‘Bart De Wever kreeg van de kiezer het mandaat om premier te worden’

De grote overwinning van Bart De Wever in Antwerpen zette nog eens in de verf dat de N-VA al sinds 2010 de dominante partij van Vlaanderen is. Theo Francken weet waarom: ‘Bart De Wever is de kampioen van de middenklasse.’

Theo Francken: Er was een heel goede sfeer op het partijbureau. Over het algemeen gaan we vooruit en de overwinning van Bart De Wever in Antwerpen was natuurlijk de kers op de taart. Antwerpen telt 550.000 inwoners, of een op de twaalf Vlamingen. Hij heeft natuurlijk zijn voordeel gedaan met die zogezegde tweestrijd met Jos D’Haese van de PVDA. Dat was een door de media uitgeschreven duel dat in werkelijkheid nooit heeft bestaan. Het idee was zoals altijd gebaseerd op een foute peiling. Maar de pers focuste erop. Het was voortdurend van ‘Jos tegen Bart’.

Plots leek het alsof De Wever een ernstige concurrent had voor ‘t Schoon Verdiep.

Francken: Ach, voor ons was dat een droomscenario. Daardoor kon Bart De Wever het voortdurend hebben over de gevaren die ons bedreigen. Dan spitst iedereen natuurlijk de oren. Hij haakte in op het rode gevaar, op de geheime agenda van het communisme – Rome versus Moskou: niet onbelangrijk nu er nog altijd een oorlog in Oekraïne woedt – en op het islamisme. Met die campagne sprak hij niet alleen de Antwerpenaren aan, maar alle potentiële N-VA-kiezers in heel Vlaanderen. Het is uitgedraaid op een magistrale campagne voor de N-VA, met dank aan de pers die er maar niet genoeg van kreeg om ‘Jos’ op te voeren als de ware tegenstander van Bart.

U was gerust over de goede afloop?

Francken: Ik heb in de laatste week voor de verkiezingen nog in de whatsappgroep van de partijtop gemaild: ‘We moeten ons absoluut geen zorgen maken.’ De helft van de kiezers die vooraf zei voor Jos D’Haese te kiezen, mag niet eens gaan stemmen want te jong. Daar staat hij dan met zijn tienduizenden volgers op TikTok. En een groot deel van de andere potentiële PVDA-kiezers – de Vlaamse moslims – gaat niet stemmen.

Dat zei de PVDA zelf ook vooraf: dat stemrecht in plaats van stemplicht in het nadeel van de partij zou werken.

Francken: Waar er stemrecht is, is de middenklasse inderdaad de grote winnaar. En De Wever is de kampioen van de middenklasse. In Antwerpen heeft hij de CD&V en de Open VLD gewoon van het bord geveegd. De Open VLD behaalt er geen enkele zetel meer, de CD&V nog amper één. Ik ken die eenzame christendemocraat niet: hij heet Pieter De Cock. Ze zouden voor die man een standbeeld moeten oprichten. Je moet namelijk geweldig veel lef en moed hebben om je in een stad als Antwerpen te wagen als christendemocraat. Zeker met een voorzitter als Sammy Mahdi, die niets anders doet dan het platteland opjutten tegen Antwerpen en de Antwerpenaren te beladen met alle zonden van wat de Vlaamse landbouwers zogezegd overkomt. Wie zich met zo’n voorzitter in Antwerpen nog durft te outen als christendemocraat, riskeert zijn lijf en leden, bij wijze van spreken.

Waarom is de N-VA zo veel aantrekkelijker voor de centrumkiezer dan de Open VLD en de CD&V, twee partijen die niet zo heel lang geleden nog de ambitie hadden om de grote Vlaamse volkspartij te zijn?

Francken: De stad wordt onder leiding van de N-VA natuurlijk al twaalf jaar uitzonderlijk goed bestuurd. Mag dat eindelijk ook eens worden gezegd? Antwerpen heeft bij wijze van spreken voor het eerst in eeuwen de schulden onder controle. Het is een aangename stad geworden. Rij via de Kaaien Antwerpen in en zie hoe het centrum eindelijk opleeft. Er zijn weer uitstekende restaurants, leuke tentoonstellingen en optredens. Er wordt weer goed voetbal gespeeld. Het is er veilig.

Veilig? Met al die bom- en andere aanslagen, waarbij al een kind werd gedood?

Francken: Geen enkele havenstad ontsnapt aan the war on drugs. Ook dat probleem zal De Wever wel opgelost krijgen. Maar Antwerpen kan dat niet alleen. Daarvoor is méér hulp vanuit de federale overheid nodig.

Heeft De Wever op het partijbureau al aangegeven dat hij ernaar uitkijkt om in het schepencollege samen te werken met zijn voorganger Patrick Janssens (Vooruit)?

Francken: Daar zeg ik niets over. Dat is interne keuken.

Lubbeek met zijn 19.000 inwoners is natuurlijk Antwerpen niet, maar u houdt ook al sinds 2013 stand als burgemeester. Heb je voor het bestuur van een landelijke gemeente een ander recept nodig dan voor een (groot)stad?

Francken: Niet echt, alleen moet ik in Lubbeek veel zaken zelf doen waarvoor Bart De Wever in Antwerpen personeel ter beschikking heeft. Ik voelde vooraf wel aan dat het goede verkiezingen zouden worden voor burgemeesters. Mensen snakken naar veiligheid, naar zekerheid ook. En dan zie je dat de partijen van burgemeesters die hun gemeente goed bestuurd hebben, makkelijk met vijf tot tien procentpunt stijgen.

Er zijn uitzonderingen: John Crombez (Vooruit) in Oostende en natuurlijk Guy D’haeseleer (VB) in Ninove hebben de zittende burgemeester wandelen gestuurd.

Francken: Ik ben nooit onder de indruk geweest van Guy D’haeseleer, en zeker niet toen ik hem zondag zijn zogezegd zeer dapper ‘programma’ hoorde uitleggen. Hij gaat meer bewakingscamera’s hangen. Die hangen toch al overal? Hij zal een hoofddoekenverbod doorvoeren aan het loket. Dat bestaat hier ook. En hij gaat ook een Zwarte Piet-namiddag organiseren. Origineel zeg. In Lubbeek houden wij elk jaar zo’n Zwarte Piet-feest. Ik dacht: amai, is het maar dat?

Zullen de N-VA’ers zich nu eindelijk minder blindstaren op de concurrenten van het Vlaams Belang?

Francken: Samen met de PVDA horen de Vlaams Belangers toch tot de grote verliezers van deze verkiezingen? Barbara Pas kondigt fier aan dat het Vlaams Belang sinds zondag tweehonderd gemeenteraadsleden extra heeft. Maar een partij die verdorie vijf jaar lang op kop heeft gelegen in alle peilingen zou geen tweehonderd maar tweeduizend nieuwe lokale mandatarissen moeten kunnen lanceren. Heel veel mensen die op 9 juni voor de PVDA en het Vlaams Belang stemden, zijn nu niet meer komen opdagen. Ze dachten dat hun partij het land wel gauw even zou veranderen nadat ze de verkiezingen gewonnen had. Dat lukt natuurlijk zomaar niet en dus haakten ze al ontgoocheld af.

De hele strategie van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken was gebaseerd op het doorbreken van het cordon sanitaire. Met hem zou het Vlaams Belang een bestuurspartij worden. Vandaar ook dat Van Grieken overdreven veel belang hecht aan Ninove, want dat is het enige ‘bewijs’ dat zijn strategie is gelukt. Maar Ninove is maar één gemeente. Het plan van Van Grieken is míslukt. De deur blijft dicht. De Wever heeft daar altijd op gehamerd. Zo blijft een stem voor het Vlaams Belang een nutteloze stem. De mensen voelen dat zo ook aan. Bij ons aan de oostkant van Vlaams-Brabant hebben ze haast geen extra zetels behaald. Het Vlaams Belang is hier in Lubbeek niet doorgebroken, heeft in Aarschot niet goed gescoord en behaalde amper stemmen in Leuven of in Tienen.

In Tienen wordt Jonathan Holslag, docent internationale politiek aan de Vrije Universiteit van Brussel en Knack-columnist, de nieuwe burgemeester. Bij zijn allereerste verkiezingen ooit behaalde hij meteen 31 procent van de stemmen. Holslag zelf behaalt 3684 voorkeurstemmen, dubbel zoveel als de 1874 stemmen van burgemeester Katrien Partyka (CD&V).

Francken: Met Vlaams Parlementslid Ine Tombeur heeft de N-VA een uitstekende schepen in Tienen. Maar de winst van Jonathan Holslag zag ik toch aankomen. Voor veel inwoners van Tienen is hij de hoop in bange dagen. Hij staat voor ‘verandering’. Tienen is namelijk een stad die van oudsher worstelt met een ‘sociale problematiek’. Het is geen toeval dat Tienen niet goed scoort op de Stadsmonitor. Er zijn daar dus ook veel malcontenten.

Holslag heeft eerst zijn burgerbeweging uit de grond gestampt. De eetfestijnen trekken gemakkelijk 650 mensen aan: dat is echt geweldig veel volk. Vervolgens heeft hij zijn eigen partij opgericht. En van de gage die hij als veelgevraagd spreker krijgt, houdt hij geen cent voor zichzelf. Hij doneert alle inkomsten daarvan aan goede doelen in Tienen: het Kinderkankerfonds, lokale vzw’s, noem maar op. Je mag niet onderschatten wat het politieke effect daarvan is. Holslag domineert ook de debatten waaraan hij deelneemt, zowel verbaal als intellectueel. Hij is zeker een aanwinst voor de lokale politiek.

De gemeenteraadsverkiezingen vonden plaats tijdens de federale regeringsonderhandelingen. Zijn de partijen die nu al de Vlaamse en straks wellicht ook de federale regering vormen in principe ook preferentiële partners bij gemeentelijke coalities?

Francken: Daar wordt wel naar gekeken, ja. Laat ik het zo zeggen: we bejegenen elkaar met de nodige correctheid. Uiteindelijk beginnen we in die regeringen aan een gezamenlijk politiek project, samen met christendemocraten en sociaaldemocraten, dat zo omvattend is dat dit niet in één regeerperiode te voltooien valt. Vlaanderen is al gestart, de federale regering zal wel volgen. We willen het land budgettair op orde krijgen, we willen het socialer maken en weerbaarder: dat vereist investeringen die je toch al snel tien jaar moet volhouden.

Door de gemeenteraadsverkiezingen staan de zo belangrijke onderhandelingen voor dat federale project wel al wekenlang op een laag pitje.

Francken: Ik heb van die zogenaamde ‘bakstenen boemeltrein’ weinig gemerkt. We hebben vorige week keihard onderhandeld. In volle campagne heb ik drie dagen hier in Brussel doorgebracht om te onderhandelen over Buitenlandse Zaken, Defensie en Migratie. Dat was behoorlijk uitputtend. Morgen (dinsdag, nvdr) onderhandelen we trouwens opnieuw over Migratie. Alleen de centrale werkgroep is maar één keer per week samengekomen. Maar verder zijn alle andere werkgroepen erg goed opgeschoten. En ik denk dat het niet zo lang meer duurt voor we zullen landen. De MR heeft het goed gedaan bij de lokale verkiezingen, Les Engagés zelfs heel goed. En zowel de N-VA, Vooruit als de CD&V is versterkt uit de verkiezingen gekomen. De regeringspartijen zijn de morele winnaars van de verkiezingen. Het Vlaams Belang maakt daar wel aanspraak op, maar dat is nonsens.

Leidt die eensgezindheid ook tot een duidelijk nieuwe koers?

Francken: En of. We hebben ons huiswerk gemaakt. De teksten die achter de schermen zijn geproduceerd, zullen tot een paradigmashift leiden. Als ik lees wat we over migratie zijn overeengekomen… daar zullen sommigen toch van opkijken.

Ook wat betreft ontwikkelingssamenwerking?

Francken: Inderdaad. Ik kan geen concrete details geven, maar België volgt vanzelfsprekend de ontwikkelingen die zich elders in Europa voordoen. We leven niet op een eiland. Overal in Europa is het beleid rechtser dan vijf jaar geleden. In het Europees Parlement is er voor het eerst een conservatieve meerderheid. In de Europese Raad blijven er nog maar een paar socialisten over, zoals de Spaanse premier – die daar alleen maar zit met de steun van de nationalisten – de Deense premier Mette Frederiksen en natuurlijk de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, voor zolang dat nog duurt. Dat geldt gelukkig ook voor België.

Ik verwacht dus dat de centrale werkgroep met alle dikke legumen van alle partijen volgende week zal samenkomen. Deze week zullen de voorzitters nog allerlei zaken moeten regelen in verband met hun eigen partij en allerlei lokale coalities en afspraken. Maar volgende week zullen we dan zien wat van al die plannen een definitief fiat krijgt. Dan is er natuurlijk nog de sociaal-economische Supernota, maar ook daarop is goed doorgewerkt. Ik verwacht dat er over een paar weken een nieuwe federale regering zal zijn.

Bestaat de kans dat Bart De Wever daarvan de premier zal worden?

Francken: Natuurlijk. De Antwerpenaar heeft zondag duidelijk gezegd dat dat voor hem dik oké is. De Antwerpenaar is gaan stemmen in het volle besef dat het premierschap voor De Wever een reële mogelijkheid is. Dat geldt ook voor mijn kiezers in Lubbeek of die van Jan Jambon in Brasschaat. Jan wint, ik win en Bart wint. Dat betekent toch dat de mensen zeggen: ‘Ga maar naar Brussel. Ga het daar ook maar opkuisen.’ Of klinkt dat te brutaal?

Voor de verkiezingen heb ik een brief geschreven naar alle Lubbekenaren, waarin ik heb uitgelegd hoe de vork in de steel zit: als Bart mij zal vragen om een functie op te nemen in zijn regering, ben ik weg. Dat is een eerlijke en transparante communicatie. Men kan mij achteraf niet verwijten dat ik kiezersbedrog heb gepleegd. En de inwoner die daarmee niet kan leven, moet maar op iemand anders stemmen. Even goede vrienden.

(trots) Ik heb zelfs meer stemmen gekregen dan de vorige keer. Zondag behaalde ik 2000 voorkeurstemmen. Vorige keer waren dat er 2300, maar door de afschaffing van de opkomstplicht is slechts 70 procent komen stemmen, en moet je ongeveer een derde bij die 2000 stemmen tellen. Dus ben ik er flink op vooruitgegaan. Met Bart De Wever is het niet anders. Hij kreeg zondag van de Antwerpse kiezer een mandaat om naar Brussel te gaan. ‘Doe dat maar. We hebben hier een goede ploeg bestuurders die tijdens uw afwezigheid de zaken kunnen behartigen en uw taken tijdelijk kunnen overnemen.’

Met als bijzonderheid dat Peter De Roover mogelijk the first husband van Antwerpen wordt als Els Van Doesburg burgemeester wordt.

Francken: (lacht smakelijk) In Antwerpen weet iedereen wat te doen als Bart naar de federale regering vertrekt. Alleen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het om te janken. Daar is voor het eerst geen enkele Nederlandstalige meer verkozen op eigen kracht. Elke Nederlandstalige die werd verkozen, stond op een Franstalige lijst als flamand de service. Tot zondag hadden we nog een paar Nederlandstalige gemeenteraadsleden in Brussel-Stad, in Anderlecht en Ganshoren. In hun plaats zie je nu islamisten zoals Fouad Ahidar. Zij beschouwen de gegarandeerde Nederlandstalige vertegenwoordiging in Brussel als een cadeautje. Intussen zijn ze bezig het kalifaat op te richten. Met Catherine Moureaux zijn de PS en Vooruit onderhandelingen aan het voeren om in Molenbeek een coalitie te smeden met de PTB. Wat is dat anders dan het begin van een kalifaat, met aparte jeugdlokalen voor jongens en meisjes, en dat onder groot applaus van al die mannen met baarden? Waar zijn we in godsnaam mee bezig? Door de demografische veranderingen hebben de politieke ontwikkelingen er een aparte dynamiek gekregen die tijdens al die communautaire onderhandelingen van vroeger nooit is bedoeld of gewenst. Als het zo verder mag gaan, is Brussel verloren. Dat zou ik heel erg vinden, want Brussel is mijn hoofdstad.