Bart Tommelein (Open VLD): ‘Ik vraag me af of een puur liberale partij nog zin heeft’

Open VLD’er Bart Tommelein vraagt zich deze week in Knack luidop af of de traditionele partijen niet beter samen opgaan in één geheel. Hij doet dat in een dubbelinterview met Johan Vande Lanotte, en is de eerste partijtopper die zich aan zo’n uitspraken waagt.

Aan het begin van de jaren 2000 werd het Vlaamse partijlandschap al eens hertekend, met kartels tussen CD&V en N-VA en de toenmalige SP.A en SPIRIT, dat net als de N-VA een erfgenaam was van de Volksunie. Die kartels hielden enkele jaren later alweer op te bestaan, en sindsdien doen alle partijen weer op eigen kracht mee aan verkiezingen. Nu de drie traditionele partijen al jarenlang blijven hangen tussen tien en vijftien procent, wordt er weer naar nieuwe formules gekeken.

Oostends burgemeester Bart Tommelein, die vroeger ook al voor Open VLD in de Vlaamse en de federale regering zat, vindt dat het tijd is dat de traditionele partijen Open VLD, CD&V en Vooruit eens ernstig nadenken over zo’n oefening. De redenen zijn de versnippering van het partijlandschap, en het feit dat kiezers overal in Europa voor extreme of populistische partijen kiezen. ‘Ik ben en blijf liberaal’, zegt Tommelein nu. ‘Maar ik vraag me af of een puur liberale partij nog zin heeft, en of we als traditionele partijen niet beter opgaan in een groter geheel dat de belangen van de mensen vooropstelt.’

Gevraagd of hij iets in een kartel ziet tussen die drie partijen, antwoordt Tommelein dat hij in Oostende alvast zo’n formule met CD&V wel ziet zitten. ‘Ook nationaal moeten we daarover nadenken en die gesprekken starten, zonder op voorhand de uitkomst te kennen’, gaat hij verder. ‘Als we allemaal op ons eentje voortdoen, blijven we drie kleine partijen tussen de tien en de vijftien procent. Niemand vindt dat leuker dan de N-VA: zij zijn altijd nodig in een Vlaamse regering en hebben het maar voor het kiezen. Is de Vlaamse regering zo daadkrachtig? Het is toch niet dat zij werk doet waarvan je kunt zeggen: wauw, dat marcheert hier nu echt geweldig. Dat is gewoon niet zo.’

Johan Vande Lanotte maakt zich evenzeer zorgen over de versnippering, ook al wil hij niet zo ver gaan als Tommelein. ‘In 2004 hebben wij het migrantenstemrecht goedgekeurd. We wisten dat we daar enkele procenten mee zouden verliezen, maar we konden ons dat permitteren. De SP.A stond toen op 23 of 24 procent’, vertelt hij in hetzelfde interview. ‘Partijen zakken vandaag al snel onder een kritische grens. Enkel de N-VA had nog de kracht om zulke moeilijke keuzes te maken, maar geen enkele partij heeft zo weinig gedaan met zoveel stemmen als zij.