De Brusselse regering pleit op initiatief van minister van Leefmilieu en Energie Alain Maron voor een gecoördineerde terugtrekking van de EU uit het Verdrag inzake het Energiehandvest. Het Brussels Gewest roept Vlaanderen, Wallonië en de federale overheid op om te pleiten voor een Europese gecoördineerde terugtrekking, zo snel mogelijk, uit dat achterhaalde verdrag waarin investeringen in fossiele brandstoffen beschermd worden.
Het Verdrag inzake het Energiehandvest is een multilaterale handels- en investeringsovereenkomst die van toepassing is op de energiesector. Het verdrag werd in de jaren negentig met Rusland gesloten om te zorgen voor de bevoorradingszekerheid, voornamelijk van fossiele brandstoffen, door het energiepotentieel van de landen van Centraal- en Oost-Europa te ontwikkelen. Het Verdrag inzake het Energiehandvest telt nu 54 verdragsluitende partijen, waaronder België en de Europese Unie.
Het Verdrag bevat een mechanisme voor geschillenregeling tussen investeerders en staten, waardoor het de overeenkomst is die multinationals het meest gebruiken om staten voor particuliere arbitragerechtbanken te brengen. Die laatste hebben al meer dan 50 miljard euro aan schadevergoedingen gekregen voor sociale en milieumaatregelen die de overheid genomen heeft.
Wegens de onverenigbaarheid ervan met het Akkoord van Parijs over de klimaatverandering en het Unierecht is er gedurende meer dan twee jaar opnieuw over onderhandeld. Het hervormingsvoorstel voor het verdrag waarover de ongeveer vijftig belanghebbenden op 24 juni 2022 overeenstemming hebben bereikt, lost ondanks enige vooruitgang de onverenigbaarheid niet op.
De afgelopen maanden hebben verschillende lidstaten (Frankrijk, Duitsland, Spanje, Nederland …) gepleit voor een gecoördineerde terugtrekking van de Europese Unie uit het Verdrag inzake het Energiehandvest. Ze hebben, samen met Polen, Luxemburg en Slovenië, te kennen gegeven dat ze van plan zijn om uit het verdrag te stappen, naar het voorbeeld van Italië dat zich al in 2016 heeft teruggetrokken.
De Commissie heeft op 7 februari in een document gericht aan de 27 lidstaten geconcludeerd dat een gecoördineerde terugtrekking van de EU de beste optie is om de Europese doelstellingen voor de klimaattransitie te halen. Nu is het tijd dat België een standpunt inneemt, vind het Brussels Gewest. Bij gebrek aan overeenstemming tussen de gewesten en de federale overheid heeft België zich namelijk tot nu toe onthouden.
