Bendeslachtoffers vs. (ex-)advocaat: ‘Wij werden afgedreigd door Jef Vermassen’

De familie Palsterman uit Aalst, slachtoffers van de Bende, heeft weinig vertrouwen in de recente ontwikkelingen: ‘Elke doorbraak heeft alleen voor vertraging gezorgd.’

In november 1985 krijgt Jan Palsterman tijdens de raid van de Bende van Nijvel op de Delhaize in Aalst een kogel in het hoofd. Hij overlijdt een dag later in het ziekenhuis. Palsterman laat zes kinderen na. Tot op vandaag zoeken ze naar antwoorden op hun vele pertinente vragen.

Vooral Diederik en Nathalie stoppen massa’s tijd in het doorploegen van zowat het hele dossier. Maar de recente commotie over allerlei nieuwe wendingen stemt hen bitter. Ze vrezen zelfs dat de mediaheisa contraproductief zou kunnen uitdraaien.

Nathalie Palsterman: We hebben heel lang gezwegen, maar nu kan het niet langer. In 2001 heeft onze toenmalige raadsman een schadevergoeding aangevraagd bij Slachtofferhulp. Veel meer zat er niet meer in, dacht hij. Enkele jaren later kwamen we bij toeval terecht bij Jef Vermassen, omdat we een klacht wilden indienen voor een boek over de Bende. De klacht is er niet gekomen, maar Vermassen was geïnteresseerd in ons verhaal als slachtoffers en zou het gebruiken voor zijn nieuwe boek (Meester, ik heb geen tranen meer werd in oktober gepubliceerd, nvdr.). David Van de Steen (een ander slachtoffer, wiens verhaal door Stijn Coninx wordt verfilmd, nvdr.) had op dat ogenblik ook geen advocaat en is met ons meegegaan. In al die jaren hebben we van Vermassen slechts één keer een kleine rekening gekregen. Gelukkig, want het is niet evident voor een nabestaande om 32 jaar lang een advocaat te betalen. Diederik en ik trokken geregeld naar Charleroi om zaken in het dossier op te zoeken of om tips die we kregen, door te geven.

In augustus 2015 vertelde Vermassen ons dat hij in april een anonieme brief had ontvangen. Begin oktober hadden wij een afspraak, en las hij ons een lange anonieme brief voor. Ook David was erbij aanwezig. Er stond letterlijk in dat bepaalde leden van de Bende al geruime tijd bekend waren bij de onderzoekscel in Charleroi. Hun foto’s zaten in het dossier. Het onderzoek was tot op het bot gemanipuleerd, zowel in Charleroi als indertijd in Dendermonde. Er werd een neponderzoek gevoerd. De brief verwees gedetailleerd naar concrete sporen die de speurders niet hadden mogen onderzoeken. De brief gaf details en namen over de betrokkenheid van extreemrechtse kringen. De briefschrijver vermeldde ook een vertrouwelijk contract dat Justitie had gesloten met de VRT en de RTBF voor een reportage die moest aantonen hoe hard de speurders van Charleroi wel werkten (De VRT ontkent dat het een contract heeft afgesloten met Justitie; nvdr). Volgens de brief werden speurders tegen hun zin gedwongen om daarin te acteren. De inhoud sloeg bij ons in als een bom. We mochten de brief even inkijken, maar Vermassen wilde ons geen kopie geven.

Waarom niet?

Palsterman: Hij wilde nog eens nadenken over wat hij ermee zou doen, zei hij. Héél vreemd toch, want hij had die brief al een maand of zes in zijn bezit. Tijdens het gesprek belde David meteen naar een journalist die hij kende, want Vermassen vond dat die brief naar de pers moest worden gelekt. David belde ook naar Freddy Troch (gepensioneerd onderzoeksrechter die in Dendermonde de raid op de Delhaize van Aalst had onderzocht, nvdr.). Diederik en ik waren verbouwereerd, want de brief had het ook over zaken die in Dendermonde fout waren gelopen. Toen Vermassen zelf even uit zijn kantoor liep voor een telefoontje heeft mijn broer met zijn gsm snel een fotootje gemaakt van de laatste bladzijde van de brief die op het bureau lag. We moesten toch íéts hebben waarmee we konden bewijzen dat die brief bestond?

U vertrouwde het zaakje niet?

Palsterman: Nee, en we wilden zelf een paar zaken controleren. Mijn broer en ik zijn de dag nadien naar Charleroi gereden om een en ander te checken. Bij ons opzoekingswerk kregen we hulp van twee Nederlandstalige speurders. De foto’s en de namen waarnaar de brief verwees, zaten inderdaad in het dossier, en ook allerlei andere details bleken te kloppen. We ontdekten zogenaamde dubbels van processen-verbaal van Dendermonde die totaal verschillende versies van dezelfde feiten weergaven. Wat moesten we daar allemaal van denken? Voor ons was in elk geval duidelijk dat de briefschrijver bijzonder goed op de hoogte was. Met een hoofd vol vragen reden we terug naar het kantoor van Vermassen. Maar toen we daar arriveerden, botsten we op Freddy Troch. We voelden ons meteen in een benarde positie.

Hoezo?

Palsterman: Omdat Vermassen in aanwezigheid van Troch allerlei vragen begon te stellen over wat we in Charleroi hadden gevonden. We konden toch moeilijk vertellen wat we over het onderzoek van Dendermonde hadden gelezen? Toen we heel voorzichtig over de pv’s over extreemrechts begonnen, schoot Troch uit: ‘Dat moeten ze niet onderzoeken, dat is allemaal al onderzocht.’ Hij was echt kwaad en gooide zijn armen in de lucht en is daarna samen met Vermassen vertrokken om bij hem thuis de anonieme brief door te nemen. Vermassen liet ons achter in zijn kantoor met de boodschap dat hij nog wel iets zou laten weten, maar dat we onze mond moesten houden over die brief. Mijn broer zei daarop dat hij een fotootje had genomen van de laatste bladzijde. Vermassen eiste dat hij het zou wissen. We voelden ons echt onbehaaglijk.

Wat gebeurde er daarna?

Palsterman: Een paar dagen later kregen we een regelrechte dreigbrief van Vermassen. We mochten absoluut niets doen met de informatie uit de anonieme brief, en we moesten dat fotootje vernietigen. Als we dat allemaal níét deden, zou hij ons gerechtelijk vervolgen en hij dreigde met geldboetes en gevangenisstraf. We werden dus afgedreigd en verraden door onze eigen advocaat! Ik was razend, en antwoordde op zijn verrassende brief met de vraag in welke hoedanigheid Freddy Troch aanwezig was op zijn kantoor. Als cliënt? Ik heb geen antwoord meer ontvangen. Mijn broer Kristoff kreeg een maand later een brief van Vermassen waarin hij schreef dat de pers blijkbaar geen woord had gehouden en niets over de anonieme brief had geschreven. Daarmee gaf hij dus toe dat hij inmiddels zelf de brief had doorgespeeld aan een journalist. Dat was het laatste wat we van Vermassen hebben gehoord. We hadden geen advocaat meer. We zijn dan op eigen houtje het dossier blijven doornemen, op zoek naar bewijzen van wat de anonieme briefschrijver had aangeklaagd.

Hoe kunt u makkelijk die miljoenen documenten van het Bendedossier raadplegen?

Palsterman: Telkens als je het dossier wilt inkijken, moet je per e-mail toestemming vragen aan de onderzoeksrechter. Soms duurt het een week voor je antwoord krijgt, en altijd word je op het geheim van het onderzoek gewezen en dat er niets mag uitlekken op straffe van boetes enzovoort. We hebben ons daar steeds aan gehouden, maar de onderzoekscel organiseert zelf allerhande lekken. En nog geen klein beetje.

Kunt u dat bewijzen?

Palsterman: In april 2016 waren we terug in Charleroi voor opzoekingen. In een aparte ruimte met een computer konden we daar het gedigitaliseerde dossier doorzoeken, met de hulp van die twee Nederlandstalige speurders. Ze hadden ons eerder al verteld dat ze dachten nog anderhalf jaar werk te hebben om het dossier rond te krijgen. Het stemde ons hoopvol. Maar nu lag er op een tafel in die computerruimte een grote stapel dossiers. Even later kwam er een vrouw binnen met een doos waar ze een scanner uit haalde, waarmee ze de papieren dossiers begon te scannen. Toen ze hoorde dat we Nederlands spraken, zei ze dat ze uit het Leuvense kwam en als journaliste voor de RTBF werkte. Ze vertelde dat ze aan een documentaire over de Bende werkte, maar wat en hoe was nog geheim. We vielen zowat van onze stoel. Geheim van het onderzoek? Die vrouw was daar gewoon onze dossiers aan het kopiëren. We waren gechoqueerd. Ook de speurders wisten helemaal van niets. We wilden een klacht indienen tegen de schending van het onderzoeksgeheim. Maar bij wie? De onderzoeksrechter die dat zelf had toegelaten? En we hadden geen advocaat meer. Kort nadien hoorden we dat de twee speurders niet meer in de onderzoekscel zaten. Het was onwezenlijk.

Uiteindelijk hebben wij een e-mail gestuurd naar Justitieminister Koen Geens (CD&V). Een paar weken later kregen we een afspraak, en we hebben de minister alles verteld, ook over de anonieme brief. Hij luisterde geconcentreerd en vroeg meer details, maar veel kon hij niet doen, zei hij. De scheiding der machten liet dat niet toe. De minister vertelde wel dat de speurders die ons altijd hadden geholpen en gesteund on hold waren gezet.

Weet u waarom?

Palsterman: Een paar dagen na het incident met die journaliste zijn de speurders bij onderzoeksrechter Martine Michel ontboden. Ze heeft hen gevraagd om formeel te ontkennen dat wij daar een journaliste hadden gezien die dossiers kopieerde. Ze vroeg hen dus om te liegen. Dat hebben ze geweigerd. Kort daarna zijn ze uit de onderzoekscel verwijderd.

Toen zijn we op zoek gegaan naar een nieuwe raadsman: Walter Van Steenbrugge. Eerst geloofde hij ons kafkaiaanse verhaal niet, tot we hem concrete bewijzen voorlegden die we hadden verzameld.

Maar het verhaal gaat nog verder. Op 4 oktober 2016 was er in Charleroi de jaarlijkse vergadering met de nabestaanden en de onderzoekscel. Met de jaren komen steeds minder mensen opdagen, omdat het doorgaans een maat voor niets is en we toch geen concrete antwoorden op onze vragen krijgen. Maar dit keer begon onderzoeksrechter Michel met een speech over ‘l’incident Palsterman’. De andere nabestaanden vielen uit de lucht. Het was om door de grond te zakken. Ze vertelde over ons bezoek in april, en dat we ons vergist hadden: het was geen journaliste maar een fotografe, zei ze. Maar die vrouw heeft zich aan ons voorgesteld als journaliste en dat wás ze ook. We werden dus publiek leugenachtig gemaakt tegenover de andere nabestaanden.

Ook procureur-generaal Christian De Valkeneer vertelt de waarheid niet. Onlangs zei hij in Humo dat de slachtoffers van bij het begin op de hoogte waren van die tv-ploegen. Dat is gewoon niet waar. Hij zei ook dat ze enkel vergaderingen hadden gefilmd. Wel, we hebben met eigen ogen gezien dat ze pakken dossiers kopieerden. Weet u dat Stijn Coninx op een van die bijeenkomsten in Charleroi zat? Dat kán toch niet? Hij is nabestaande noch advocaat, maar filmmaker. (schamper) Misschien moet u zelf eens proberen om als buitenstaander een bijeenkomst in Charleroi bij te wonen. Ik garandeer u dat u niet binnen raakt. Het geheim van het onderzoek is een lachertje, en elk lek is telkens weer een klap in het gezicht van de nabestaanden. Denken ze nu echt dat de nabestaanden onwetend zijn, en niet doorhebben wanneer ze belogen worden?

Wat is volgens u de bedoeling van die tv-reportages?

Palsterman: Ze zijn er blijkbaar al in 2013 mee begonnen. Wij vermoeden dat zowel de onderzoeksrechter als de procureur-generaal ervan uitging dat de zaak in 2015 zou verjaren. Misschien wilden ze zogenaamd bewijzen hoe hard ze wel gewerkt hadden, en dat het dus niet aan hen lag dat het dossier was mislukt? Maar minister Geens heeft dan in 2015 de verjaring verlengd tot 2025, dus kan er blijkbaar niets worden uitgezonden. Met zogenaamde transparantie rond het onderzoek heeft het weinig te maken. Ze wilden zich indekken.

Weet u wie de anonieme brief schreef? De procureur-generaal wijst de speurders die uit de cel zijn verwijderd met de vinger.

Palsterman: Nee, dat weten we niet, maar De Valkeneer doet wel erg zijn best om zijn eigen speurders zwart te maken. Misschien zitten er wel journalisten achter die kopieën van het dossier hebben? Vermassen heeft in al zijn recente onthullingen gezwegen over die brief. Waarom?

Uiteindelijk hebben we toch een kopie van de brief in handen gekregen. Het vreemde is dat bepaalde woorden en zinnen anders zijn geformuleerd. De brief werd in een nieuw kleedje gestopt, de stijl werd aangepast. Waarom dat is gebeurd, weet ik niet. Mij lijkt het alsof men dat per se in de schoenen van de onderzoekers wilde schuiven.

Hoe dan ook: wat in die brief staat, blijkt te kloppen. Bijvoorbeeld over de manipulatie van het onderzoek in Dendermonde. Onderzoeksrechter Michel reageerde heel zenuwachtig op vragen daarover tijdens die laatste bijeenkomst in Charleroi. Ze zei dat daar recent een dossier over was geopend. Wat blijkt? Dat dossier over manipulatie dateert al van eind 2011 of begin 2012. Dat heeft ze nooit aan de nabestaanden verteld. We waren alweer stomverbaasd. Op het einde van de bijeenkomst zei Michel dat een onafhankelijk onderzoek de enige manier was om het dossier nog recht te trekken.

Gaf ze zichzelf daarmee geen brevet van onbekwaamheid?

Palsterman: In feite wel, maar ik dacht vooral: eindelijk! Na een korte stilte voegde ze er plots met een glimlach aan toe: ‘Maar dat gaan we toch niet doen.’ Toen zijn we opgestapt. Het werd ons te veel.

U wilt ook een nieuw onafhankelijk onderzoek?

Palsterman: Ja, we zijn ervan overtuigd dat advocaat Van Steenbrugge gelijk heeft. Hij wil het dossier van a tot z laten lezen door een externe commissie met onafhankelijke experts, om er de dubbelzinnigheden en abnormaliteiten en losse eindjes uit te halen. Dat kan perfect tijdens het nog lopende onderzoek en voor de verjaring. Er zijn zoveel losse eindjes nooit onderzocht. Lijsten met namen van rijkswachters die ondervraagd werden, bijvoorbeeld, waar plots ook een naam tussen staat van iemand die geen rijkswachter is. Wie is dat? Nog zoiets: op het politiebureau van Aalst herkénde een slachtoffer een rijkswachter.

Wat denkt u van de nieuwe sporen, onder andere dat Chris B., ex-rijkswachter uit Aalst, op zijn sterfbed tegen zijn broer vertelde dat hij de Reus was?

Palsterman: Er zijn al zoveel reuzen in het verhaal opgedoken. Nu eens is het Patrick Haemers, dan weer Michel Libert van Westland New Post of iemand van de bende-De Staerke. En vandaag is het dus Chris B. Misschien waren ze er allemaal bij betrokken, en wisselde de Bende van personeel naargelang van de plek waar ze hun raids uitvoerden? Ach, de reus… Wie zal de volgende naam zijn? Elke nieuwe doorbraak heeft alleen maar voor vertraging gezorgd. Het lijkt meer op een boycot.

Het klinkt wat als een wanhoopspoging, maar uiteindelijk hebben mijn broer en ik in mei 2017 ons hele relaas naar alle parlementsleden gestuurd. Over de werkwijze van onze vroegere raadsman, de cel Charleroi, de vreemde verklaringen van parket en onderzoeksrechter, de georganiseerde lekken naar de pers, en die anonieme brief waar Vermassen niets mee gedaan heeft.

Hoe waren de reacties?

Palsterman: Welgeteld één parlementslid, Servais Verherstraeten, partijgenoot van justitieminister Geens, antwoordde dat ‘ze’ er mee bezig waren, alsook met het ontwerp van de wet op spijtoptanten. ‘Ze’ zijn ermee bezig? Na 32 jaar heb je daar als nabestaande geen boodschap meer aan. Hoe geloofwaardig is dat allemaal nog?

De familie Palsterman zamelt geld in voor een onafhankelijk onderzoek via de Facebookpagina ‘Ellende Van De Bende – Bende Van Nijvel’

VERMASSEN REAGEERT: ‘IK VOEL ME BEDROGEN’

In een korte reactie reageert advocaat Jef Vermassen furieus op de uitspraken van Nathalie Palsterman.

Jef Vermassen: Ik heb die mensen altijd gratis geholpen uit begrip en medeleven met hun situatie. Ik heb ze altijd van alles op de hoogte gehouden, dus ook van die anonieme brief.

Die brief bevatte delicate informatie, en de briefschrijver vroeg expliciet dat ik die brief zou doen verdwijnen en zeker niet publiek zou maken. Hij schreef letterlijk: ‘Ik vraag met veel aandrang om dit schrijven onmiddellijk te laten verdwijnen nadat u er kennis van hebt genomen.’ Hij verwees ook naar het gevaar als het één en ander zou uitlekken.

Maar de brief laten verdwijnen, doe ik uiteraard niet. Ik heb nachten wakker gelegen van wat ik ermee moest doen. Ik heb mijn stafhouder geraadpleegd, en dan heb ik de brief op mijn kantoor laten lezen aan David Van de Steen en de Palstermans, omdat ik open kaart wil spelen met mijn cliënten. Ik heb verteld dat ik geen kopie zou geven vanwege mijn grote bekommernis dat de brief niet publiek mocht worden.

Een paar dagen later heeft David me verteld dat ze, toen ik even mijn kantoor uitliep voor een vertrouwelijk telefoontje met een andere cliënt, foto’s van de brief hadden gemaakt. Wel, dan voel ik me bedrogen. Is dat nu een manier van doen tussen advocaat en cliënt? David heeft zich daarvoor geëxcuseerd. Zonder die bekentenis van David had ik zelfs niet geweten dat er foto’s zijn gemaakt, want de Palstermans heb ik niet meer gehoord. Ze zijn als lafaards gevlucht en hebben een andere advocaat genomen. Daarom heb ik hen een brief geschreven, waarin ik aandrong om die foto’s onmiddellijk te vernietigen. Ik voel me bedrogen na alles wat ik voor hen heb gedaan. Blijkbaar zijn ze vergeten dat dankzij mij het onderzoek een nieuw elan heeft gekregen, met het risico dat ik overmorgen misschien zelf afgeknald word. Het zijn ondankbare mensen. Mijn vroegere stagemeester zei altijd: ‘Uw cliënt is uw grootste vijand.’ Hij heeft gelijk.