Na Godvergeten: ‘De kerk denkt dat ze too big to fail is’

Een van de opstellers van de open brief na de docuserie Godvergeten is Tom Hannes. De initiatiefnemers roepen politici op om de rol van de kerk in onze samenleving grondig onder de loep te nemen. ‘Ik hoop dat we over tien jaar niet wéér slachtoffers op televisie zien die het gevoel hebben dat we hen in de steek hebben gelaten.’

Waarom bent u met deze petitie begonnen?

Tom Hannes: Ook voor mij was elke aflevering van Godvergeten weer een rollercoaster van verontwaardiging. Daarom heb ik me, zoals zovelen, onlangs laten ontdopen. Ik kreeg het bericht dat er een kruisje naast mijn naam is gezet in het doopregister, maar dat ontdopen eigenlijk niet kan. Het doopsel is als sacrament een verbinding tussen iemand en God, en die band is zogezegd niet door te knippen.

Als de kerk mij echt niet wil lossen, voelde ik ook een verantwoordelijkheid om mij dan maar met haar bezig te blijven houden. Ik heb brieven gestuurd naar politici om hen tot actie op te roepen, maar ik kreeg als antwoord dat dit geen politiek onderwerp meer is. Daarom zijn we heel blij dat de politieke partijen nu aankondigen dat ze een parlementaire onderzoekscommissie willen opstarten. Als onze petitie door veel mensen ondertekend wordt, beseffen politici nog beter dat ze hier serieus werk van moeten maken.

Meer dan tien jaar geleden was er in het parlement al eens een bijzondere commissie naar seksueel misbruik in de kerk. Zal dat werk niet gewoon overgedaan worden?

Hannes: De slachtoffers getuigden in Godvergeten zeer sereen en waardig, maar het werd mij ook wel duidelijk dat in hun ogen nog altijd heel veel zaken niet opgeklaard zijn. De advocaten Walter Van Steenbrugge en Christine Mussche bevestigen dat, net als expert Peter Adriaenssens. Er is nog heel veel vaagheid.

De Antwerpse bisschop Johan Bonny maakte dinsdag in De afspraak gelukkig een betere indruk dan in zijn eerste reactie op de radio, maar ik stond toch weer versteld van een aantal antwoorden. Toen hem werd gevraagd waarom zo veel katholieke geestelijken zich zo lang aan kinderen konden vergrijpen, viel er een stilte alsof het de eerste keer was dat die man daar eens over nadacht. Hoe kan dat?

Vandaag roept vooral het onderzoek Operatie Kelk vragen op.

Hannes: Ja. Wij willen dat het verloop van dat gerechtelijk onderzoek terdege onderzocht wordt. Ik ben absoluut geen aanhanger van complottheorieën, maar momenteel is er in dit dossier genoeg materiaal om er een bij elkaar te verzinnen. Welke demarches zijn er allemaal gebeurd? Welke magistraten zijn daar verantwoordelijk voor? Ik hoop dat daar antwoorden op komen, en dat we niet over tien jaar schrikken als we weer slachtoffers op televisie zien die zich in de steek gelaten voelen.

Moet er nog iets specifiek voor die slachtoffers gebeuren?

Hannes: Wij hebben zeker niet de pretentie dat we in hun naam denken te kunnen spreken. Het is duidelijk dat zij vinden dat de kerk tekortschiet, en het is aan politici om daar iets mee te doen. Wij vragen ons wel al af of de bijzondere positie die de katholieke kerk in dit land heeft, en in het bijzonder ook in onze Grondwet, niet misplaatst is. Zulke privileges dragen bij tot haar gevoel van onaantastbaarheid. De kerk denkt dat ze too big to fail is.

Wordt de financiering van de kerk, want daar gaat het dan ook over, beter aangepast en naar beneden bijgesteld?

Hannes: Wij laten ons daar niet concreet over uit. De Moslimexecutieve is onlangs wel op droog zaad gezet, omdat ze niet naar behoren functioneerde. Zoiets is ondenkbaar met de kerk, en dat is ongezond.

Persoonlijk vind ik dat er geld van de overheid naar godsdiensten mag blijven gaan. We geven daarmee als samenleving aan wat we belangrijk vinden. Dit is dus ook géén aanval op het christelijke geloof. Alleen geeft de gegarandeerde financiering van de kerk haar het gevoel dat niets haar kan overkomen. Dat is pervers.

Het blijft merkwaardig dat een programma dat, naast de indrukwekkende getuigenissen, vooral archiefbeelden uit Het Journaal bevat zo veel verontwaardiging oproept.

Hannes: Zo zit de mens nu eenmaal in elkaar. Daarom is het belangrijk dat we dit moment vastgrijpen, nu de aandacht voor dit inderdaad decennia oude probleem er nog is. Godvergeten zorgt voor een window of opportunity om eindelijk een ernstig debat te voeren, en die kans moeten we grijpen. Een petitie ondertekenen is een kleine moeite die er toch voor kan zorgen dat er iets structureels verandert.