Asielzoekers met job verplicht wegsturen uit opvangcentrum? Gemakkelijker gezegd dan gedaan

Een maatregel om snel plaatsen te creëren in de overvolle opvangcentra voor asielzoekers werpt zijn vruchten nog niet af. De tegenslag toont de limieten van creatieve oplossingen. Lichtpuntje voor de regering: het aantal asielaanvragen lijkt in dalende lijn.

Ondanks een fikse uitbreiding van de capaciteit zit het opvangnetwerk voor asielzoekers van 32.000 plaatsen eivol. De verzadiging zorgt er mee voor dat asielzoekers al maandenlang op straat overnachten. Afgelopen week herhaalden de regeringspartijen Groen, Ecolo en PS hun eis aan staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) om meer te doen.

Die druk duwt De Moor richting creatieve oplossingen. In de hoop om sneller opvangplaatsen vrij te maken, stuurde ze een maand geleden een instructie uit naar alle centra van opvangdienst Fedasil. De boodschap: asielzoekers met een job zouden verplicht het centrum moeten verlaten, en dat binnen de maand.

De verplichting ging gepaard met voorwaarden. Gezinnen met kinderen kwamen niet in aanmerking. En ook mannen met tijdelijke contracten of een te laag inkomen werden ontzien.

Op basis van onderzoek van de Kruispuntbank Sociale Zekerheid (KSZ) schatte het kabinet-De Moor het doelpubliek aanvankelijk op 2000 mensen. Na nieuwe wegingen werd dat aantal door Fedasil gereduceerd tot zo’n 350.

Daarvan zijn er tot op vandaag slechts 45 vertrokken, of 12 procent.

Risico op dakloosheid

Volgens Mieke Candaele van Fedasil is dat aantal echter ‘nog geen definitieve stand van zaken’. Om mensen meer tijd te geven, werd de deadline verlengd tot 9 januari. ‘En in bepaalde gevallen kan een bewoner ook daarna uitstel krijgen’, zegt Candaele. Bijvoorbeeld door een huurcontract dat pas later ingaat, of vanwege medische redenen. Wie intussen zijn baan heeft verloren, komt uiteraard ook niet meer in aanmerking.

De vertrekplicht is niet onomstreden. Onder meer de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) is kritisch. Door de krappe situatie op de private huurmarkt vreesden de lokale besturen dat asielzoekers snel zouden aankloppen bij het OCMW.

Maar ook dat is niet altijd een sinecure. ‘En dus ontstaat de kans op dakloosheid. En dat kan ook ernstige gevolgen hebben voor het verloop van de asielprocedure', zegt Nathalie Debast van de VVSG. Doordat de verplichting slechts zal gelden voor enkele tientallen mensen is de impact op de gemeentebesturen echter gering.

Flessenhals

Een recente nota over de opvangcrisis door onder meer het federaal migratiecentrum Myria en de federale Ombudsman toont hoe stroef de uitstroom in de opvangcentra verloopt . Op basis van cijfers van Fedasil blijkt dat een bewoner op de vijf (in totaal 6242 mensen) langer dan twee jaar in een centrum verblijft. Voor 561 mensen gaat het zelfs om meer dan vier jaar.

Een van de flessenhalzen is het Commissariaat voor de Vluchtelingen (CGVS), dat de aanvragen tot internationale bescherming beoordeelt. In november nam het CGVS weliswaar 1880 beslissingen, maar tegelijk torst het een achterstand van 12.314 dossiers.

Een actieplan om sneller beslissingen te treffen voor Afghanen, een aanzienlijke groep binnen het totaal aantal asielzoekers, werd al uitgerold. Ook belooft het kabinet-De Moor 89 nieuwe aanwervingen voor het CGVS in 2023.

De vraag van Groen om Afghanen een tijdelijk beschermingsstatuut te geven, wordt weggewuifd. Samen met de PS vragen de groenen dat de regering de zogenaamde ‘federale fase’ uitroept. Dat moet het opvorderen van personeel en gebouwen vergemakkelijken. Maar ook daar wil eerste minister Alexander De Croo (Open VLD) niet van weten. Maandag werd die eis ook geuit door een collectief van vluchtelingenorganisaties, die het kabinet van de premier op de Wetstraat 16 kortstondig bezetten uit protest tegen het beleid.

Lees hier meer

Jezus van Nazareth

Lichtpuntje voor de regering: de instroom van het aantal asielzoekers lijkt nu voor de tweede maand op rij dalend. De regering hoopt dat het aantal aanvragen in december rond de kaap van 3000 blijft. In november waren dat er nog 3369, tegenover 4009 in september. Een van de factoren is de stopzetting door Servië om Burundezen visumvrij te laten reizen. Vaak vonden zij hun weg naar Brussel. Volgens het kabinet-De Moor schommelen de Burundese aanvragen momenteel 30 per week. Eind oktober ging het nog over 220 per week.

Toch zal de druk op De Moor en co. hoog blijven, zeker met de verwachte nieuwe winterprik in januari. Ngo’s houden hun hart vast voor de situatie in de kraakpanden als die in de Paleizenstraat in Schaarbeek. Onder de 1000 bewoners circuleren heel wat ziektes, zoals schurft. Een betrokkene spreekt van ‘Moria 2.0’, een verwijzing naar de erbarmelijke omstandigheden in het voormalige Griekse vluchtelingenkamp.

Ook de bevriende organisaties van de CD&V volgen de crisis van nabij op. Zo schreef Luc Van Gorp, topman van de Christelijke Mutualiteit (CM), een opiniestuk voor Knack waarin hij de asielzoekers in tentjes vergeleek met de kerststal van Jezus van Nazareth. Dat gebeurde echter zonder de naam van De Moor te vermelden.