Conner Rousseau remt Operatie De Wever 2.0 af: ‘Gevaarlijk als aan het regeerakkoord gemorreld wordt’

‘Als iedereen bij de minste tegenstand terugkomt op een gemaakt akkoord, dan zal van deze regering niet veel in huis komen.’ Conner Rousseau trekt een duidelijke grens: de meerderheidspartijen moeten akkoord gaan met de meerwaardebelasting zoals die in het regeerakkoord staat. Daarmee maakt de Vooruit-voorzitter het een pak moeilijker voor premier Bart De Wever (N-VA) om ‘de losse eindjes’ op te lossen.

‘Ik vind het gevaarlijk als iemand aan het regerakkoord begint te morrelen. We moeten dat akkoord onverwijld uitvoeren.’ Dat was de boodschap van Conner Rousseau donderdag. Voor de camera’s van Villa Politica liet de Vooruit-voorzitter duidelijk zijn ongenoegen blijken met de gang van zaken de laatste dagen.

Dat premier Bart De Wever (N-VA) de ‘losse eindjes’ van het regeerakkoord wil wegwerken, vindt hij begrijpelijk. Maar dat regeringspartner CD&V nu ook begint te morrelen aan de meerwaardebelasting, dé trofee van de Vlaamse socialisten, is in het verkeerde keelgat geschoten. ‘Als iedereen bij de minste tegenstand terugkomt op een gemaakt akkoord, dan zal van deze regering niet veel in huis komen’, zei Rousseau.

Rousseau eist dat de meerwaardebelasting wordt uitgevoerd zoals afgesproken: de staat moet minstens 10 procent afromen van de winst uit de verkoop van aandelen. Er geldt een vrijstelling tot 10.000 euro. Voor mensen die meer dan 20 procent van de aandelen van een bedrijf bezitten, is er een vrijstelling van 1 miljoen euro. ‘Daarmee is elke partij naar haar toetredingscongres gegaan’, aldus Rousseau.

Meerwaardebelasting: waarom moeilijk als het ook makkelijk kan, zoals in andere landen?

Hogere effectentaks

De CD&V is nooit helemaal tegen een meerwaardebelasting geweest, maar hoedt zich vooral om te uitgesproken voor te zijn. Meerwaarden belasten: in principe goed en wel, maar het mag in de praktijk niet verworden tot opzichtig aan het spaargeld zitten van oppassende huisvaders. 

Vandaar dat De Tijd vernam dat de CD&V graag zou zien dat de afgesproken vrijstelling opgetrokken wordt tot 20.000 euro, of twee keer zoveel als in het regeerakkoord staat. Ook wil de partij een vrijstelling voor beleggers die aandelen minstens tien jaar aanhouden en pas daarna verkopen. Daarmee staat de partij van Sammy Mahdi op dezelfde lijn als de MR en de N-VA.

Begin februari zorgde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez al voor een relletje. Door te insinueren dat hij een geheime deal had met De Wever over de meerwaardebelasting, jaagde hij Vooruit in de gordijnen. Extra vervelend voor Rousseau is dat alles rond de meerwaardebelasting – niet alleen de wetgeving zelf maar ook de cruciale uitvoeringsbesluiten – de verantwoordelijkheid is van minister van Financiën Jan Jambon (N-VA). Zal zijn kabinet afspraken waar de eigen partij eigenlijk niet achter staat vlot afhandelen? Of zal het leiden tot getreuzel en zogezegd ‘technische’ problemen alom? Donderdag zei Jambon in de Kamer dat regeringspartners gerust voorstellen mogen doen, maar ‘dat de vijf regeringspartijen akkoord moeten gaan’.

De CD&V wil ter compensatie van de verhoogde vrijstelling de effectentaks verhogen. Maar zoals dat gaat bij een moeizaam afgeklopt akkoord: als je één stukje verandert (de meerwaardebelasting) volgt weer een andere aanpassing (de effectentaks?) – en dan is het precaire evenwicht verstoord en is het cruciale stuk van het regeerakkoord een wankel kaartenhuisje. En staat de regering De Wever even op instorten. Nu al.

Immoreel en onethisch, volgens Francken

De meerwaardebelasting was dus al een probleem voor de regering-De Wever nog voor het Arizona-kabinet gevormd was. Al in de zomer zorgde het voor uitstel in de onderhandelingen. Later bleek het zeker voor MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez een onverteerbare socialistische brok. Maar ook voor veel N-VA’ers hadden het er moeilijk mee.

Niemand heeft die bezwaren zo expliciet verwoord als Theo Francken. De N-VA’er vond in december in De Afspraak, op persoonlijke titel, een meerwaardebelasting ‘immoreel’ en ‘onethisch’. Francken was toen onderhandelaar en is inmiddels minister van Defensie.

Onder meer omdat zijn departement plots (veel) meer geld nodig heeft – en ook wel zal krijgen – worden een aantal andere afspraken herbekeken. En dan wordt gestart met die afspraken waarover wel een formeel akkoord bestond, maar waarvan iedereen wist dat het een afspraak was waarover een aantal partijen niet tevreden waren, en waarvan vermoed werd dat ze daar vroeg of laat op zouden proberen terug te komen.

Vooruit kan ook niet terug. De Vlaamse socialisten hebben een groot risico genomen door als enige linkse partij toe te treden tot een regering met een veel sterkere, zeer rechtse vleugel van N-VA en MR, de sterkste partijen in Vlaanderen en Franstalig België. Daartussen staan de (voormalige) christendemocraten CD&V en Les Engagés. In centen is de 3 miljard euro extra voor de gezondheidszorg de belangrijkste politieke trofee die voorzitter Conner Rousseau en vicepremier Frank Vandenbroucke konden binnenhalen, symbolisch is dat de meerwaardebelasting.

Ook al moet die ‘maar’ 500 miljoen euro opbrengen, het is in tijden van ‘de rekeningen moeten dringend beginnen te kloppen’ de concreetste vertaling geworden van het progressieve uitgangspunt dat ‘de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen.’ Het is dé maatregel die de links-rechtskloof in de regering-De Wever blootlegt.

Langdurig zieken

Niet toevallig herhaalde Rousseau donderdag in de Kamer vaak het woord ‘evenwicht’. Daarom is het zo belangrijk dat de regering ervoor zorgt dat de afspraken in steen gebeiteld zijn. Pas dan kan over de andere zaken gesproken worden.

Dat zal ook moeten. Einde maart wordt de begroting aan de Kamer voorgesteld. Maar volgende week al, op 18 maart, moet de regering-De Wever de Belgische langetermijnboordtabellen bezorgen aan de Europese Commissie en duidelijk maken hoe het tekort teruggebracht zal worden. Veel marge is er niet, noch in de tijd voor, noch in de omvang van die operatie. Het kan niet anders dan dat daarvoor ook de sociale zekerheid wordt aangesproken. En dat impliceert dat ook die andere trofee van Vooruit – het kolossale budget voor gezondheidszorg – zo goed als zeker aangesproken zal worden.

De focus zal daarbij onder meer liggen op de langdurig zieken, en de rol van ziekenfondsen in de activering van die mensen. Als ziekenfondsen onvoldoende zouden doen, dreigen ze een deel van de overheidssteun te verliezen. Een recent bericht dat er sowieso 300.000 langdurig zieken hun pensioen zullen halen zonder nog te werken, heeft bij de rechterzijde het licht op rood gezet. Een rood licht dat, eerlijk gezegd, welkom was bij N-VA en MR. Het geeft hen een onverwacht argument om ook hier meer geld te halen.

Dringende aanpassingen

Bart De Wever probeert een beproefde techniek toe te passen: in uitzonderlijke omstandigheden kan de regering niet anders dan overgaan tot uitzonderlijke ingrepen. Wat men nog niet wist bij het opstellen van het regeerakkoord, dat kon men natuurlijk niet opnemen. Dus dringt een aanpassing zich op.

De techniek is al eerder gehanteerd. De covidcrisis waarmee de regering-Wilmès I in 2020 geconfronteerd werd, was zo ernstig dat al in maart van dat jaar een nieuw kabinet gevormd werd. Het minderheidskabinet-Wilmès II zou een paar maanden samen met de oppositie werken, juist om de urgente problemen het hoofd te kunnen bieden.

In 2008 gebeurde hetzelfde met de regering-Leterme I. Dat kabinet, door communautaire spanningen al zeer wankel, kreeg plots de kredietcrisis te verwerken, en de ineenstorting van grootbanken als Fortis en Dexia. Ook toen werden budgetten vrijgemaakt en maatregelen getroffen waarover bij de regeringsvorming niemand had moeten – en dus durven te – denken.

Donald Trump

Ditmaal ligt het anders. De meerwaardebelasting was met voorsprong het hevigste discussiepunt tijdens de regeringsonderhandelingen. De verkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten, zijn ingrijpende militaire koerswijzigingen over Oekraïne en de NAVO en zijn handelsoorlogen hebben, anders dan bij hogervermelde voorbeelden, op zich níéts te maken met de meerwaardebelasting. Integendeel, het zou zowel defensie als de begroting helpen als deze belasting straks méér opbrengt dan toen afgesproken. Terwijl de vrees (bij Vooruit) en de mogelijke verwachting (zeker bij N-VA en MR) is om te eindigen met ‘minder meerwaardebelasting’.

Hoe dan ook zal Bart De Wever al zijn talent moeten gebruiken als eerste minister om zijn regering de nodige ‘oorlogsmaatregelen’ te laten nemen. Operatie De Wever 2.0 gaat om meer dan de regering, het gaat om een reset van de hele meerderheid: vandaar dat niet alleen de vicepremiers maar ook de partijvoorzitters aan tafel zullen zitten. En zich via de media zullen laten horen.

In de meerderheid valt te horen dat Vooruit evengoed zaken uit het regeerakkoord ter discussie stelt, zoals modaliteiten binnen de pensioenen. Hoe dan ook: Conner Rousseau heeft de debatten geopend.