Vivaldi zoekt consensus over abortuswetgeving

De Kamer heeft zich dinsdag gebogen over de aanbevelingen van het wetenschappelijk comité over de abortuswetgeving. Dat rapport sterkt zo goed als alle partijen van de meerderheid in hun overtuiging dat een verlenging van de abortustermijn nodig is van twaalf naar achttien weken. Ook CD&V wil een verlenging, maar dan naar veertien weken.

De abortuswetgeving is al even een twistappel voor de leiders van ons land. Een wetsvoorstel over de versoepeling ervan lag eerder al voor in het parlement, maar botste daar op tegenstand van de CD&V. Toenmalig CD&V-voorzitter Joachim Coens verkreeg uiteindelijk dat in het regeerakkoord van de huidige federale ploeg werd opgenomen dat over de kwestie alleen kan beslist worden als er consensus is binnen de regering. En er een studie en evaluatie zou komen van de abortuswetgeving door experts.

Die studie is er nu en werd dinsdag voorgesteld in de Kamercommissie Gezondheid, Justitie en Gelijke Kansen. De experts pleitten er voor de verlenging van de termijn van zwangerschapsonderbreking van twaalf naar achttien weken. CD&V nam maandag al de vlucht vooruit en stelde een termijn van veertien weken voor.

De andere meerderheidspartijen zagen in het rapport van de experts een bevestiging van hun overtuiging dat de abortustermijn naar omhoog moet naar die achttien weken, die eerder al in het wetsvoorstel stonden, en wezen op het belang van een consensus. “We kunnen niet anders dan tevreden zijn. Dit objectieve werk toont aan dat wat in ons wetsvoorstel stond klopt”, zei Katja Gabriëls (Open VLD). “We zijn op zoek naar consenus en als iedereen contsructief is, kunnen we stappen vooruit zetten.” “Zoeken naar consensus is nu de doelstelling”, zei ook Daniël Bacquelaine (MR).

Een zelfde geluid dinsdag bij PS, Vooruit en Ecolo-Groen. “Al jaren willen wij vooruitgang boeken in die wetgeving, vandaag zijn we opgetogen met jullie verslag dat dit een wetenschappelijke basis geeft”, zei Patrick Prévot (PS). “We denken dat dit rapport kan zorgen voor een basis voor het debat. Voor de groenen is ons standpunt al lang duidelijk. Wij wilden de toegangsvoorwaaarden te versoepelen. Dit rapport ondersteunt dit”, luidde het bij Séverine De Laveleye (Ecolo-Groen). “Het is zonneklaar dat dit rapport ons voorstel ondersteunt om de termijn uit te breiden naar achttien weken”, was het commentaar van Karin Jiroflée.

“Partijen die jarenlang geen jota hadden bewogen, hebben een evolutie doorgemaakt”, voegde Prévot daar aan toe, die daarmee verwees naar het CD&V-standpunt. CD&V-Kamerlid Els Van Hoof lichtte het standpunt toe waarmee ze maandag al was naar buiten gekomen. CD&V is bereid om mee te gaan in een verlenging van de wettelijke abortustermijn tot veertien weken. Volgens Van Hoof is die termijn “in het belang van zowel de vrouw als het ongeboren leven”

Bij de oppositie zei PVDA-Kamerlid Sofie Merckx dat haar partij bereid is om een wisselmeerderheid te leveren om “uit de impasse binnen de meerderheid te geraken”. “Het rapport van de experts is duidelijk: de termijn voor abortus moet verlengd worden tot minstens 18 weken. De regeringspartijen – op de CD&V na – lijken dit te steunen. Dus waar wacht men nog op?”, vroeg Sofie Merckx zich af. “Wij willen een wisselmeerderheid leveren. Op die manier kunnen we een sterk signaal geven aan alle vrouwen. Abortus is een keuze en een recht, en dat zullen wij blijven verdedigen.”

Vlaams Belang en N-VA lieten dinsdag weten geen voorstander te zijn van de versoepeling. “Ik kan me niet helemaal van het gevoel ontdoen dat die achttien weken een beetje nattevingerwerk blijft”, zei Valerie Van Peel (N-VA), die daar aan toevoegde dat dit rapport nog maar het begin is en dat het debat nog moet volgen, “een debat zonder hokjes en zonder dat mensen die kritische vragen stellen in een hokje worden gestoken alsof wij anti-vrouw zijn”.

“Onze fractie zal zich blijven verzetten op de uitbreding van de abortustermijn, gebaseerd op het principe dat je geen mens en ook geen ongeboren kind mag doden”, zei Marijke Dillen (Vlaams Belang).

Wetenschappelijke evaluatie

Al sinds het begin van de legislatuur circuleren voorstellen om de abortustermijn uit te breiden van 12 naar 18 weken, vrijwillige zwangerschapsonderbreking uit de strafwet te halen en de bedenktijd in te korten van zes dagen tot 48 uur. 

Maandagavond werd de wetenschappelijke evaluatie bekend gemaakt. CD&V-Kamerlid Els Van Hoof loste al een schot voor de boeg: haar partij is bereid om mee te gaan in een verlenging van de wettelijke abortustermijn tot 14 weken, en kan zich vinden in een bedenktijd van minstens 48 uur, waarbinnen psychosociale begeleiding kan worden opgestart. Volgens Van Hoof is een termijn van 14 weken “in het belang van zowel de vrouw als het ongeboren leven’ en in lijn met ‘verschillende objectieve en wetenschappelijke redenen’ in het expertenrapport.

Zo moet een zwangerschapsonderbreking na 14 weken uitgevoerd worden met een invasieve medische ingreep in plaats van een zuigcurettage, ontwikkelt een foetus volgens een wetenschappelijke studie uit 2021 pijnperceptie vanaf 15 weken en zou 57 procent van de vrouwen die nu nog na 12 weken een abortus wil worden geholpen door de termijn naar 14 weken uit te breiden, zegt ze. 

De christendemocraten vragen tegelijkertijd om langdurige anticonceptie – een spiraal bijvoorbeeld – gratis te maken voor iedereen, want ‘de beste abortus is nog altijd een abortus die niet nodig is’ en door financiële drempels weg te nemen kunnen ongewenste zwangerschappen worden voorkomen, klinkt het. Tot slot kan er voor de partij een uitzondering op de maximumtermijn van 14 weken komen indien er sprake is van verkrachting of incest. 

De CD&V blijft er wel bij dat abortus beter in de strafwet kan blijven staan en dat het recht erop niet grondwettelijk verankerd hoeft te worden. De partij wijst er ook op dat het rapport aanbeveelt om zwangerschapsonderbrekingen boven de 12 weken niet in reguliere abortuscentra te behandelen, maar in gespecialiseerde centra met multidisciplinaire teams.

‘Abortus is en blijft meer dan een medische ingreep waar we met de grootste voorzichtigheid mee moeten omspringen’, benadrukt Van Hoof. ‘Vanaf 15 weken ontwikkelen foetussen een pijnperceptie, vanaf week 16 is de foetus voelbaar voor de vrouw en met de wetenschappelijke evolutie wordt levensvatbaarheid steeds sneller en sneller bereikt. Vandaag ligt de levensvatbaarheid van een foetus volgens de WHO al rond 20 weken, wat akelig dicht komt bij de termijn die sommige partijen naar voren schuiven om abortus toe te laten op 18 of zelfs 20 weken.’

Onvrede bij coalitiepartners

Coalitiepartner Vooruit kan zich niet vinden in het voorstel van CD&V. Dat maakte Kamerfractieleidster Melissa Depraetere maandagavond duidelijk in Terzake. ‘Dit lijkt voor mij op nattevingerwerk’, zei ze in een debat met CD&V-Kamerlid Els Van Hoof.

De experten, die zich op vraag van de regeringspartijen over de huidige wetgeving en praktijk bogen, pleiten voor een termijn van 18 weken, stelde Vooruit-Kamerfractieleidster Melissa Depraetere in Terzake. ‘Die studie is heel grondig uitgevoerd. Als experten 18 weken zeggen, snap ik niet dat jullie dat naast jullie neerleggen en voor iets anders pleiten. Dat lijkt voor mij op nattevingerwerk.’

Volgens Depraetere is een termijn van 14 weken onvoldoende omdat heel wat vrouwen dan nog altijd naar buurland Nederland zouden moeten om een zwangerschap op een veilige, medisch begeleide manier te beëindigen. ‘Tegen al die kwetsbare vrouwen zeggen we dan: trek uw plan.’

Vooruit wil binnen de meerderheid op zoek naar een consensus, maar volgens Van Hoof is het voorstel van de christendemocraten te nemen of te laten. Depraetere noemde dat standpunt ‘absurd’. ‘Dat is geen manier om met deze kwestie om te gaan. (..) Voor mij gaat het hierover: hoe kunnen we het maximale doen om die vrouwen te beschermen. Als de wetenschap zo duidelijk is, zie ik niet in waarom we die niet zouden volgen.’

Groen-covoorzitster Nadia Naji liet ook al weten vast te houden aan een uitbreiding van de abortustermijn van 18 weken. Open VLD-Kamerlid Robby De Caluwé spreekt op Twitter van een “stap in de goede richting” dat CD&V het abortusdossier “niet blijft blokkeren” en is “tevreden” dat de partij “eindelijk inziet dat de wetgeving moet versoepeld worden”. Tegelijkertijd blijven ook de liberalen vasthouden aan de termijn van 18 weken, zegt hij.