Is herfederalisering de toekomst van de Belgische gezondheidszorg? Dat lijkt alleszins de conclusie van de nieuwste ziekenhuisenquête van Artsenkrant. Knack peilde naar reacties op die controversiële stelling.
De ziekenhuisenquête van Artsenkrant bevat niet alleen vernietigende waarderingscijfers over het coronabeleid van enkele ministers (zie blz. 34). De bevraging van 62 Belgische ziekenhuizen pookt ook het al verhitte debat op over de toekomst van onze gezondheidszorg. 82,7 procent van de respondenten pleit voor een herfederalisering.
Dat ons land negen ministers bevoegd voor deelaspecten van volksgezondheid telt, wordt haast unaniem (98%) afgekeurd. 71 procent van de respondenten wil zelfs alle bevoegdheden in handen van één excellentie concentreren. Opvallend: de ziekenhuisdirecteurs en hoofdartsen hebben weinig vertrouwen in de competentie van regionale actoren. De expertise zit op federaal niveau, zo geven ze te kennen.
Knack legde de bevindingen voor aan een panel van politici, experts en tenoren van de gezondheidszorg.
Paul Callewaert (Socialistische Mutualiteiten)
‘Wie solidariteit en gelijkwaardige zorg als uitgangspunt neemt, komt vanzelf bij het federale niveau uit’, reageert Paul Callewaert, algemeen secretaris van de Socialistische Mutualiteiten. ‘Alleen daar is er voldoende schaalgrootte om een rationeel beleid te voeren. De coronacrisis heeft dat besef versterkt: de versnippering van bevoegdheden heeft veel tijdverlies, misverstanden en frustraties veroorzaakt.
Het beste voorbeeld daarvan waren de ziekenhuizen in Aalst die patiënten van het UZ Brussel weigerden, nota bene een lid van hetzelfde netwerk. Dat was echt wel de saus over de resultaten van deze enquête.’
Luc Van Gorp (CM)
CM-voorzitter Luc Van Gorp zit op een andere golflengte. ‘Herfederaliseren is een te simpel antwoord op een verkeerde vraag. Voor patiënten en gezondheidswerkers maakt het niet uit op welk niveau de gezondheidszorg wordt georganiseerd, zolang ze maar goed georganiseerd is. Negen ministers is natuurlijk absurd, maar om daarom alles in handen van één excellentie te geven? Veel belangrijker is dat er één visie op gezondheidszorg komt. Hervormingen zijn noodzakelijk, maar we vertrekken niet van een wit blad: gezondheidszorg is een complexe mechaniek van draaiende systemen die in elkaar haken.’
‘Laten we vooral lessen trekken uit de coronacrisis. Eenheid in commando is een absolute noodzaak, het aantal overlegrondes dat we sinds maart hebben meegemaakt, is onleefbaar. Het gesukkel met de contacttracing heeft de noodzaak van een gemeenschappelijk platform pijnlijk geïllustreerd.’
Petra De Sutter Minister van Ambtenarenzaken (Groen)
Minister en vicepremier Petra De Sutter is als gynaecologe en ziekenhuisarts erg vertrouwd met de gezondheidszorg. ‘Verrassend veel respondenten willen één bevoegde minister en kiezen voor herfederalisering’, zegt ze. ‘De coronacrisis heeft inderdaad een aantal onderliggende fouten in het systeem blootgelegd. Een complete herfederalisering lijkt me mogelijk noch wenselijk, maar in crisistijd is eenheid van commando wel essentieel.’
‘Ik kies zelf voor een systeem dat tot de hoogst mogelijke efficiëntie leidt. Dat kan een combinatie zijn van centrale aansturing, het vastleggen van gezondheidsdoelstellingen en financiering op het federale niveau, terwijl de organisatie en uitvoering van de zorg op het regionale en lokale niveau gebeurt.’
Kathleen Depoorter Kamerlid (N-VA)
‘Dit is niet wat ik op het terrein voel’, zegt N-VA-Kamerlid en gezondheidsspecialist Kathleen Depoorter over de enquête. ‘Ik neem aan dat de resultaten zijn ingegeven door de malaise van de coronacrisis. Er is heel wat fout gelopen, precies door de complexe staatsstructuur van dit land. Ik deel de roep om eenheid van commando, maar met een herfederalisering zouden we terugkeren naar een systeem waarvan bewezen is dat het niet werkt. Er zijn nu eenmaal grote verschillen tussen de regio’s, ik denk aan de ziekenhuiskosten en preventieve zorg.
Daarom had de N-VA in haar ontwerpregeerakkoord met de PS duidelijke afspraken gemaakt. Het budget voor gezondheidszorg zou worden gesplitst, zodat iedere regio haar eigen beleid kon voeren, op maat van de patiënt en de gezondheidswerkers. In dat model zou de federale minister overleg plegen met zijn regionale collega’s. Aan Vlaamse kant is dat overigens maar één minister.
‘Het gebrek aan vertrouwen in de regionale expertise? Dat is logisch, want op dit moment zijn de grote budgetten, hefbomen en instituten federaal. Maar daar zit heel wat Vlaamse expertise tussen die bij een verdere regionalisering mee gesplitst zal worden.’
Jan De Maeseneer (UGent)
‘Het is verrassend dat de ziekenhuizen de problemen bij de aanpak van het coronavirus rechtstreeks verbinden met de behoefte aan een volledige federalisering van de gezondheidszorg’, zegt emeritus hoogleraar huisartsengeneeskunde Jan De Maeseneer (UGent). ‘De analyse over het gebrek aan een centraal commando leidt zo naar een oplossing die kort door de bocht is. Heel wat landen met een sterke decentralisatie van de gezondheidszorg kunnen in deze pandemie toch rekenen op een goed functionerend centraal commando. Van belang is een hiërarchie van beslissingen plus een geïntegreerd informatiesysteem, toegankelijk voor alle betrokkenen op alle niveaus.’
De Maeseneer roept op om deze crisis niet onbenut te laten. ‘Het mooiste geschenk dat de nieuwe regering de bevolking en zorgverstrekkers kan bieden, is een perspectief op een stabiele en slagvaardige organisatie van de gezondheidszorg. Daarvoor zijn geen negen ministers nodig.’
Margot Cloet (Zorgnet-Icuro)
Margot Cloet, de ceo van Zorgnet-Icuro, is tegelijkertijd wel en niet verrast. ‘Als koepelorganisatie hebben wij de versnippering van de gezondheidszorg en de onlogische bevoegdheidsverdeling al meermaals aangeklaagd’, zegt ze. ‘Die versnippering is wel veel groter aan Waalse en Brusselse zijde, een gevolg van de politieke complexiteit in Franstalig België. De Vlaamse ziekenhuizen hebben te maken met één federale en één Vlaamse minister. Dat kan werkbaar zijn, op voorwaarde dat de bevoegdheden helder afgebakend zijn. Helaas is dat niet het geval. De architectuur zit niet goed.’
‘Het verbaast me wel dat zo veel mensen denken dat herfederaliseren de enige optie is. Ze vergeten dat de overdracht van bevoegdheden er precies is gekomen doordat de verschillende gewesten een andere visie hadden en samenwerking in de gezondheidszorg moeilijk bleek.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
