Jonge vrouwen worden steeds linkser, jonge mannen steeds conservatiever

Op verschillende plekken in de wereld blijken jonge mannen en vrouwen ideologisch steeds verder uit elkaar te groeien. Het is een evolutie die snel gaat, en ook op Vlaamse schoolbanken al is opgemerkt.

‘Generatie Z bestaat uit twee generaties, niet één.’ De boutade komt uit een opmerkelijke analyse van John Burn-Murdoch, columnist en datajournalist voor Financial Times. Burn-Murdoch doelt ermee op een grote ideologische kloof tussen progressieve jonge vrouwen aan de ene, en conservatieve jonge mannen aan de andere kant.

Dat vrouwen over het algemeen iets progressiever denken en stemmen dan mannen is – ook in ons land – al sinds de jaren negentig van de vorige eeuw het geval. Maar volgens de sociologe Alice Evans (Stanford University) is dat kloofje bij twintigers aan het uitgroeien tot een diepe ravijn. Grote ideologische man-vrouwverschillen bij twintigers zijn onder meer al vastgesteld in Zuid-Korea, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Polen en Duitsland.

Dat die evolutie niet gezond is, blijkt onder meer in Zuid-Korea, een samenleving die volgens Burn-Murdoch om die reden compleet verscheurd is geraakt, met verstrekkende demografische gevolgen. ‘Het aantal huwelijken is gekelderd’, schrijft hij, ‘en het geboortecijfer is er drastisch gedaald tot 0,78 geboortes per vrouw in 2022, het laagste van alle landen ter wereld.’

Gescheiden ruimtes

Volgens de auteur is het eind van deze evolutie ook niet meteen in zicht. ‘Het zou makkelijk zijn om te zeggen dat dit allemaal een fase is die voorbij zal gaan,’ schrijft hij, ‘maar de kloof wordt alleen maar groter en data laten zien dat mensen hun politieke ideeën maar moeilijk van zich af schudden. Dit alles wordt nog verergerd door smartphones en sociale media, waardoor jonge mannen en vrouwen vandaag steeds meer gescheiden ruimtes bewonen en gescheiden culturen ervaren.’

Opvallend aan deze evolutie is dat ze bijzonder snel gaat. Zoals al aangestipt: tot enkele decennia geleden toonden vrouwen zich, ook in ons land, over het algemeen iets conservatiever dan mannen. Onder meer in Duitsland en de Verenigde Staten werden de rollen tijdens de jaren negentig omgekeerd: vrouwen begonnen iets progressievere opvattingen te koesteren dan mannen. Dat relatief kleine verschil bleef lang constant, en groeide pas de laatste jaren uit tot een heuse ‘gender gap’.

Immigratie

Onze landgenote Ruth Dassonneville, assistent-professor politicologie aan de universiteit van Montréal, houdt die verschuivingen nauwlettend in de gaten. In 2020 stelde ze op basis van data vast dat vrouwen, gemiddeld, inderdaad iets linkser zijn dan mannen. ‘Dat is een omkering ten opzichte van wat in de jaren 1970 en 1980 kon worden waargenomen’, schreef ze in een artikel voor de politicologiewebsite StukRoodVlees. ‘Maar het gaat al bij al om een beperkt verschil, dat bovendien is gestabiliseerd – en ook in de toekomst stabiel lijkt te blijven.’

Door Knack geconfronteerd met de nieuwe data antwoordt Dassonneville dat er, anders dan wat ze vier jaar geleden verwachtte, inderdaad iets is veranderd. De huidige jongste generatie positioneert zich volgens haar gegevens ‘ideologisch anders dan eerdere generaties’. Haar onderzoek van de afgelopen jaren laat zien dat jonge mannen en vrouwen inderdaad snel uit elkaar groeien. Zij het met enkele nuances. ‘In data die ik voor een lopend onderzoek verzamelde, zien we bijvoorbeeld dat de kloof vooral groot is voor sociale thema’s, maar helemaal afwezig voor standpunten over immigratie.’

Dassonneville deed recent onderzoek bij jongeren in Oostenrijk, Canada, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Ierland en de Verenigde Staten. Ze stelt vast dat de genderkloof onder de jongste leeftijdsgroep uitgesproken groeit, in de eerste plaats als het gaat over thema’s als klimaatverandering en, vooral, homorechten. ‘Bij dit laatste, sociale, onderwerp zijn jonge mannen conservatiever dan welke leeftijdsgroep ook, terwijl jonge vrouwen het meest progressief zijn van alle leeftijdsgroepen.’

Conservatieve backlash

Ciska Hoet, directrice van Rosa, kenniscentrum voor gender en feminisme, ziet een soortgelijke evolutie. ‘Mijn indruk is dat wij hier te maken krijgen met een zorgwekkende polarisering. Met Rosa komen wij geregeld in klassen om vormingen te geven aan tieners, adolescenten en hun leerkrachten. Hoewel ik niet zomaar durf te bevestigen dat er een grote kloof is tussen jongens en meisjes, stellen wij zeker wel een conservatieve backlash vast. En we maken ons daarbij bij uitstek zorgen over de attitude van jonge jongens, denk maar aan de enorme aantrekkingskracht van een figuur als Andrew Tate (omstreden conservatieve influencer, zakenman en crimineel, nvdr.), en in het verlengde daarvan: aartsconservatieve opvattingen over mannen en vrouwen en hun rol in de samenleving. Het is een ontwikkeling die we bij jongens uit alle sociale groepen zien, en waar wij ons grote zorgen over maken.’

In zijn column voor Financial Times wijst Burn-Murdoch naar de start van de #MeToo-beweging zeven jaar geleden als mogelijke trigger voor die polarisatie. Die beweging zou ‘feministische waarden’ onder jonge vrouwen versterkt hebben, en een omgekeerd effect hebben geressorteerd bij minstens een deel van de jonge mannen.

Omkeerbaar

Ciska Hoet vindt dat een te eenduidige verklaring. ‘Die beweging heeft veel jonge mannen oprecht aan het denken gezet over hun eigen gedrag. Omgekeerd heb je ook veel vrouwen – denk aan de actrice Cathérine Deneuve en in haar zog honderd andere Françaises – die vonden dat het allemaal wat was doorgeschoten. Ik denk dat dit soort polarisering nooit te reduceren is tot één beweging of oorzaak. Er is meer aan de hand. We spreken hier over een generatie die geconfronteerd wordt met veel onzekerheden, iets waar een figuur als Andrew Tate handig op inspeelt.’

‘Als we iets van die conservatieve backlash willen begrijpen,’ zegt Hoet, ‘dan moeten we het gesprek met die jonge mannen aangaan, hun empathisch vermogen aanspreken en stimuleren. En zeker ook die digitale echokamers waarin ze zo vaak vertoeven doorbreken en aanvullen met andere informatie. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, dat weet ik, maar ik ben hier niet helemaal pessimistisch over. Dit gaat over een recente tendens. Ik geloof dat die nog wel omkeerbaar is.’