België is grootste Europese exporteur van vuurwapens, ook naar Saudi-Arabië

Ons land voerde vorig jaar voor meer dan een half miljard aan vuurwapens uit , het meeste van alle Europese landen. Heel wat Belgisch – ook Vlaams – wapentuig wordt op die manier ingezet in de oorlog die Saudi-Arabië voert in Jemen.

Wapenexport is big business, ook voor ons land. Meer nog: geen enkel Europees land voert zo veel vergunde vuurwapens uit als België, zo blijkt uit nieuwe Europese cijfers. Maar liefst 24 procent van de Europese export komt uit ons land, goed voor meer dan een half miljard euro aan vuurwapens in 2015. Ter vergelijking: een wapengrootmacht als het Verenigd Koninkrijk staat met 16 procent en 378 miljoen op de derde plaats.

Kijken we alleen naar Saudi-Arabië, dan neemt België bijna 90 procent van de invoer van vuurwapens en munitie voor haar rekening: een half miljard euro aan wapenarsenaal. In de rangschikking van de volledige wapenlevering aan de Saudi staat ons land op de vierde plaats.

Nochtans weten we dat Saudi-Arabië geen al te beste reputatie heeft als het op internationale conflicten aankomt. Het land wordt gezien als de belangrijkste internationale sponsor van het wahabisme, een radicale tak binnen de islam, en van het islamterrorisme. Bovendien staat Saudi-Arabië in Jemen aan het hoofd van een internationale coalitie. ‘Daar zijn al bij herhaling schendingen van het internationaal humanitair recht vastgesteld, bijvoorbeeld bij bombardementen die geen onderscheid maken tussen burgerdoelwitten en militaire doelwitten,’ zegt Diederik Cops van het Vlaams Vredesinstituut.

Vlaams wapentuig in Saudi-Arabië

Precies om die reden trok minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open VLD) afgelopen weekend van leer tegen de Belgische wapenexport: je kan niet tegelijk mensenlevens proberen te redden en wapens leveren, klonk het in De Zevende Dag. Dat België bij de belangrijkste leveranciers hoort, maakt die kritiek extra scherp.

Wallonië is verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de Belgische uitvoer naar Saudi-Arabië – ‘Vlaanderen exporteert geen wapens naar Saudi-Arabië,’ was te horen op het kabinet van Vlaams minister-president Geert Bourgeois. Er zijn vorig jaar wel vizieren naar Saudi-Arabië verscheept, maar die waren niet bedoeld voor militaire doeleinden. Toch klopt de stelling van Bourgeois niet, klinkt het zowel bij Diederik Cops als bij Ludo De Brabander van Vrede vzw.

‘Meer dan de helft van de Belgische wapenexport heeft een onbekende bestemming en verdwijnt zo onder de radar. We weten dat er in de Eurofighters-gevechtsvliegtuigen in Jemen apparatuur en elektronica worden gebruikt die door het Belgische Advionics aan Duitsland geleverd zijn en daarna aan Saudi-Arabië verkocht,’ aldus De Brabander. ‘Op die manier komt Vlaamse technologie terecht in wapentuig dat door andere landen geëxporteerd wordt naar problematische regio’s.’

Diederik Cops treedt hem bij. ‘We hebben op dit moment geen concreet zicht op welke vliegtuigen precies gebruikt worden bij die bombardementen. We weten wel dat in een aantal vliegtuigen die Saudi-Arabië gebruikt, onderdelen van Vlaamse makelij zitten. De mogelijkheid bestaat dus dat die Vlaamse onderdelen gebruikt worden bij schendingen van humanitair recht, en de Belgische overheid noch de deelstaten kunnen garanderen dat dat niet het geval is.’

Wapenexport is regionale bevoegdheid

Zo afkerig als het Belgisch buitenlandbeleid staat tegenover de Saudi, zo vlot raakt ons wapentuig er. Een spagaat die – zoals wel vaker in ons land – communautair gekleurd is: de federale regering stippelt het buitenlandse beleid uit, maar de bevoegdheid voor wapenexport ligt bij de deelstaten. De fabriek van FN Herstal is bijvoorbeeld voor 100 procent in handen van het Waalse Gewest, volgens Ludo De Brabander een onverkwikkelijke situatie: Wallonië is immers op hetzelfde moment verantwoordelijk voor het verlenen van de nodige wapenvergunningen. ‘Zo creëer je een sfeer van belangenvermenging, waarbij je aan de producent vraagt om zelf de vergunningen in orde te brengen.’

‘We pleiten ervoor de samenwerking tussen het federale en het regionale niveau te versterken om zo meer overleg en informatie-uitwisseling mogelijk te maken, en bij concrete geopolitieke crisissen het buitenlands beleid beter af te kunnen stemmen,’ zegt Cops. Volgens De Brabander moet Vlaanderen zelfs een veto kunnen stellen wanneer de export de buitenlandse belangen schaadt. Bovendien moet er volgens hem een Europees embargo tegen Saudi-Arabië komen – al ligt de politieke realiteit van de Unie daarin dwars. ‘Het Europees Parlement heeft vorig jaar nog met grote meerderheid een resolutie gestemd voor een wapenembargo. Maar onder meer de grootste wapenleveranciers, Frankrijk en Groot-Brittannië, hebben snel gezegd dat ze daar niet in meestappen.’