'België heeft nood aan een staatsvereenvoudiging waarbij efficiëntie centraal staat'

De organisatie van ons land en onze overheden is vandaag te complex. De gevolgen hiervan zijn dat de dienstverlening en besluitvorming traag en heel duur is. Een staatsvereenvoudiging moet leiden tot een eenvoudige en logische organisatie van ons land waarbij alles sneller en goedkoper zal zijn”, zegt Tim Vandenput, Kamerlid voor Open Vld en ondertekenaar van het B Plus Pact voor België.

Toen ik in 2014 voor het eerst de Wetstraat binnenstapte was spreken over efficiëntie niet echt aan de orde. Het instrument van herfederaliseren was toen een taboe. In 2015 lanceerde ik samen met MR collega Christophe Dister, Burgemeester van La Hulpe, het initiatief PLAN BE. Hierin staat efficiëntie centraal. De afgelopen 5 jaar zag ik de taboesfeer smelten en plaats maken voor debat. Verschillende parlementsleden binnen en buiten mijn partij beginnen zich hier nu bij aan te sluiten. Het Pact voor België werd door alle Belgische partijen ondertekend, behalve door de separatistische partijen. Dat bewijst dat het besef voor een efficiëntere Belgische staat aan het groeien is.

België heeft nood aan een staatsvereenvoudiging waarbij efficiëntie centraal staat.

De afgelopen decennia werden bij elke staatshervorming steeds bevoegdheden van het federale niveau naar de gewesten overgeheveld. Dit éénrichtingsverkeer heeft ervoor gezorgd dat ons land nu 6 parlementen met 567 parlementsleden en 54 regeringsmandaten.

Als China of India zich op dezelfde manier organiseren, dan hebben ze een groot voetbalstadion nodig om al hun volksvertegenwoordigers in onder te brengen.

Geen enkel land heeft meer regeringen en parlementen per capita dan België. Die kwantiteit en diversiteit aan instituties brengen kosten met zich mee die uiteindelijk de burger betaalt.

Bij elke staatshervorming werd nooit een voorafgaande analyse gemaakt of een overdracht van een bevoegdheid effectief goed was voor de burger. Er werd ook nooit een evaluatie gemaakt na een staatshervorming of het wel goed was voor de burger. Toch heel merkwaardig, en een bewijs dat er toen meer met de buik dan met ondernemersverstand werd gedacht over die belangrijke zaken.

Versnipperde bevoegdheden

De complexiteit vindt zijn oorsprong bij de bevoegdheidsverdeling die er na zes staatshervormingen is: zo versnipperd dat ons land onmogelijk efficiënt kan zijn. De covid-19 pandemie heeft duidelijk aangetoond dat het hebben van 8 ministers en 1 staatssecretaris voor gezondheid geen enkele meerwaarde heeft. Sterker nog: het heeft ons in de problemen gebracht! In tijden van crisis heb je eenheid van commando nodig en dat hebben we door al deze versnipperingen gemist. En er zijn nog goeie voorbeelden:

Klimaat

Om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen werd er eind 2018 een draaiboek opgesteld door de ondertekenaars, waaronder België. Ons land mocht maar liefst vier (!) ministers bevoegd voor klimaat afleveren. Ze slaagden er ei zo na in heel dat akkoord te torpederen aangezien we het niet eens geraakten tussen de gewesten. Klimaat is een wereldprobleem en in ons kleine België slagen we erin deze bevoegdheid op te splitsen in vier ministers, vier kabinetten en vier administraties. Dat krijg ik op straat niet meer uitgelegd.

Van Oostende naar Aarlen

Een ander voorbeeld is de mobiliteit. Een transportbedrijf dat een vracht vervoert van Oostende naar Aarlen over de Brusselse Ring krijgt hiervoor van elk Gewest een kilometerheffingfactuur. Eén uit Vlaanderen, één uit Brussel en één uit Wallonië. Telkens met verschillende tarieven. Dit zorgt voor een hoop puzzelwerk en vele kleine bedrijven voelen zich genoodzaakt een extra administratieve kracht hiervoor in te zetten. De ondernemer en de burger betalen deze nodeloze rompslomp.

Jobs naar het buitenland

Een ander voorbeeld uit mijn regio zijn de geluidsnormen voor de Luchthaven van Zaventem. Sinds de geluidsnormen bij de gewesten zitten, hanteert het Brussels Gewest strengere geluidsnormen. Luchtvaartmaatschappijen waarvan de piloten de instructies van de verkeersleiding volgen krijgen vaak een boete boven Brussel. Dit begrijpen ze niet, sommige maatschappijen vliegen om deze reden niet meer naar Brussel maar wel naar Rijsel of Dusseldorf. De jobs op de grond zoals catering en bagagehandling verdwijnen hier en gaan naar het buitenland.

Bomen staan in de grond

Je zou denken dat een bos geen rekening houdt met gewestgrenzen maar niets is minder waar. Zelfs in het Zoniënwoud zorgt de versnippering voor problemen! Het Zoniënwoud ligt op Vlaams, Brussels en Waals grondgebied. Vroeger was het federaal en was één agentschap verantwoordelijk voor het beheer. Vandaag zijn er drie bossen, drie beheersplannen, drie administraties. Volgens mij spreken dieren geen Nederlands of Frans, bomen weten niet in welk Gewest ze staan… Ze staan vooral in de grond.

Intergewestelijke cellen

Om de coördinatie te verzekeren tussen de Gewesten is er een ‘overlegmodel’ opgericht: de “intergewestelijke cellen” en “interministeriële conferenties”.. Het is goed dat samenwerking gebeurt, maar dit vraagt terug veel tijd en geld om logische beslissingen te nemen die eigenlijk binnen één administratie en regering kunnen genomen worden.

Belgisch huis herbekijken

Het Belgische huis moet volledig herbekeken worden. Niet zoals het in 1830 begon, nooit het Belgique à Papa! Mijn visie is dat je de staat moet organiseren zoals een bedrijf. Ik pas voor een zevende staatshervorming die nog meer versnippering en bevoegdheidsconflicten zal teweegbrengen. De leuze ‘wat we zelf doen, doen we beter’ is gewoon niet juist! Het zal ons gewoon nog meer geld kosten en traagheid organiseren.

Een volgende staatshervorming zal geen éénnrichtingsverkeer richting de deelstaten zijn maar een verhaal van staatsvereenvoudiging. Ons land moet eenvoudiger, sneller en goedkoper gemaakt worden. Een bevoegdheid wordt enkel en alleen op één niveau georganiseerd.

Zaken die de regio’s goed uitvoeren zoals onderwijs, ruimtelijke ordening, cultuur, … komen zeker niet terug naar het federale niveau. Bevoegdheden die Gewest- en landgrenzen overstijgen zoals klimaat, mobiliteit en volksgezondheid moeten wel volledig op Belgisch niveau georganiseerd worden. Onder leiding van 1 minister en 1 administratie, éénheid van commando. Het gevolg is dat het aantal parlementen, parlementsleden en regeringsleden zal dalen. Het aantal kabinetten zal dalen, administraties worden kleiner en slanker.

Kortom: de overheid zal eenvoudiger en duidelijker worden voor de burger. De overheid zal sneller werken voor de burger. En de overheid zal veel minder kosten aan de burger, waardoor u meer geld overhoudt op het einde van de maand.

Want u, beste inwoner van de Dorpstraat en Kerkstraat in elke gemeente en stad, u ligt niet wakker van op welk niveau zaken geregeld worden. Wel van hoeveel het u kost en wat u ervoor in de plaats krijgt. De dienstverlening naar elke burger toe moet centraal staan bij het hertekenen van ons land.