‘De basis beseft dat SP.A een antipathiek partijtje is geworden’

Hoe is het mogelijk dat een partij die de politieke communicatie in dit land nog niet zo gek lang geleden op een veel hoger niveau tilde dan we ooit hadden meegemaakt zich vandaag alleen nog in horten en stoten kan uitdrukken?

Ooit was de SP.A een absolute voortrekker. Aan het begin van dit millennium wist voorzitter Steve Stevaert als geen ander hoe hij de boodschap van zijn partij moest fabriceren, inpakken en verkopen. De man die zijn partijgenoten leerde communiceren (en daar uiteindelijk zelf aan ten onderging) was ook een voorbeeld voor de politieke concurrentie. Zeker zijn toenmalige coalitiepartner Open VLD was een gretige leerling, en later volgden – ietwat schoorvoetend – ook de andere partijen. Politiek werd sexy, glamoureus zelfs, en politici werden plots uitgenodigd om op te treden in vlotte programma’s als De Laatste Show of interviews te geven aan Dag Allemaal.

Maar de tijden zijn veranderd, zowel op politiek als mediatiek vlak. Dat sociale media als Twitter en Facebook ondertussen wijdverspreid zijn, is daar niet vreemd aan. De destijds zo vernieuwende communicatie en uitgekiende spinning uit de tijd van de socialistische Teletubbies zouden vandaag dan ook niet meer werken – of toch niet meer zo krachtig. Toch zijn het bij de SP.A nog altijd dezelfde mensen, of opvolgers die in hun spoor verder stappen, die de communicatielijnen uittekenen. Geen wonder dat de sociaaldemocraten tegenwoordig zowel links als rechts worden ingehaald door concurrenten die wel beseffen dat er tegenwoordig totaal anders wordt gepraat, gedacht en bericht.

Vijftien jaar geleden zei Stevaert: ‘Vlaanderen is socialistisch, alleen beseffen veel mensen dat nog niet.’ Toen zat daar misschien een grond van waarheid in, maar nu al lang niet meer. Onderweg heeft de partij zo ongeveer iedereen losgelaten: eerst de kiezers die naar het Vlaams Belang neigden, dan de onderste lagen van de bevolking die haar een miserabilistisch cachet zouden kunnen geven, en uiteindelijk ook de verontwaardigde intellectuelen. Aan de basis blijken veel Vlaamse socialisten ondertussen begrepen te hebben dat de SP.A een onpopulair en bijwijlen zelfs antipathiek partijtje is geworden, maar aan de top weigeren sommigen dat nog altijd in te zien.

De mensen die nu rijp hadden moeten zijn om de teugels over te nemen, hebben dat jaren geleden al tegen heug en meug moeten doen. Kathleen Van Brempt heeft zich meer dan één illusie armer op Europa teruggeplooid, Caroline Gennez is in de coulissen verdwenen, en Freya Van den Bossche heeft meer leergeld moeten betalen dan gezond is voor een mens. Zeker aan die laatste is de partij dankbaarheid verschuldigd, want zij is – op een zelfs in de Wetstraat nooit geziene manier – opgeofferd. Anderen vielen onderweg van de kar omdat er gewoon te weinig mandaten waren of omdat degene die aan het stuur zat hen niet bepaald mocht.

Het meest tragische aan de zaak is dat de SP.A wel degelijk ergens voor staat en ook een alternatief kan bieden voor het beleid van de huidige regeringen – al zou het allemaal best wat scherper en gedurfder mogen. Alleen krijgt ze dat niet zonder stotteren gezegd. In deze rechtse tijden zou ze nochtans moeten kunnen profiteren van de opkomst van bewegingen als Hart boven Hard, van geefpleinen en -kasten, van geëngageerde mensen met allochtone roots die opstaan en hun stem laten horen. Maar dat doet ze dus niet.

Gevolg: de SP.A staat te roepen in de woestijn en zal voor de derde keer in tien jaar tijd moeten kiezen voor een kandidaat-voorzitter omdat er eenvoudigweg niemand anders voorhanden is die de job kan of wil doen. Nu lijkt John Crombez wel degelijk te beseffen dat het vijf voor twaalf is. Uit alle macht probeert hij recht te trekken wat jarenlang is scheefgegroeid. Een beetje à l’improviste en met de moed der wanhoop soms. Maar dat is nog altijd beter dan met de arrogantie van een zonnekoning die nog niet beseft dat hij al half is onthoofd.