De peiling van VRT en De Standaard laat zien dat de federale regeringsvorming helemaal open ligt. De Zweedse partijen verliezen, Groen, Vlaams Belang en PVDA winnen. ‘Voor N-VA is de inzet een fundamentele keuze tussen het Zweedse model en de “volksfrontregering”‘, zegt politicoloog Carl Devos (UGent).
Naar aanloop van de verkiezingen op 26 mei blijkt uit een nieuwe peiling dat de groene partijfamilie de grootste van het land wordt. N-VA blijft met voorsprong de grootste partij van Vlaanderen. Knack vroeg aan politicoloog Carl Devos (UGent) wat de nieuwe rondvraag ons kan leren over de mogelijke coalities op zowel het regionale als het federale niveau.
Hoe kunnen we resultaten van de nieuwe peiling best inschatten?
Wie weet kan het zelfs erg snel gaan en hebben we zelfs relatief snel een federale regering? Het is zeer moeilijk te voorspellen.
Devos: Het lijkt erop dat de strijd op het regionale niveau reeds gestreden is en de regeringen relatief gemakkelijk gevormd zullen worden. Duidelijk is in ieder geval dat de Vlaamse en Waalse kiezer in ideologisch opzicht verschillende richtingen uitgaan.
In Wallonië mogen we naar alle waarschijnlijkheid een centrumlinkse coalitie verwachten met de PS, Ecolo en CDH. In Vlaanderen zijn er daarentegen nog meerdere opties. N-VA mag er redelijk zeker van zijn dat het zal besturen, al dan niet met Open VLD, CD&V of SP.A. Nu kan er de komende weken nog veel gebeuren: twee derde van het electoraat is nog niet zeker van zijn stem.
Zitten er ook verrassingen in?
Devos: Ik had verwacht dat het Vlaams Belang beter zou scoren, al doet die partij het in peilingen doorgaans slechter dan op verkiezingsdag. Ook Groen doet het erg goed, al verbleekt de uitslag van de Vlaamse ecologisten als je naar hun Franstalige collega’s kijkt. De christendemocraten doen het langs beide kanten van de taalgrens een stuk minder, al ligt dat wel in lijn van de verwachtingen.
Op het federale niveau lijkt de regeringsvorming alleszins een pak moeilijker te worden.
Devos: Het speelveld en de formatiemarkt liggen in ieder geval helemaal open. Een samenwerking tussen N-VA en Groen/Ecolo lijkt me hoe dan ook bijzonder moeilijk. Ook een coalitie tussen de N-VA en de PS wordt niet evident, al wordt de deur door beide partijen even vaak geopend als gesloten. Er blijven in ieder geval tal van opties mogelijk. Wie weet kan het zelfs erg snel gaan en hebben we zelfs relatief snel een federale regering? Het is zeer moeilijk te voorspellen.
Indien de N-VA naast een federale regeringsdeelname grijpt, kan ze vanuit Vlaanderen op het nationale niveau inbeuken. Zit de partij in een zetel?
Devos: De partij zal het in ieder geval zo proberen te verkopen. Toch lijkt me die oppositiepiste voor de partij allesbehalve ideaal. Het hoeft niet te verbazen dat Bart De Wever woensdagochtend over ‘een nachtmerrie’ spreekt indien het tot een coalitie van christendemocraten, groenen en socialisten komt. Krijgt de partij dat wel aan haar electoraat verkocht? En welke garantie heeft ze dat het confederalisme binnen vijf jaar wel op tafel komt? Men doet nu alsof N-VA in elk scenario wint, maar een zogenaamde ‘volksfrontregering’ zou voor de partij effectief erg zuur smaken.
De N-VA wil een nieuwe Zweedse coalitie?
Devos: Ook al krijgt de Zweedse regeringspartijen klappen in de peilingen, er zijn slechts 76 van de 150 zetels vereist voor een meerderheid. Voor N-VA is de inzet van de federale verkiezingen een fundamentele keuze tussen het Zweedse model en de ‘volksfrontregering die kiest voor een belastingtsunami’. Dat is een remake van de verkiezingscampagne uit 2014, waarin de partij de stembusgang voorstelde als een keuze tussen N-VA enerzijds en de PS anderzijds.
In Brussel wordt Ecolo-Groen de grootste partij. Gaat zij de minister-president zullen leveren?
Devos: Klopt, een links bestuur in Brussel lijkt onvermijdelijk. Het is best mogelijk dat de PS de Waalse minister-president krijgt en Ecolo-Groen bij wijze van compromis de Brusselse. Dan is iedereen tevreden.
De PVDA/PTB doet het langs beide kanten van de taalgrens erg goed. Zal de partij überhaupt een rol van betekenis kunnen spelen?
Devos: Nee, de partij zal maar weinig in de pap te brokken hebben. De stijging in Franstalig België is zeker indrukwekkend, al werd er vorig jaar een pak meer van de partij verwacht. Er was een tijd waarin de PTB de eerste partij van Wallonië werd genoemd, maar die is intussen al even achter de rug. De PS blijft de dominante partij onder de taalgrens, al wordt ze op de voet gevolgd door Ecolo.
Wat zijn de gevolgen voor de partijvoorzitters indien de huidige peiling bewaarheid wordt?
Devos: Indien N-VA naast een federale regeringsdeelname grijpt, zie ik het best gebeuren dat Jan Jambon Vlaams minister-president wordt en Bart De Wever voorzitter blijft. Bij CD&V is het een publiek geheim dat huidig voorzitter Wouter Beke graag een post wil opnemen in de federale regering. Voor John Crombez (SP.A) is het ministerschap de meest elegante uitgang indien de SP.A op Vlaams niveau zou meebesturen. Het zorg- en welzijnsthema ligt hem in ieder geval nauw aan het hart. Ook over Gwendolyn Rutten wordt al langer gefluisterd dat ze een ministerpost wel ziet zitten, al zal ze dan misschien wel haar burgemeesterschap moeten opgeven. Haar meest logische vervanger is Bart Tommelein, die het in de peilingen erg goed doet. Dat maakt dat het voorzitterslandschap er na 26 mei wel eens helemaal anders zou kunnen uitzien.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
