De topjob die niemand wil, behalve Didier Reynders?

Geen enkele politieke partij ambieert uitdrukkelijk de positie van Eurocommissaris. Didier Reynders wrijft zich in de handen.

‘Eurocommissaris is geen troostprijs meer.’ Precies tien jaar geleden wond de VRT er geen doekjes om: met Marianne Thyssen (CD&V), Karel De Gucht (Open VLD) en Didier Reynders (MR) streden drie politieke zwaargewichten voor de functie van Eurocommissaris – alleen de N-VA toonde geen interesse. Op aansturen van afscheidnemend premier Elio Di Rupo (PS) trok Thyssen uiteindelijk aan het langste eind en werd ze Eurocommissaris voor onder meer Werk en Sociale Zaken.

Ook in 2019 bestond er veel interesse voor de functie. Nadat hij naast het voorzitterschap van de Raad van Europa had gegrepen, werd Reynders Eurocommissaris voor Justitie. Reynders had echter geluk: aan Vlaamse zijde bestond er namelijk geen consensus over onder meer Johan Van Overtveldt (N-VA), Geert Bourgeois (N-VA) of Kris Peeters (CD&V) en aan Franstalige kant vertrok er met ex-premier Charles Michel al een telg van de andere MR-clan naar Europa.

Puntensysteem

Vijf jaar later is er veel veranderd én hetzelfde gebleven. De interesse voor de functie van Eurocommissaris neemt bij veel partijen af. Maar alweer zag Reynders eind juni dezelfde topfunctie bij de Raad van Europa door de vingers glippen. De 65-jarige Luikenaar wil echter niet van ophouden weten: begin juli kondigde hij bij de Franstalige televisiezender RTL aan dat hij zijn mandaat in de Europese Commissie graag verlengd wil zien.

En Reynders is verre van kansloos. Nu Ursula von der Leyen herkozen werd als Europees Commissievoorzitter moeten de lidstaten stilaan hun kandidaat-Eurocommissarissen beginnen aan te leveren. Von der Leyen streeft net zoals in 2019 naar een gendergelijke Commissie en verwacht daarom dat elke lidstaat zowel een man als een vrouw voorstelt – alleen de lidstaten die het mandaat van hun Eurocommissaris willen verlengen, hoeven daar geen rekening mee te houden.

Ursula von der Leyen met verve herkozen: ‘Het cordon sanitaire houdt voorlopig stand’

In België maakt de functie van kandidaat-Eurocommissaris als vanouds deel uit van de verdeling van de regeringsfuncties. Het gaat dan over de premier, de vicepremiers, de Eurocommissaris, ministers en staatssecretarissen, en de Kamer- en Senaatsvoorzitter. Daarbij werken de partijen als vanouds met een puntensysteem. Doorgaans kost een Eurocommissaris evenveel als een vicepremier en een premier – geen klein bier, dus.

Bart De Wever

Met gedoodverfd premier Bart De Wever, defensieminister Theo Francken en Kamervoorzitter Peter De Roover is de marge voor de N-VA beperkt om er een Eurocommissaris bij te nemen – hoe graag Europarlementslid Van Overtveldt, die vóór Von der Leyen stemde, ook wil. Van Overtveldt is echter niet ontevreden in het Europese halfrond, en ministerschap is moeilijk omdat er met De Wever, De Roover en Jan Jambon nóg drie Antwerpenaren voor het federale niveau warmlopen.

De CD&V en Les Engagés op hun beurt kunnen het zich nauwelijks permitteren om een minister en staatssecretaris te laten vallen voor een kandidaat-Eurocommissaris. De partij weet dat Thyssen als Eurocommissaris hen bij de verkiezingen in 2019 geen extra stemmen opleverde, hoe goed de christendemocrate haar Europese functie ook vervulde. Het doet bovendien de ronde dat minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) graag buitenlandminister wil worden.

Ook bij Vooruit zijn er in principe geschikte kandidaten: minister voor Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez was vroeger kopstuk bij de Europese Socialistische Partij, Frank Vandenbroucke wijdde zijn academische en politieke carrière aan Europees sociaal beleid. Maar voorzitter Conner Rousseau heeft een personeelsprobleem: Gennez moet in de Vlaamse regering nieuwe Vooruit-ministers begeleiden, van Vandenbroucke wordt op federaal niveau hetzelfde verwacht.

De Europese socialisten zitten echter met een probleem. Nauwelijks regeringen die een eurocommissaris met sociaaldemocratische stempel zullen voordragen – alleen bij de Spaanse, Maltese, Roemeense en Deense regering lijkt dat een uitgemaakte zaak. Het is niet ondenkbaar dat de Europese socialisten aan hun Belgische collega’s zullen vragen om alsnog iemand van Vooruit het veld in te sturen – aan voorzitter Rousseau om daar al dan niet op in te gaan. Vandenbroucke lijkt dan de beste kanshebber, al is het maar om als gezondheidscommissaris zijn voorstel voor een Europese medicijnenwetgeving uit te werken.

Wilmès

Blijven voorlopig over: de Franstalige liberalen. Omdat beide kanten van de taalgrens evenveel regeringsleden leveren, heeft de MR meer marge voor een Eurocommissaris dan de andere partijen. Bovendien neemt de MR ook in Wallonië en – naar alle waarschijnlijkheid ook in Brussel – aan de macht deel en moet ze daarom veel meer mensen het veld insturen. Ruimte genoeg om iemand een geschenkje uit te delen. ‘We hebben keuze te over’, zegt een MR-bron.

Maar is Reynders wel de enige in de partij met ambities? Ook de naam van Sophie Wilmès gaat in Brussel en Straatsburg al enige tijd over de tongen. Als Europees lijsttrekker behaalde ze 537.000 voorkeurstemmen, vorige week werd ze verkozen als een van de veertien vicevoorzitters van het Europees Parlement. Zelf zegt Wilmès zich te willen toeleggen op het Europese halfrond, maar ingewijden vertellen aan Knack dat ze de deur naar de Commissie allesbehalve heeft gesloten.

Veel hangt af van de portefeuille die Von der Leyen aan België wil geven – niemand die pakweg Sport of Meertaligheid ambieert. Wat dat betreft, heeft Reynders de beste papieren: de voorbije maanden kreeg hij er al enkele bevoegdheden van afscheidnemende collega’s bij, vermoedelijk kan hij in het volgende college een rol als vicevoorzitter bemachtigen – De Wever, die een goede relatie met Reynders heeft, zal het als premier graag zien. Anderzijds is Wilmès ex-premier en vrouw, en Ierland draagt bijvoorbeeld alleen een man voor.

Als hij daadwerkelijk geen bezwaren heeft met de functie, ligt de bal in het kamp van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez – wie weet krijgt hij de functie wel voor minder punten. Bouchez kan de bal ook handig doorspelen aan Von der Leyen: draagt hij zowel Reynders als Wilmès voor, dan is het aan de Duitse om te beslissen wie van de twee het wordt, en welke portefeuille die toegestopt krijgt. Wordt vervolgd.