‘De regering-De Croo is rechtser dan ze lijkt’

‘Is Vivaldi echt zo veel anders dan de cold wave van de ‘Zweedse’ regering?’, vraagt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck zich af.

‘C’est le ton qui fait la musique’: als de nieuwe regering onder leiding van Alexander De Croo voorzichtig positief onthaald wordt, dan heeft dat alles te maken met de manier waarop de liberale premier en zijn collega’s het woord hebben genomen. De toon maakt het verschil, niet zozeer wat de excellenties hebben gezegd. Na anderhalf jaar formatie verwekt de ‘Vivaldi’-regering een zekere opluchting bij de Belgische bevolking, domweg omdat ze bestaat. De Croo, maar bijvoorbeeld ook SP.A-voorzitter Conner Rousseau, geeft zich rekenschap van de diepe irritatie die de lange regeringsvorming heeft veroorzaakt. Er is het besef dat al te veel beelden van zichzelf feliciterende paars-groen-oranje politici een tikje misplaatst zou zijn. Dat maakt deze regeringsploeg iets bescheidener dan de gemiddelde ”t stad is van ons’-mars.

Maar gaat er niet te veel aandacht naar die nieuwe toon? In het regeerakkoord, en in de presentatie ervan, valt de nadruk op verbinding (‘in plaats van spanning en tweedracht’). Na de schok en de chaos van de coronacrisis, zo staat er, ‘komt de tijd van herstel en heropbouw’. De wereld is veranderd, en ‘ook de politiek moet anders’. Het zijn mooie woorden. Het zijn ook clichés. Maar is er wel zo veel verandering op komst? Is Vivaldi echt zo veel anders dan de cold wave van de ‘Zweedse’ regering? De regering- De Croo is niet rechts, maar wel rechtser dan ze lijkt.

Ja, het regeerakkoord heeft overduidelijk linkse accenten, en die wegen ook flink op het budget. Er komen hogere sociale uitkeringen, de belofte van een minimumpensioen van 1500 euro lijkt min of meer te worden ingelost, er wordt meer geïnvesteerd in de gezondheidszorg. Vooral de investeringen in de geestelijke gezondheidszorg waren hoogdringend, maar ook die lijken er eindelijk te gaan komen. In zoverre groene plannen links genoemd kunnen worden, horen die ook in dit rijtje thuis, met onder meer de reductie van de broeikasgasuitstoot met 55 procent in 2030.

Maar het is nog maar de vraag hoezeer, bijvoorbeeld, het geld van de dure pensioenverhogingen echt bij de Belgen zal belanden die het nodig hebben. De grootste armoede zit sowieso niet bij onze gepensioneerde huisbezitters. Dat zegt econoom Etienne de Callataÿ, die lid was van de gerespecteerde Pensioencommissie van de nieuwe SP.A-minister Frank Vandenbroucke, al jaren. In een gesprek met Gert Peersman verderop in dit blad noemt ook de Gentse econoom die 1500 euro ‘op dit moment niet het verstandigste idee’. Peersman zet ook vraagtekens bij het fiscale voordeel voor bedrijven die hun winsten gebruiken om hun reserves op te bouwen: ook dat geld komt bij de verkeerden terecht.

En er is nog iets: in de tabellen staat de strijd tegen fiscale (en sociale) fraude nu ingeschreven als een enorme jackpot. Die strijd zou maar liefst 1 miljard euro moeten opbrengen – potentieel een geweldige herverdeling – maar er is eigenlijk nu al niemand meer die daar ook maar enig geloof aan hecht. Knack brengt al sinds 2016 grote onderzoeksdossiers over hoe multinationals en multimiljonairs belastingen omzeilen. Elke keer gebeurt hetzelfde, zoals onlangs ook met de FinCEN-files: de opschudding is groot, de maatregelen blijven uit. Zal deze regering eindelijk het voortouw nemen om in dit land, en zeker ook in Europa, de achterpoortjes in Panama en andere paradijzen te sluiten?

Ten slotte wordt de solidariteit met vluchtelingen ook verder afgebouwd. Als de plannen van de regering-De Croo érgens naadloos aansluiten bij de Zweedse regering, dan wel in de plannen en het discours van de nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V). Mahdi afficheert zichzelf met onmiskenbaar plezier als een hardliner, en lijkt Theo Francken langs rechts te willen voorbijstreven. In de passages over asiel en migratie gaat het als vanouds voortdurend over ‘menselijk’ en ‘humaan’, maar dat zullen we toch nog eens aan de vluchtelingen zelf moeten vragen.

In het hele regeerakkoord valt het woord ‘herverdeling’ geen enkele keer. Het woord ‘solidariteit’ wél, maar dan meestal als abstract principe, niet als motief bij doorgerekende tabellen. Ondanks de forse aanwezigheid van de PS is dat niet zo raar in een bonte coalitie met zeven partijen, waaronder twee liberale. De oppositie zal de komende jaren moord en brand schreeuwen, en geregeld gelijk hebben. Maar links zal ze deze regering niet kunnen noemen.