Cyprus Confidential: deze Belgen duiken op in het documentenlek

In het documentenlek Cyprus Confidential duiken ook meer dan 140 Belgen en een veertigtal Belgische bedrijven op die in Cyprus actief zijn. Een overzicht.

Wanneer je de 3,6 miljoen gelekte documenten van zes Cypriotische dienstverleners doorzoekt op het trefwoord ‘België’, krijg je meer dan 16.000 resultaten. Het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) en Paper Trail Media deelden het documentenlek met Knack, De Tijd en Le Soir.

We doorploegden al die duizenden documenten in detail en kwamen zo tot een lijst met minstens 140 Belgen en een veertigtal Belgische bedrijven die op Cyprus actief zijn, zij het als bestuurder of als aandeelhouder/begunstigde van Cypriotische bedrijven.

De betrokken Belgen komen uit uiteenlopende sectoren, zoals bouw, transport, farma, logistiek, scheepvaart, havenaanleg, advocatuur en financieel advies. In een uitzonderlijk geval troffen we in de gelekte documenten informatie aan over het Cypriotische bedrijf van een Belg die nog voorwerp had uitgemaakt van een internationaal opsporingsbevel, een Interpol Red Notice. Maar toen dat publiek werd, zette de Cypriotische dienstverlener onmiddellijk zijn relaties met de criminele Belg stop.

Deals met Russen

Cyprus staat bekend als een financiële hub voor rijke Russen én toegangspoort tot Europa. Ook in de Belgische cases komt die link tussen Cyprus en Rusland herhaaldelijk naar voor.

Een voorbeeld is de Belgische scheepvaartgroep Exmar, die in 2017 zijn lng-tanker Excel verkocht aan Russen. Uit documenten die we konden inkijken blijkt dat de verkoop gebeurde door een joint venture van Exmar in Liberia aan een bedrijf in Malta, dat een dochterbedrijf is van een Cypriotische vennootschap die op haar beurt in Russische handen is. ‘Transacties met bedrijven in Cyprus zijn standaard in de maritieme omgeving’, reageert Exmar.

Een ander voorbeeld zijn investeringen in de Russische farma-industrie via twee Cypriotische holdings die eigendom zijn van een Belg, samen met investeerders uit verschillende Europese landen. Het levert de Belg jaarlijks nog meer dan 30.000 euro aan dividenden op.

‘Geen reden om te weigeren’

Ook de Waalse kalkgroep Lhoist deed zaken met Russen via Cyprus. In 2011 ging Lhoist een partnerschap aan met een Russisch bedrijf om grondstoffen te ontginnen in Rusland en Kazachstan. Die Nederlandse joint venture was voor 30 procent in handen van de Russen via een bedrijfje in Cyprus, zo blijkt uit de gelekte documenten.

‘Het was de keuze van de Russen om de joint venture partner in Cyprus te vestigen, zoals veel andere Russische bedrijven deden’, reageert Lhoist. ‘Aangezien dit een EU-land was, was er voor ons geen reden om een dergelijke partner te weigeren.’ Lhoist voegt eraan toe dat de joint venture in 2019 is beëindigd en dat het alle commerciële verkopen aan Rusland heeft stopgezet zodra Rusland Oekraïne binnenviel.

Russisch vastgoed

Ook investeringen in Russisch vastgoed passeren via Cyprus. Via L&W Development Company Limited, bijvoorbeeld, in 2007 in Cyprus opgericht, bundelen verschillende bekende Vlaamse zakenfamilies – onder meer actief in bakstenen en sigaren – de middelen voor miljoeneninvesteringen in vastgoed in Rusland (Moskou en Sint-Petersburg), Roemenië en Polen. Een aantal jaren na zijn oprichting beheerde het Cypriotische bedrijf al voor bijna 200 miljoen euro aan activa, zo blijkt uit de gelekte documenten.

‘L&W Development Company is enkel nog actief in vastgoedontwikkelingen in Polen en Roemenië’, reageert een woordvoerder namens de betrokken Vlaamse zakenfamilies. ‘De activiteiten in Rusland zijn stopgezet.’

Waarom verliepen de investeringen uitgerekend via Cyprus? ‘Bij de opstart van L&W Development Company bleek de juridische rechtszekerheid om projectontwikkeling in Rusland op te starten het grootst als dat vanuit Cyprus gebeurde.’

Ook voor vastgoedinvesteringen elders in de wereld doen Belgen een beroep op Cyprus. Zo is er het Innovative India Realty Opportunity Fund, een Cypriotische vennootschap die actief is in de Indiase vastgoedsector. Onder de aandeelhouders vinden we een aantal adellijke families en enkele van de rijkste families van ons land.

Hotels in Nigeria

Naast Exmar en Lhoist duiken nog enkele andere voorname Belgische bedrijven op in de gelekte documenten. Zoals de Brusselse bouwgroep CFE, die samen met twee Nigeriaanse miljardairs-broers in Nigeriaans vastgoed investeerde. Dat gebeurde via een postbusbedrijf op Cyprus, Lockside Ltd, dat in 2019 werd ontbonden.

‘Lockside Ltd was een joint venture zoals die zeer gebruikelijk is bij bouw/vastgoedprojecten en had wel degelijk activiteiten’, reageert CFE. ‘Het bedrijf stond hoofdzakelijk in voor de aankoop van bouwmaterialen en onderaannemingscontracten voor het project EKO Hotels in Nigeria, dat in 2017 werd opgeleverd. Lockside Ltd werd in Cyprus gevestigd omdat contracten met klanten en leveranciers gemakkelijker tot stand komen als het bedrijf in een EU-land gevestigd is en niet lokaal in Afrika.’

DEME in Cyprus

De zoekterm ‘DEME’ geeft meer dan 2700 treffers in de gelekte documenten. Het dredgingbedrijf uit Zwijndrecht is dan al ook sinds 1980 op Cyprus actief. DEME heeft er minstens zeven dochterbedrijven, die allemaal huizen op hetzelfde adres in de hoofdstad Nicosia. Sommige daarvan sturen op hun beurt DEME-activiteiten aan in de rest van de wereld, via branches in Angola, Benin, Colombia, Ghana, de Maldiven, Nigeria, Peru en Qatar. Kortom, Cyprus is een niet onbelangrijke schakel in het wereldwijde netwerk van DEME, dat liefst 178 bedrijven omvat.

De Cypriotische vennootschappen van DEME hebben ter plekke ook personeel in dienst: de lokale staf telt 22 Cypriotische werknemers. Opmerkelijk in de gelekte documenten is wel dat DEME in Cyprus jarenlang heeft gewerkt met enkele bestuurders die eigenlijk werkten bij een gespecialiseerde Cypriotische dienstverlener. Eentje bekleedde zelfs bestuursmandaten in minstens 60 andere Cypriotische bedrijven.

DEME zegt dat die bestuurders ‘steeds met hun kennis en contacten het management van de groep in Cyprus hebben bijgestaan, om de juiste beslissingen te kunnen treffen in de Cypriotische context. Het feit dat zij meerdere mandaten hebben, geeft hen een brede kijk op de economische financiële situatie in Cyprus.’ Maar inmiddels zijn hun bestuursfuncties wel door andere personen overgenomen. DEME legt uit dat geleidelijk aan duidelijk werd dat hun rol en expertise vooral adviesverlening betrof met betrekking tot de lokale context, en zich minder situeerde in een steeds complexere internationale project-business.

Een van de Cypriotische dochterbedrijven uit de DEME-groep werd in 2017 door het Zwitserse Federaal Openbaar Ministerie schuldig bevonden aan het ‘niet hebben genomen van alle redelijke en noodzakelijke organisatorische maatregelen om corrupte betalingen aan Nigeriaanse overheidsambtenaren te voorkomen’. Een schikking tussen het parket en Dredging International Services (Cyprus) Limited maakte toen een einde aan de gerechtelijke procedure in Zwitserland. Het Cypriotische dochterbedrijf moest een boete en schadeclaim betalen van omgerekend 35 miljoen euro. Volgens DEME kon het nadien gewoon zijn operationele activiteiten voortzetten. DEME stipt voorts aan dat het sinds 2015 zijn compliance-procedures sterk heeft uitgebouwd.