Volgens Yashar Yalkun, de voorzitter van de Belgische vereniging voor Oeigoeren, vormen de ‘heropvoedingskampen’ voor zijn opstandige volksgenoten het zoveelste bewijs dat de Chinese overheid hun eeuwenoude cultuur wil uitroeien.
De Oeigoeren vormen een omvangrijke moslimminderheid van zo’n 11 miljoen mensen in de autonome regio Xinjiang, in het noordwesten van China. Mensenrechtenorganisaties klaagden de voorbije weken hardop aan dat China honderdduizenden Oeigoeren zonder voorafgaand proces vasthoudt in zogenaamde heropvoedingskampen. Volgens de Chinese overheid zijn die kampen nodig om extremistische moslims te deradicaliseren en verblijven de Oeigoeren er vrijwillig. Uit reportages van de BBC en NRC Handelsblad bleek onlangs dat er ook peuters en kleuters vastzitten die van hun ouders gescheiden leven, maar China ontkent dat.
‘Concentratiekampen, re-educatiekampen, noem het zoals je wilt. Het zijn gevangenissen waar ze onze identiteit afnemen’, zegt Yashar Yalkun, de voorzitter van de Belgische vereniging voor Oeigoeren, tegen Knack.
De 29-jarige Yalkun ontvluchtte zijn thuisland zes jaar geleden. ‘Ik had er een goed leven’, vertelt hij. ‘Mijn ouders hadden allebei een goede baan: mijn moeder was een zakenvrouw en mijn vader verdeelde voedselrantsoenen, waardoor hij nauw met de overheid moest samenwerken. Ik heb ook in Peking kunnen studeren, waardoor ik nu beter Mandarijn spreek dan Oeigoers. Uiteindelijk besloot ik toch te vertrekken, voor de situatie ontplofte. Ik wilde vechten voor mijn land, maar dat kon niet als ik daar bleef.’
China laat Oeigoeren niet zomaar vertrekken. ‘Ik vertelde dat ik in Hongarije Engels wilde gaan studeren. Om te mogen gaan, moest ik garanderen dat ik zou terugkeren. Pas nadat ik 75.000 euro had overgezet op mijn bankrekening en een huis op mijn naam had gezet, gaven ze me een paspoort.’
Toen Yalkun na een jaar niet terugkeerde, nam de Chinese regering alles in beslag. Hij besloot daarop verder te reizen naar België. Dankzij de Turkse moskee in Antwerpen kreeg hij een klas waar hij intussen lesgeeft aan Oeigoerse kinderen. ‘Ik probeer de jongeren de geschiedenis en geografie van hun regio van oorsprong aan te leren’, zegt Yalkun.
De benaming Xinjiang gebruikt hij bewust niet. ‘Als ik mijn land niet Oost-Turkestan noem, zullen de volgende generaties dat ook niet meer doen. China gebruikt ons geloof als excuus, om ons als terroristen te kunnen bestempelen. Sinds de terreuraanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten wordt dat ook gemakkelijker aanvaard. In werkelijkheid draait deze oorlog om onze Oeigoerse identiteit. Ons geloof is belangrijk, maar onze etniciteit staat op de eerste plaats.’
‘China gebruikt ons geloof als excuus, om ons als terroristen te kunnen bestempelen.’
De spanningen tussen de Han-Chinezen en de Oeigoeren gaan verder terug dan 9/11. ‘Onze regio werd door de Han-Chinezen geannexeerd in 1949, na zes jaar strijd. Ik weet niet of we weer onafhankelijk kunnen worden. Een oorlog heeft geen zin, daarvoor zijn we met te weinig. Ik hoop dat we onze onafhankelijkheid op een democratische manier kunnen verkrijgen.’
Bedreigingen in België
Ook in België worden Oeigoeren nog altijd lastiggevallen door mensen van de Chinese ambassade, zegt Yalkun. ‘De afgelopen vijf jaar hebben ze mij al vijf keer aangesproken. Ik moest mijn Belgische identiteitskaart doorsturen. Ze vroegen ook waar ik woonde, werkte en studeerde. Ze vroegen zelfs hoeveel Oeigoeren er in België woonden.’
‘Samen met enkele andere Oeigoeren heb ik de politie en de eerste minister aangesproken. Het enige wat ze zeiden, was dat we onze identiteitskaart niet mochten doorsturen. Maar als we dat niet doen, worden onze familieleden in Oost-Turkestan bedreigd. Ik heb mijn ouders en mijn twee zussen al drieënhalf jaar niet meer gesproken. Ik verbrak het contact voor hun eigen veiligheid, sindsdien heb ik niets meer van hen gehoord.’
China’s strategie
Volgens Yalkun heeft de Chinese overheid al vijftig jaar een langetermijnplan met zijn thuisregio. ‘In 1949 bestond Xinjiang voor 96 procent uit Oeigoeren, nu nog voor 45 procent. Han-Chinezen vormen er nu al 40 procent van de bevolking. De Chinese overheid heeft heel veel geduld. Haar doel is de Oeigoeren in Han-Chinezen te veranderen. Je kunt dan als Oeigoer wel zeggen dat je Oeigoers bent, maar je ziet er uit als een Han-Chinees, je spreekt de taal niet en je bent geen moslim meer. Onze cultuur verdwijnt en onze ziel sterft.’
Yalkun voelt zich naar eigen zeggen verantwoordelijk voor het lot van zijn volk. ‘Ik voel me vaak onrustig en ik heb soms moeite om in slaap te vallen. Mijn hart is gebroken, net als dat van veel Oeigoeren in België. Wat met onze vrienden en familie? Wie weet zijn ze zelfs dood.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
