‘Jaarlijks worden duizenden vragen met betrekking tot gezinshereniging niet bekeken, waardoor er ook verblijfskaarten worden afgeleverd aan mensen die gezocht worden in het buitenland.’ Dat zegt een bron binnen de Dienst Vreemdelingenzaken en wordt bevestigd door de vakbond.
Overvolle mailboxen, burn-outs en onderbemanning: de dienst Gezinshereniging van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) slaagt er niet in om zijn werk naar behoren te doen, zegt vakbondsafgevaardigde Luc Jacobs van de FOD Binnenlandse Zaken. ‘Het gevolg is dat aanvragen tot gezinshereniging worden goedgekeurd zonder een degelijke controle.’
Jacobs bevestigt daarmee het verhaal van een medewerker bij de DVZ die anoniem wenst te blijven. De medewerker noemt, net als Jacobs, twee oorzaken. Behalve de stijging van het aantal aanvragen sinds de asielcrisis van 2015-2016 zou ook de verstrenging van de voorwaarden door staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) een degelijke controle bemoeilijken. De medewerker verwijst onder meer naar een nieuwe wet die van kracht is sinds begin 2017. Die bepaalt dat nieuwkomers inspanningen tot integratie moeten leveren als ze hun verblijfsrecht willen verlengen. De controle op die inspanningen werd toevertrouwd aan de DVZ, de dienst die om die reden weleens ‘de integratiepolitie’ is genoemd. Met name bij de dienst Gezinshereniging zou die extra opdracht de al zware werkdruk nog hebben verhoogd. ‘Er wordt vandaag veel meer van de dienst gevraagd, zonder dat er voldoende personeel bij is gekomen’, stelt de bron.
De DVZ heeft niet de tijd om alle vragen binnen de gestelde termijn te beantwoorden. De facto worden er dus nauwelijks verblijfskaarten ingetrokken
Onstabiele situatie
Dat de werkdruk op de dienst Gezinshereniging de afgelopen jaren is gestegen, staat zonder meer vast. Na de piek van asielaanvragen tijdens de asielcrisis eind 2015 en begin 2016, volgde een voorspelbare piek van aanvragen van familieleden die verblijfsrecht via gezinshereniging hopen te verwerven. En die piek lijkt voorlopig nog niet voorbij.
Uit de cijfers van 2017 bleek dat het aantal toegekende verblijfsvergunningen in het kader van gezinshereniging met meer dan 1000 was gestegen tegenover 2016. In 2017 keurde de dienst, die zo’n 70 werknemers telt, meer dan 52.000 dossiers goed.
De dienst Gezinshereniging heeft al langer dan vandaag moeite om alle aanvragen te verwerken. Dat blijkt ook uit een regeringsbeslissing die al in 2016 werd genomen. Om de piek die volgde op de asielcrisis op te vangen, werd de termijn voor administratieve afhandeling van de aanvragen toen voor bepaalde categorieën nieuwkomers verlengd van zes tot negen maanden. Die verlenging was, aldus Francken in zijn beleidsbrief, ‘absoluut noodzakelijk aangezien de niet binnen de termijn behandelde aanvragen automatisch werden goedgekeurd’.
Die verlenging, aanvankelijk bedoeld als een tijdelijke maatregel, is vandaag nog altijd niet ongedaan gemaakt. ‘Aangezien de situatie allesbehalve gestabiliseerd is,’ zo verklaarde Francken in december vorig jaar, ‘is de terugkeer naar een behandelingstermijn van negen tot zes maanden nog niet aan de orde.’
Het hoge aantal aanvragen is volgens bronnen binnen de DVZ evenwel niet de belangrijkste oorzaak voor de toegenomen werkdruk.
Bij de vakbond en de dienst Gezinshereniging wordt ook verwezen naar het beleid van staatssecretaris Francken. Die kondigde verschillende keren aan dat er ‘meer en gedegen toezicht zou worden gehouden op de naleving van de voorwaarden bij de verlenging van deze verblijfstitels’.
Duizenden vragen per jaar worden niet bekeken, waardoor er zeker ook verblijfskaarten worden afgeleverd aan mensen die een schijnhuwelijk afgesloten hebben of zelfs gezocht worden in het buitenland
Het bleef niet bij een aankondiging. Op Franckens initiatief werd in 2016 een wet goedgekeurd die ‘inspanningen tot integratie’ als voorwaarde stelt voor het verblijfsrecht van nieuwkomers uit derde landen (van buiten de EU, nvdr), met uitzondering van wie het vluchtelingenstatuut of subsidiaire bescherming geniet. Concreet betekent dit dat de Dienst Vreemdelingenzaken sinds begin 2017 in veel gevallen ook moet controleren of nieuwkomers die een verblijfskaart kregen ‘aantoonbare inspanningen’ leveren om zich in ons land te integreren. Zo moet worden nagegaan of de nieuwkomer een inburgeringscursus volgt, werk zoekt, kennis van de taal verwerft en/of geen strafbare feiten heeft gepleegd. Wie niet aan de voorwaarden voldoet, kan zijn of haar verblijfsrecht verliezen.
‘Maar die controles worden niet naar behoren uitgevoerd’, zegt vakbondsafgevaardigde Luc Jacobs. De combinatie van te weinig personeel, een verhoogd aantal aanvragen en een strengere wetgeving heeft volgens Jacobs tot een onbeheersbare werklast geleid. ‘We hebben dat probleem proberen op te lossen met verschuivingen binnen het personeelsbestand, maar dat bleek een druppel op een hete plaat. Sinds de verschuivingen zijn er op de dienst Gezinshereniging al een pak mensen vertrokken of het slachtoffer geworden van een burn-out. Gevolg is onderbemanning. De dienst heeft geen tijd om zijn werk goed te doen, laat staan om dat binnen de gestelde termijnen te doen.’
Verblijfsvergunningen in het kader van de gezinshereniging worden vandaag in sommige gevallen automatisch, in andere gevallen zonder ernstige controle afgeleverd. Een bron binnen de DVZ verklaart dat de dienst Gezinshereniging overstelpt wordt door vragen van de gemeentes, die de verblijfskaart uiteindelijk moeten afleveren. ‘Het gaat over duizenden vragen per jaar die niet bekeken worden, waardoor er zeker ook verblijfskaarten worden afgeleverd aan mensen die een schijnhuwelijk afgesloten hebben of die zelfs gezocht worden in het buitenland.’
Onze ervaring met individuele dossiers laat zien dat het personeelsgebrek eerder leidt tot snelle, negatieve beslissingen dan tot positieve beslissingen zonder controle
Vakbondsafgevaardigde Luc Jacobs stelt dat er vandaag ook geen tijd is om onderzoek te doen naar de ‘aantoonbare inspanningen’ die de vreemdeling moet leveren om zijn verblijfsrecht te laten verlengen. ‘De DVZ heeft niet de tijd om alle vragen binnen de gestelde termijn te beantwoorden. De facto worden er dus nauwelijks verblijfskaarten ingetrokken.’
Pingpongspel
Ook Francois De Smet, de directeur van het federaal migratiecentrum Myria, heeft weet van klachten over een ’te grote stapel dossiers voor een te klein aantal medewerkers’. Of die te hoge werkdruk het verwerven van een verblijfstitel vergemakkelijkt, durft hij evenwel te betwijfelen. ‘Onze ervaring met individuele dossiers laat zien dat het personeelsgebrek eerder leidt tot snelle, negatieve beslissingen dan tot positieve beslissingen zonder controle. Zo gauw ze bij de DVZ merken dat aan één voorwaarde niet is voldaan, nemen ze een negatieve beslissing, zonder het volledige dossier te bestuderen.’ Op die manier, stelt De Smet, ontstaat vaak een eindeloos pingpongspel tussen de nieuwkomer, die zijn procedure moet heropstarten, en de DVZ, die op de iets langere termijn met nog meer werklast wordt geconfronteerd.
In een reactie laat de woordvoerder van staatssecretaris Francken weten dat het nog te vroeg is om een evaluatie te maken van de wet die integratie en/of inburgering als voorwaarde stelt voor de verlening van verblijfstitels. ‘De eerste dossiers in dit kader zijn pas in februari behandeld. Bovendien is er alleen een wettelijke basis om controles te verrichten bij een kleinere groep: enkel bij hereniging van derdelanders wordt systematisch nagegaan of, bijvoorbeeld, de aanvrager werk heeft, de familie nog intact is en moeite doet om zich in te schrijven in het verenigingsleven.’ Of die extra werklast ertoe geleid heeft dat de DVZ vandaag overbelast is, kon de woordvoerder bevestigen noch ontkennen. We werden doorverwezen naar de DVZ-directie. Die was evenwel niet bereid tot commentaar.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
