Beleeft kernenergie een renaissance? ‘Verdubbeling van nucleair vermogen in Europa is haalbaar tegen 2050’

Donderdag organiseerde premier Alexander De Croo een nucleaire top met wereldleiders. Breekt daarmee de al vaak voorspelde renaissance van de kernenergie aan? ‘Het is te lang geleden dat er in Europa nog een kerncentrale is gebouwd.’

Expert Eric van Walle was tot voor kort directeur-generaal van het studiecentrum voor kernenergie SCK-CEN in Mol.

Is het goed dat Alexander De Croo zo’n nucleaire top organiseerde?

Eric van Walle: Ik ben daar heel blij mee, maar ik betreur een beetje dat hij daar nu pas mee komt. Het debat loopt hier al 20 jaar en de vraag is dus of het daar in België ondertussen niet wat laat voor is. We hadden zeven kerncentrales die allemaal behoorlijk goed draaiden. We hadden veel vroeger kunnen en moeten beslissen om de levensduur daarvan ineens te verlengen met 20 jaar. Ik heb in 2000 al gezegd dat de kuip van die centrales – de meest cruciale component – daartegen bestand is. In Nederland is de levensduur van de kerncentrale in Borsele op één middag van 40 naar 60 jaar verlengd. Er ligt vandaag een dossier voor om daar 80 jaar van te maken, en dat zal waarschijnlijk lukken. De regering-De Croo besliste nu om Doel 4 en Tihange 3 met 10 jaar te verlengen, maar er was beter gekozen om dat ook meteen met 20 jaar te doen. Dat maakt die investering aantrekkelijker voor de uitbater en het politieke debat is daarmee afgelopen. In de Verenigde Staten verlengt men altijd voor 20 jaar. Kerncentrales die hier vandaag draaien, zijn allemaal afgeschreven. Er zijn dan alleen bijkomende investeringen nodig om ze op peil te houden. Die centrales leveren daardoor goedkope energie en energiezekerheid. We kunnen trouwens meer centrales dan alleen de twee jongste verlengen op basis van de technische dossiers.

Partijen als de N-VA en Vlaams Belang dromen zelfs van de bouw van een nieuwe kerncentrale. Kunnen zulke centrales op tijd gebouwd worden om ons te helpen om klimaatneutraal te worden?

Van Walle: Van de kleine reactoren, de Small Modular Reactors, worden er momenteel twee types ontwikkeld. Het eerste type is een kleinere versie van de centrales die we vandaag al hebben, met het verschil dat de veiligheid automatisch verhoogt door de kleinschaligheid. Prototypes daarvan zijn er al, en in de VS heeft één versie al een licentie gekregen. Zulke centrales zullen tussen nu en 2035 industrieel leverbaar zijn. Het tweede, nieuwe type zal grote voordelen hebben qua energieopbrengst en afvalverbranding, maar daarvoor wordt nieuwe technologie ontwikkeld. Industriële ontwikkeling daarvan zal vermoedelijk niet voor 2045 zijn. Het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol doet onderzoek naar die nieuwe types, maar de industriële timing zorgt in België voor een probleem. Als de laatste kerncentrales van de vorige generaties sluiten in 2035, moeten we tien jaar overbruggen en de nucleaire kennis en operationele ervaring in dit land zien te behouden. Dat is een lange periode, zeker in de Belgische politiek. Gezien het jojobeleid van de overheid vraag ik me af welke industrie daarin zal willen investeren.

De kerncentrales die nu in aanbouw zijn in Europa worden veel later opgeleverd dan gepland en vallen ook veel duurder uit. Is daar niet eerst een oplossing voor nodig?

Van Walle: Het duurt veel langer omdat het zo lang geleden is dat er in Europa nog kerncentrales zijn gebouwd. We missen de ervaring en de onderliggende industrie, we moeten dat opnieuw opbouwen. En na de ramp in Fukushima zijn de veiligheidsvoorschriften ook fel verstrengd. Terecht natuurlijk, maar dat zorgt er ook voor dat het langer duurt dan vroeger en dus ook meer kost. In China bouwen ze veel sneller dezelfde kerncentrales. Zij doen dat op een efficiëntere manier, en hebben dus ook meer ervaring.

Engie trok zich de laatste jaren terug uit de nucleaire sector in België, omdat het voor hen niet meer rendabel was. Ook in andere Europese landen zijn commerciële spelers terughoudend. Wordt het eenvoudig om in ons land zo’n investeerder te vinden?

Van Walle: Dat is een moeilijke vraag. Als men politiek een goed en stabiel klimaat kan garanderen voor zulke grote investeringen, moet dat lukken. Maar dat is niet eenvoudig. Als politici van gedachte blijven veranderen, en altijd kunnen beslissen om centrales alsnog te sluiten, zijn zulke investeringen natuurlijk heel risicovol.

Op de klimaattop in Dubai werd er ook enthousiast richting kernenergie gekeken. In de slotconclusies werd de hoop uitgesproken om het vermogen aan nucleaire energie tegen 2050 te verdrievoudigen. In Europa nam het aandeel de voorbije decennia af. Is die doelstelling realistisch?

Van Walle: Dat is wel een heel ambitieuze doelstelling. Ik denk dat een verdubbeling haalbaar is. Na de olieshock van de jaren zeventig werden er in de jaren tachtig wereldwijd twintig tot dertig kerncentrales per jaar gebouwd.