‘Beste Maarten Boudry, we hebben de tijd niet om nog langer de kat uit de boom te kijken’

‘Het is bijzonder jammer dat u en andere klimaatsceptici proberen ruis te steken op de nochtans bijzonder éénduidige boodschap van duizenden wetenschappers wereldwijd’, schrijft professor Sven De Rijcke aan Maarten Boudry. ‘De droge feiten in de IPCC-rapporten zijn voldoende om ieder zinnig mens de noodzaak van dringende actie te doen inzien.’

Beste Dr. Boudry (en andere klimaatrealisten, -sceptici, -ontkenners, -critici, …)

Een verstokte roker zit in een bushokje en wil een zoveelste sigaret opsteken. Naast de roker zit een oncoloog die het niet meer kan aanzien: “Ah, zou u dat nu wel doen? Ik weet hoeveel extra kans u maakt op vreselijke ziektes. Ik weet welke onleuke behandelingen u zou moeten ondergaan in geval u ziek werd. Denk ook eens hoeveel geld u later zou kunnen uitsparen door te stoppen met roken. Dat zou de extra uitgave die u moet doen aan nicotinepleisters meer dan goedmaken.” Aan de andere kant van de roker piept een stemmetje: “Ah, laat u niet gek maken. Het is helemaal niet zeker dat u van dat roken ziek zal worden. Mijn opa rookte zijn hele leven en werd 90. Al die middeltjes om met roken te stoppen staan nog lang niet op punt en later zullen ze wel iets uitvinden om u, mocht u toch ziek worden, perfect te helpen. Steek er dus gerust eentje op.”

Vergeef mij deze simplistische analogie maar dat is de situatie waaraan uw brief aan de voor hun toekomst opkomende jongeren mij deed denken. Klimaatwetenschappers zijn als de oncoloog die de CO₂ paffende mensheid vraagt om daarmee te stoppen voor het te laat is want zij weten, op basis van decennia lang grondig en zeer breed gedragen wetenschappelijk onderzoek, wat de ontwrichtende effecten daarvan op ons klimaat kunnen zijn, met welke kans die zich zullen voordoen en wanneer we ze kunnen verwachten. De zogenaamde ‘klimaat-realisten’ (een slim gekozen maar totaal misleidende geuzennaam), waartoe ik u op basis van uw brief ook maar zal rekenen, zijn het geniepige stemmetje dat ons sussend toefluistert dat het misschien allemaal wel zal meevallen en dat toekomstige technologieën het wel zullen oplossen.

U heeft zich duidelijk een mening gevormd over het klimaatvraagstuk en argumenten bij elkaar gesprokkeld die die mening lijken te staven. Daarin verschillen klimaatsceptici zoals u dan ook grondig van echte wetenschappers. Wetenschap is niet gebaseerd op meningen of opinies. De klimaatmodellen waarop het IPCC zich baseert voor haar klimaatprojecties zijn in wezen niets anders dan gigantische computerberekeningen die de wetten van de natuurkunde gebruiken om de huidige toestand van het klimaat van onze planeet naar een later tijdstip door te rekenen.

Hiermee worden dan de effecten van verschillende scenario’s van CO₂-uitstootreductie op het toekomstige klimaat onderzocht. De betrouwbaarheid van deze computerberekeningen is uiterst grondig onderzocht, bijvoorbeeld door de modellen de omstandigheden (atmosferische samenstelling, landgebruik, vulkanische activiteit, …) op een bepaald tijdstip in het verleden te voeden en te checken of ze correct het toenmalige klimaat en het verdere, gekende klimaatverloop als uitkomst geven. De betrokken onderzoekers weten perfect waar de computersimulaties goed in zijn, waar ze momenteel minder goed in zijn en wat de spreiding op de projecties is.

Dat alles staat open en bloot in de IPCC-rapporten te lezen. Die rapporten zijn dan ook een toonbeeld van wetenschappelijke nuance en objectiviteit. Het is zoals het is. Nodeloos alarmisme zal je daarin niet aantreffen. De droge feiten zijn trouwens al voldoende om ieder zinnig mens de noodzaak van dringende actie te doen inzien. Het is ook niet allemaal kommer en kwel in die IPCC-teksten. Je leest er ook welke scenario’s voor CO₂-uitstootreductie de opwarming met grote waarschijnlijkheid onder de 1.5 graden houden. Ik kan dus de eenvoudige boodschap van Greta Thunberg alleen maar bijtreden: ‘Listen to the scientists.’ Wat is anders het nut van in wetenschap te investeren?

Het is dan ook zo vreselijk jammer dat u en andere klimaatsceptici proberen ruis te steken op de nochtans bijzonder éénduidige boodschap van duizenden wetenschappers wereldwijd. Jullie doel is duidelijk: de publieke opinie sussen en zo indirect klimaatmaatregels onderdrukken of op z’n minst uitstellen. Gelukkig doet u dat in dit geval met een kwetsend betuttelend, kant noch wal rakend, pseudo-wetenschappelijk betoog dat uw eigen boodschap grondig onderuit haalt. Dat spaart tijd. Nu goed, eentje dan: u zegt “In het Trias, toen de eerste zoogdieren ten tonele verschenen, schommelde het CO₂-gehalte zelfs rond 2000 ppm, dus vijf keer hoger dan vandaag. Er was toen uiteraard volop leven, anders zouden we hier niet zijn om brieven aan elkaar te schrijven over het klimaat.” Dat is totaal naast de kwestie. Niemand betwist dat het klimaat in vroegere geologische tijdvakken sterk verschilde van het onze en dat het leven zich erdoor spartelde. Onze planeet en ook het leven op aarde zullen de huidige, door menselijke activiteit veroorzaakte klimaatverandering perfect overleven. Niemand beweert dat de klimaatverandering het einde van de planeet betekent. Ze zou echter wel het einde van de planeet zoals wij ze nu kennen kunnen betekenen en dat is al meer dan erg genoeg, vindt u niet?

De essentie van uw sussende boodschap is eigenlijk dat we tijd hebben om nog langer de kat uit de boom te kijken. Dat is een (opzettelijke?) denkfout: we hebben die tijd niet. We kunnen geen decennia meer wachten tot al die beloftevolle technologieën (thoriumreactoren, kernfusie, grootschalige CO₂-capture, …) betaalbaar en op grote schaal uitgerold kunnen worden. We kunnen geen jaren meer de kwaliteit van de klimaatmodellen testen door dadenloos af te wachten of het klimaat verder opwarmt zoals voorspeld (wat zou daar trouwens de zin van zijn?). Het klimaatsysteem reageert immers niet onmiddellijk op veranderingen in onze CO₂-uitstoot zodat de effecten van wat we nu doen pas na jaren voelbaar worden. Zo rekent het IPCC voor dat enkel scenario’s die ambitieuzer zijn dan een halvering van de CO₂-uitstoot tegen 2030 en een nul-uitstoot tegen 2050 een goede kans maken de opwarming onder de 1.5 graden te houden. Die piektemperatuur zou dan ergens voorbij 2040 bereikt worden.

De CO₂-uitstoot moet dus de komende jaren en bijgevolg met min of meer de huidige technologie omlaag als we de opwarming binnen de perken willen houden. Dat is mogelijk, in tegenstelling tot wat u beweert. Wel moet die inspanning politiek gesteund en gestuurd worden zodat ze zo efficiënt mogelijk verloopt, maatschappelijk draagbaar is en zoveel mogelijk nieuwe economische opportuniteiten creëert. De verhoopte innovaties op langere termijn zullen helpen om op een CO₂-loze manier aan onze steeds toenemende energievraag te voldoen. Ze zullen ook bijdragen aan de welvaart van de landen die ze ontwikkelen. Ze bieden echter geen oplossing voor de nodige CO₂-reductie waar we nu voor staan.

Onze beleidsmakers zullen de komende jaren voor moeilijke beslissingen komen te staan. Het is dan ook essentieel dat wij allen goed geïnformeerd zijn en beleidsmakers kiezen die die beslissingen op een doordachte en wetenschappelijk onderbouwde manier kunnen nemen. De publieke opinie sussen met de boodschap dat er een waterkans is dat het allemaal beter mee zal vallen dan voorspeld en dat we dit probleem sowieso altijd later nog kunnen aanpakken, is dus hoogst misleidend en gezien de mogelijke gevolgen ook bijzonder riskant.

Dus, mensheid, steken we er nog eentje op of … toch maar niet?

Prof. Dr. Sven De Rijcke

Vakgroep Fysica & Sterrenkunde

Universiteit Gent