‘De manier waarop we met elkaar omgaan bepaalt de waarde van Vlaanderen’

Er heerst onvrede in de samenleving. Een efficiënt ‘wapen’ voor verandering is de georganiseerde sociale strijd, schrijft Johan Velghe, woordvoerder van Vlinks.

‘De banden die we met elkaar smeden’, hebben inderdaad het grootste welzijnsgehalte, zoals koning Filip in zijn kerstboodschap vertelde. Dat ‘er goede redenen zijn om in de toekomst te geloven’ is twijfelachtiger als dit land totaal geblokkeerd blijft. Niet zozeer omdat er geen eenvoudige antwoorden zijn, zoals Filip I zelf aangeeft, maar wel omdat Vivaldi én de V-partijen vergeten dat componist Antonio Vivaldi naast de component ‘winter’ ook nog de drie overige seizoenen vatte in zijn vioolconcert Le Quattro Stagioni. Er is meer nodig dan steeds weer vooruitgeschoven beloften voor minimale hervormingen. Via een overlegdemocratie komen tot een gezonde samenleving vol betrokkenheid moet meer dan een illusie zijn.

Leren uit het verleden

Zowel EU-beleidsvoerders, federale als die van de gewesten, hebben een abonnement op een dikke buis voor het vak ‘lessen uit het verleden’. Het kan anders. Frans econoom Thomas Pikety toont in zijn recentste publicatie Een kleine geschiedenis van de gelijkheid aan hoe we van het verleden kunnen leren om van gelijkheid een blijvende realiteit te maken.

Wie actueel cijfermateriaal en oorzaken van het uitblijven van beleidsbeslissingen er op naleest, merkt dat telkens ‘nieuwe aanzienlijke en onrechtvaardige vormen van ongelijkheid ontstaan’. Het neoliberalisme blijft zich herhalen, ook al loopt het op een dood spoor.

Lilian Marijnissen (voorzitter van SP, Nederland) heeft genoeg aan één enkel woord – betonrot – om dat nefaste traject van kortetermijnwinst aan te wijzen. Het neoliberalisme is gefocust op het individualisme. Het wijst de solidaire samenleving resoluut af, de overheid gaat uit van wantrouwen in mensen. Hoed je voor die partijen die stellen dat het neoliberalisme niet hun inspiratiebron is, of zelfs het bestaan ervan loochenen. Zij herleiden structurele problemen tot losse incidenten. De krakkemikkige werking van De Lijn en NMBS zijn illustratief.

Het Vivaldi-gejubel over ‘het doorbreken van de magische grens van 100.000 nieuwe jobs’ in 2022 krijgt de duiding niet mee dat het te vaak om arbeidsvormen gaat met geringe sociale zekerheid. Flexi-jobs worden genormaliseerd, evenals ziekmakend werk, zoals de nog altijd stijgende cijfers van de burn-outs aanwijzen.

‘Vrouw, arbeider en 55-plus? Dan meeste kans op langdurige ziekte’, een duidelijke recente krantentitel. We naderen een half miljoen langdurig zieken. Statistiek als teken aan de wand van grote ongelijkheid.

Onzeker werk en dus onzeker inkomen enerzijds en voor wie hebzucht en macht hanteert veel voordelen anderzijds, zoals de grootverdieners die amper de bekomen energiepremies via hun belastingen dienen terug te betalen. Het is een zoveelste breuklijn, een tweedeling van de maatschappij.

Te wapen!

De manier waarop we met elkaar omgaan bepaalt de waarde van Vlaanderen. Daar zal de aangekondigde canon geen jota aan wijzigen. Omarm om omarmd te worden is efficiënter dan valse credo’s als ‘Eerst onafhankelijkheid en dan zien we wel’ of ‘Rijkdom voor grootverdieners en de overigen zullen ook profiteren, zij het van de van tafel vallende kruimels’.

Meer dan een goed voornemen dient 2023 resultaten te implementeren van het ‘denkende hart’. Het betere Vlaanderen is geen onmogelijke opgave.

Het meest efficiënte ‘wapen’ is medezeggenschap over wat van ons allemaal is. Particratie dient te wijken voor participatieve democratie en transparantie. Wanhoop en kiezen voor radicaal-rechts als gevolg van onvrede wordt bestreden door wie de problemen niet veroorzaakt heeft niet te laten opdraaien voor begrotingsontsporingen. Waar woke de emancipatiestrijd opdeelt, dient de ideeënstrijd hoopvolle, verbindende alternatieven voorop te stellen. Organiseer de solidariteit, in plaats van de oplossing te individualiseren. Bonussen en toeslagen zijn onnodig indien bedrijven de werknemers beter betalen. De bedrijfswinsten stijgen, maar het modale inkomen struikelt bij elke poging om de groei van de economie bij te houden. Anders uitgedrukt: wanneer het goed gaat met de bedrijven, zorg dat de werknemers die zorgen voor de winst, daar automatisch deel aan hebben.

In alle consequentie dient het pensioen dan ook opgewaardeerd te worden als een uitgesteld loon. Laat het identiteitsdenken zich ook oriënteren op de sociale strijd en solidariteit in de wereld, in tegenstelling tot het verdelend discours dat er vandaag mee gepaard gaat.

Maak een einde aan het uitkleden van de verzorgingsstaat. De drama’s die zich afspeelden in sommige geprivatiseerde woonzorgcentra zijn we toch nog niet vergeten? Met een tekort aan leerkrachten is niet langer al het onderwijs het beste onderwijs. De verschraling van de doelstellingen doet er nog een schep bovenop.

Geldautomaat

Eufemistisch uitgedrukt is de overheid geen baken van efficiëntie. Direct voelbaar in een dorp of buurt is de teloorgang van samenhang veroorzaakt door het verdwijnen van wijkagenten, postkantoor, geldautomaat en winkeliers. Het verenigingsleven – wat toeteren politici toch graag over ‘cultuur’, maar negeren de dichtbije cultuurverspreiders – kreeg nekslagen.

De lijst vol onvrede is uitgebreid. Het is het direct gevolg van het zich steeds herhalend en voorspelbaar geworden verbreken van beloften aan de kiezers.

De verandering dient van onderuit te komen. Het efficiënte wapen is georganiseerde sociale strijd.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.