jean-Luc Dehaene (CD&V) en Guy Verhofstadt (Open VLD). Ze waren alle drie acht jaar of langer aan de macht. Vandaag is die stabiliteit er niet meer. Een regeringsvorming duurt almaar langer. Hoe lang is het intussen geleden dat een dictatuur veranderde in een democratie? Het omgekeerde komt wel soms voor: kijk naar wat er in Turkije gebeurt met Recep Tayyip Erdogan. Ik vrees dat ik op mijn oude dag de ondergang van de democratie nog zal meemaken. Dat vooruitzicht verontrust me.
Twijfelt u vaak?
Hoflack: Ja. Ik ben een fan van de cartesiaanse twijfel: ik zoek naar zekerheid door aan alles te twijfelen. Ik twijfel over de nieuwe keuken die ik ga plaatsen, maar natuurlijk ook over maatschappelijke zaken. Misschien komt het ook door mijn opleiding. Op mijn achttiende had ik een sterke ideologische overtuiging. Toen ging ik geschiedenis studeren. Daar leerde ik dat niets is zoals het lijkt. Het communisme en het nationalisme hadden misschien wel een paar voordelen, maar toch vooral heel veel nadelen. Op zich vind ik het niet slecht om aan alles te twijfelen. Ik ga ook veel liever om met twijfelaars dan met mensen die alles zeker weten.
