De hoge prijs voor het kweken van goesting

Koen Ringoot, de directeur van privéschool Leerwijzer, wil het cliché bestrijden dat privéonderwijs enkel voor verwende kinderen is van verwaande ouders. Dat zijn school inderdaad duur is, ligt niet alleen aan de individuele begeleiding, schrijft hij: ‘De overheid begroot elke leerling die zich inschrijft in het privéonderwijs maar geeft er letterlijk geen cent aan uit.’

Onderwijs is voor iedereen een recht, een plicht en een vrijheid. Dat staat zo geschreven in onze Grondwet. Uit het jaarlijks PISA-rapport van de OESO blijkt dat het Vlaamse onderwijs van een hoog niveau is. Alleen slaagt dat degelijke onderwijs in Vlaanderen er niet in om alle kinderen aan boord te houden, laat staan om ieder kind zijn talenten maximaal te laten ontplooien. Zo kampt België met één van de hoogste aantallen zittenblijvers van Europa, wat fataal is voor de motivatie. Uit de studie ‘Education at a Glance’ van de OESO blijkt dan weer dat het aantal niet-werkende en niet-studerende jongeren is gestegen naar 15 procent, op Frankrijk na het hoogste aantal in West-Europa. Het mag duidelijk zijn: er zitten hiaten in het klassieke onderwijssysteem, onder meer door het bestaan van het watervalsysteem, het uitstel van inclusief onderwijs en een te hoog aantal schoolverlaters zonder diploma.

Privéonderwijs, officieel “collectief huisonderwijs” genoemd, kent een fundamenteel andere aanpak dan het reguliere onderwijs, althans in onze school. Vooraleer de leerlingen zich inschrijven, worden zij getest op kennis, motivatie en maturiteit. Vervolgens maken ze voor zichzelf uit welk doel ze willen bereiken, en vooral binnen een zelfbepaalde termijn. De doelen en de voortgang van elk individueel kind worden op regelmatige tijdstippen geëvalueerd.

Door die leerlingen, die om welke reden dan ook niet passen in het reguliere onderwijs, de touwtjes zelf in handen te laten nemen, en ze zelf hun toekomst te laten bepalen, kweek je een verantwoordelijkheidsgevoel dat ze nooit eerder hebben ervaren. Het is die verantwoordelijkheid, en vooral de succeservaring achteraf, die hen opnieuw de nodige zelfzekerheid geven en hen opnieuw motiveren.

Het stereotiepe beeld dat veel Belgen van privéonderwijs hebben – een hoop verwende kinderen wiens verwaande ouders het reguliere onderwijs te min vinden – klopt niet. De leerlingen die bij ons les volgen, kampen met een leer- of ontwikkelingsprobleem, willen een welbepaald doel bereiken (zoals topsporter worden of een jaartje naar het buitenland gaan), of – en dit is de grootste groep – hebben een motivatieprobleem. Al onze leerlingen hebben echter één ding gemeen: ze willen niet in het watervalsysteem terechtkomen en verplicht worden af te dalen naar een lager niveau. Tien procent van de Vlaamse schoolbevolking valt af, dikwijls omwille van dat collectieve aspect.

Een doorgedreven geïndividualiseerde begeleiding en het opnieuw aanwakkeren van de goesting om verder te studeren, is dan ook het grootste verschil met het reguliere onderwijs. De middelen in beide onderwijssystemen zijn dezelfde, maar de doelen zijn anders. Differentiatie in de doelen en niet zozeer in de middelen is voor velen de sleutel tot gemotiveerd leren. In vergelijking met andere Europese landen moeten Belgische leerlingen veel meer vakken volgen om af te studeren. Vaak zijn er vakken bij waarvoor geen enkele interesse leeft. Daarom ligt de motivatie op 16 jaar in ons land al zo schrijnend laag. Dat wil zeggen dat er wat schort aan het aanbodgestuurd onderwijssysteem.

Privéonderwijs zou enkel weggelegd zijn voor de superrijken… Dit bijzonder hardnekkig vooroordeel verdient enige duiding. Laat ons hier niet flauw over doen. De kosten zijn inderdaad behoorlijk hoog voor de ouders van onze leerlingen. Dat komt omdat niet-erkende privéscholen nul euro aan subsidies krijgen. De prijs voor de individuele begeleiding is letterlijk erg hoog.

De meeste ouders staan er echter niet bij stil dat ook het reguliere onderwijs lang niet gratis is. Een scholier in het secundaire onderwijs kost de overheid gemiddeld 8.500 euro per jaar en in het buitengewoon secundair onderwijs jaarlijks zelfs 20.000 euro. Die kostprijs houdt dan nog geen rekening met de kosten en de gevolgen van een mislukking, en laat ook de extra kosten voor de aankoop van onder andere het schoolmateriaal buiten beschouwing. De overheid begroot in haar onderwijsbudget jaarlijks elke leerling die zich inschrijft in het privéonderwijs maar geeft er letterlijk geen cent aan uit. Het zijn de ouders zelf die investeren, in plaats van de overheid. Ze betalen de volle pot om hun kind een jaar lang aangepast onderwijs te kunnen geven.

Een leerling kan via privéonderwijs vroeger afstuderen, en komt dus vroeger op de arbeidsmarkt. Dat betekent winst voor de overheid. Bovendien komt de leerling niet in een voor hem onderschattend onderwijs terecht door demotivatie, en eindigt hij vaak in een hogere functie, wat ook de maatschappij weer ten goede komt.

Gratis onderwijs bestaat simpelweg niet. Alleen betalen onze ouders nu twee keer, nl. belastingsgeld en het volledige schoolgeld. Dat is onrechtvaardig voor mensen die in het reguliere onderwijs geen toekomst meer zien voor hun kinderen. Alleen daarom al verdienen privéscholen meer respect en moeten ze als een volwaardige partner betrokken worden bij het onderwijsdebat. Net zoals de andere onderwijskoepels moeten ze nauwer betrokken worden bij de totstandkoming van de decreetgeving, het overleg met de bevoegde minister en de commissie in het parlement. Zij zorgen er immers opnieuw voor dat gedemotiveerde jongens en meisjes opnieuw de goesting krijgen om dat ene diploma te behalen, en om hun eigen doelen te bereiken.

Koen Ringoot

Directeur Leerwijzer