‘Beste Peter Mertens, uw wereldbeeld is negatief, berust op het verleden en baadt in een sfeer van klassenstrijd’

PVDA-voorzitter Peter Mertens schreef afgelopen maandag een brief aan Gwendolyn Rutten over de flexibilisering van het systeem van de 38-urenweek. De voorzitter van Open VLD schrijft vandaag een brief terug. ‘De tijd waarin werknemers als uitgeperste citroenen de gesel van de patrons moeten ondergaan is wat mij betreft voltooid verleden tijd.’

Meneer Mertens,

Beste Peter,

Bedankt voor je open brief. Ik kies als politica voor een debat op basis van inhoudelijke argumenten en vind discussies een meerwaarde voor de democratie die ik zo dierbaar koester. Ik schrijf dit stuk uit respect voor de lezers die – terecht – op zoek zijn naar informatie. Zodat ze zich objectief en rationeel een eigen oordeel kunnen vormen. Ik schrijf het dus niet om u te overtuigen, want dat zal niet lukken.

Communisten en liberalen hebben immers een fundamenteel verschillend mens- en wereldbeeld. Dat van mij is optimistisch, toekomstgericht en emanciperend. Dat van u is negatief, berust op het verleden en baadt in een sfeer van klassenstrijd. Een klassenstrijd, die ondertussen in ons land al jaren geleden is beslecht.

Het beeld dat u wil ophangen van werknemers die als uitgeperste citroenen de gesel van de patron moeten ondergaan, hoort wat mij betreft tot de voltooid verleden tijd. De sociale strijd uit de 19^de eeuw en de uitbouw van een sterke sociale zekerheid in de 20^ste eeuw, waren nuttig en nodig. België is vandaag op het vlak van sociale bescherming een van de beste landen ter wereld om te leven en te werken.

Vandaag leven we in de 21^ste eeuw. De macht ligt steeds minder bij top-down organisaties en steeds meer bij het individu. De werknemer kan vandaag meer op zijn strepen staan dan ooit tevoren. Werkafspraken gebeuren als partners tussen werknemers en werkgevers. Ook dat is een fundamenteel verschil tussen ons beiden : ik denk dat de oplossing er in ligt om zoveel mogelijk mensen te laten werken op basis van hun goesting aan het tempo dat ze zelf kiezen.

En voor u alweer uithaalt dat het bieden van keuzes aan werknemers er altijd toe leidt dat de baas beslist wanneer er zal gewerkt worden, confronteer ik u graag met een ander deel van de realiteit die u niet onder ogen wil zien. Werkgevers moeten steeds meer en steeds beter hun best doen om mensen te kunnen aantrekken en te houden. Ik vind dat een goede zaak. Ze doen dat door rekening te houden met het individu. Met maatwerk en zeggenschap voor werknemers bij de invulling van hun job. Werkbaar werk is immers niet alleen een kwestie van arbeidsduur maar ook van jobinhoud.

Uw verzet tegen deze evolutie draait in essentie dus om verzet tegen een verlies aan macht. Meer bepaald het verlies aan macht van de vakbonden – maar ook de werkgeversorganisaties. Annualisering op zich is namelijk niet nieuw in ons land. De mogelijkheid bestaat al sinds de jaren ’80. Als u het terrein zo goed zou kennen als u beweert, weet u dat het principe al in heel wat sectoren – zoals bijvoorbeeld voeding of textiel – gangbaar is.

Onder de regering Di Rupo – toch een socialist van de conservatieve school – werd de regeling recent nog versoepeld. De grote innovatie vandaag is dat de mogelijkheid om arbeidstijd per jaar te bekijken een algemeen principe wordt, waarvoor niet langer per sector moet onderhandeld worden en dus ook niet langer een akkoord van de vakbonden nodig is. Dààr knelt voor u het schoentje. Het is vanuit uw positie als communistische partij legitiem om daarvoor op te komen, maar het is niet het algemeen belang en al helemaal niet dat van de individuele werknemer.

Wil dat zeggen, beste Peter, dat er nergens misbruiken bestaan? Natuurlijk wel. Helaas wel. Net zoals er in de politiek mensen zijn die blijven steken in een ver verleden of die heil zien in onderdrukking, heb je dat ook in de economie. In élke samenleving zijn er mensen die er de kantjes van af lopen. Die denken dat je met uitbuiting meer kan bereiken dan met emancipatie.

Zij vergissen zich grondig en ook ik streef ernaar om die excessen eruit te krijgen. In een samenleving waar transparantie en informatie-delen de norm zijn, gaan werkgevers die in het verleden zijn blijven steken tegen de schandpaal. Vraag het maar aan de Walmarts of Amazons van deze wereld. Het zijn plaatsen waar mensen niet willen werken en die dus ook steeds meer moeite zullen hebben om medewerkers te vinden. Fraude, van welke aard ook, – fiscaal én sociaal – moet eruit.

Een samenleving hervorm je van onderuit en dat is wat dit akkoord doet. We maken meer mogelijk. We geven meer vrijheid. Ja, bedrijven krijg meer flexibiliteit. Dat is ook belangrijk als we hier in ons land nog private jobs willen houden. Ik heb tijdens het debat duidelijk gezegd dat het niet mijn ambitie is om te concurreren met de arbeidsvoorwaarden in China. Integendeel. Ik ben ervan overtuigd dat handel, digitalisering en globalisering de situatie van werknemers overal ter wereld in onze richting zullen doen opschuiven en niet omgekeerd. Maar ik pleit wèl voluit voor investeringen en werk in eigen land.

Ook werknemers kunnen zich met dit akkoord anders en beter organiseren. Op tijd thuis zijn als de kinderen examens hebben? Kan perfect als je op een ander moment wat langer werkt. Dat “langer” werken is trouwens niet oneindig rekbaar : 9 uur per dag is het maximum, net zoals 45 uur per week de limiet is. En als u in uw drang om mensen angst aan te jagen dan toch correct wil zijn : tegenover elke week van 45 uur staat met dit akkoord ook een week van 31 uur. Op die dagen gaat een kind dus eventueel minder naar de crèche, en aangezien ik de planning met mijn werkgever kan afspreken, ben ik misschien zelfs volledige dagen thuis.

De essentie in onze zienswijze Peter, is dat wij niet geloven in één enkele “one-size-fits-all” oplossing. Ik ben van mening dat het antwoord op de omwenteling die we meemaken zal bestaan uit maatwerk. Voor sommigen is de 6-uren dag misschien een antwoord. Ik kijk alvast uit naar de experimenten op dat vlak. Maar anderen zouden graag méér willen doen dan de 7,5 uur die vandaag gangbaar zijn. Ook dàt is vrijheid. Mensen de kans geven om hun eigen keuzes te maken.

Zelfs al gaat het om keuzes die jij zèlf niet zou maken.

Met beleefde groeten,

Gwendolyn