‘België schurkenstaat? Afgemeten aan onze belastingen en de gevangenissen wel ja’

In dit land worden niet alle mensen, niet meer, op dezelfde manier behandeld zoals artikel één van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens dat voorschrijft, zo reageert strafrechter op rust Walter de Smedt op de striemende kritiek van de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie.

De eerste voorzitter van het Hof van Cassatie Jean de Codt was in de uitzending op de Franstalige openbare omroep RTBF niet mals voor het politiek beleid: ‘Het besparingsbeleid van de federale regering zet de administratie van Justitie ertoe aan de wet niet na te leven en dreigt België om te vormen tot een schurkenstaat.‘ Een schurkenstaat (vertaling van het Engelse rogue state) is een pejoratieve term die in Nederland en Vlaanderen gebruikt wordt om een land de beschrijven dat zich buiten internationale verdragen stelt en zich in de internationale politiek onfatsoenlijk gedraagt, zo leert Wikipedia.

De man heeft gelijk: in dit land worden niet alle mensen, niet meer, op dezelfde manier behandeld zoals artikel één van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens dat voorschrijft. En evenmin heeft iedereen hier nu het recht op een eerlijk proces, zoals ons dat wordt opgelegd door artikel 6 van het Europees Verdrag.

Gelijk?

De gelijkheid tussen de burgers kan je het best afmeten aan de wijze waarop ze worden belast. Voor de grote internationale bedrijven is dat anders dan voor de gewone loontrekkende. In België werd door grote bedrijven 488 miljoen belasting vermeden, via gebruik van de notionele intrestaftrek. Dat is 488 miljoen die door de andere burgers worden betaald. Daarvoor is ons land Europees veroordeeld en daartegen zijn “wij” in beroep.

Volgens artikel 6 van het Europees Verdrag heeft iedereen recht op een eerlijke en openbare behandeling binnen een redelijke termijn door een onafhankelijke en onpartijdige instantie. Ook dat is helemaal niet meer het geval.

En wat dan te denken van de toestand in de gevangenissen waarvoor België meermaals met dezelfde vinger werd gewezen? Is dat geen foltering, het toebrengen van ernstige psychische of lichamelijke pijn?

Staken?

Volgens dezelfde eerste voorzitter mogen magistraten niet staken. Daar heeft hij een punt: als je instaat voor een noodzakelijke dienstverlening aan de bevolking kan je daar niet lichtzinnig mee omspringen. Driemaal staken na de aanslag in Zaventem is dat wél. Het recht op verontwaardiging is nu ingeschreven in de Gids voor de magistraten. Maar die verontwaardiging zijn wij na de verschillende “alarmen” reeds lang voorbij. Overigens gaat het niet om eigenbelang, maar om het overleven van de fundamentele belangen van de rechtsstaat tegenover de dreiging van de Failed State. Nood breekt wet?

Waar de hoogste magistraat van dit land wil op wijzen, is de bijzondere opdracht en het bijzonder statuut van de rechterlijke macht als afzonderlijke en onafhankelijke grondwettelijke macht. Maar deze “bijzondere” opdracht geeft ook bevoegdheden, zelfs verplichtingen die staken geheel overbodig maken. De Belgische magistraten zijn immers verplicht niet alleen de nationale maar ook de dwingende supra-nationale regels toe te passen: wat indien de nationale in tegenspraak zijn met de supra-nationale?

Schurken

Indien wij in een schurkenstaat leven dan zijn zij die daarvoor hebben gezorgd schurken. Dat is toch wel het laatste wat je als magistraat mag nastreven. En toch doen wij dat.

Een voorbeeld. Een procureur-generaal die er alles voor over heeft om de nationale wet op de verruimde minnelijke schikking toe te passen, zonder het vertrouwelijk akkoord tussen hemzelf en de verdachten in openbare zitting aan de onpartijdige rechter voor te leggen, is naar de omschrijving van het begrip een schurk.

Want door toepassing van deze wijze van afhandeling van de afkoopwet worden twee van de drie vereisten van artikel 6 EVRM (de verplichting tot openbare behandeling door een onpartijdige instantie) niet gevolgd. Temeer daar deze parketmagistraat de bevoegdheid heeft om de opportuniteit van deze wijze van afdoening te beoordelen. Deze magistraat is dus helemaal niet gehouden om de justitieminister achterna te lopen in het plan om de verruimde minnelijke schikking nog te verruimen. Hij kan, en moet, nu al zorgen voor de toepassing van de supra-nationale wet en de Belgische toepassing, wegens onbehoorlijk, afwijzen.

De rechterlijke macht heeft toezicht op de wantoestanden in de gevangenissen en moet wanneer daar vorderingen over worden gesteld deze beoordelen en sanctioneren.

Hieraan kan een magistraat niet meedoen

De strafrechter heeft nu ook, steeds bij toepassing van de supra-nationale regelgeving de plicht om “het eerlijk proces”, in globo, te beoordelen. En ook daar is het zijn opdracht om de afwijking te sanctioneren. Ook met deze recente nieuwe opdracht zijn wij nog niet volkomen vertrouwd. Hoe gaat de strafrechter de medewerking van de FBI in de huidige terrorismedossiers van het Federaal Parket bekijken? Treedt deze buitenlandse dienst, die in ons land geen bevoegdheden heeft, enkel op als expert? Wat is de tegenstelbaarheid en de bewijskracht van de door die dienst aangeleverde informatie of verwerkte inlichtingen?

Als je stelt dat wij in een “schurkenstaat” leven dan moet je, als magistraat, er de logische gevolgen van onderkennen: hieraan kan een magistraat niet meedoen. Het is, integendeel, zijn opdracht om wanneer het binnen zijn bevoegdheid ligt, de schurken te beoordelen en hun wandaden te sanctioneren.