Hoogstens 4000 nieuwe elektrische auto’s kunnen op premie rekenen: ‘Dit kan veel mensen boos maken’

Mogen particulieren die zopas een goedkope elektrische auto hebben gekocht zich zeker wanen van de door minister Lydia Peeters (Open VLD) beloofde premie van 5000 euro? Het korte antwoord is: nee.

Een premie van 5000 euro voor wie een elektrische auto van maximaal 40.000 euro koopt, en eentje van 3000 euro voor wie zich laat verleiden door een tweedehands exemplaar. Met die veelbesproken maatregel hoopt Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) de aankoop van elektrische auto’s bij particulieren te stimuleren.

Maar of ze die belofte kan waarmaken? Om te beginnen is het nog minstens tot begin februari wachten op groen licht van de Raad van State. Volgens professor fiscaal recht Michel Maus zou dat geen probleem mogen opleveren. ‘Ik zie hier op het eerste gezicht geen juridische problemen’, zegt hij.

Maar er is nog een onzekere factor. Als de Raad van State zijn fiat geeft, wordt in de loop van volgende maand een digitaal loket geopend. Wie een premie wil aanvragen, moet zich daar aanmelden met een recente aankoopfactuur én het bewijs dat het voertuig na 1 januari 2024 is ingeschreven.

De kans is reëel dat een aantal mensen die omwille van die premie een elektrische auto hebben gekocht, straks achter het net zullen vissen.

Of de aanvraag een positief gevolg krijgt, hangt mogelijk af van de snelheid van de aanvraag. Dat komt omdat er in de subsidiepot die minister Peeters onderhandeld kreeg, ‘maar’ 20 miljoen euro zit. Dat betekent dat er hoogstens voor 4000 nieuwe elektrische auto’s een premie kan worden uitgekeerd.

Verdubbeling

Het aantal premies voor nieuwe auto’s kan, afhankelijk van het aantal aanvragen voor tweedehandswagens, zelfs nog een stukje lager liggen. In ieder geval bestaat de kans dat mensen die een elektrische auto kochten met de belofte van een premie in het achterhoofd, die premie vanwege het grote succes van de maatregel niet zullen krijgen.

Thomas De Spiegelaere, woordvoerder van de FOD Mobiliteit en Vervoer, sluit niet uit dat dit scenario zich straks zal voltrekken. Hij merkt op dat het aantal ingeschreven elektrische auto’s jaarlijks ongeveer verdubbelt. ‘Al is het aandeel van particuliere aankopen daarin nog erg beperkt. Om een idee te geven: vorig jaar hebben ongeveer 8500 particulieren een nieuwe elektrische auto ingeschreven.’

Daarbij hoort wel de bedenking dat het aantal inschrijvingen vorig jaar precies vanwege de beloofde premie een vertekend beeld geeft. Alleen elektrische auto’s die ingeschreven zijn na 1 januari 2024, komen voor de premie in aanmerking. ‘Wie met het oog op de premie in november of december een elektrische auto heeft gekocht,’ zegt De Spiegelaere, ‘zal allicht tot januari hebben gewacht om die auto in te schrijven.’

Prijsverlagingen

Ook Jochen De Smet, woordvoerder van de sectorvereniging EV Belgium, houdt ernstig rekening met een scenario waarin een aantal gegadigden de premie zal mislopen. ‘Ik hoor bij de verdelers dat de premie zijn effect niet mist, en er een opstoot is van belangstelling bij particulieren. Dat mag niet verbazen. Voor veel particulieren was de aankoopprijs van een elektrische auto een belangrijke drempel. Deze premie neemt die drempel voor een stuk weg. Daar komt nog bovenop dat merken als Renault en Volkswagen voor een aantal auto’s hun prijzen hebben verlaagd tot onder de grens van 40.000 euro. Het meest spectaculaire voorbeeld is de Tesla Y, een auto die, als gevolg van deze maatregel, plots voor 39.990 euro wordt verkocht. Dat is 8000 euro minder dan je er vorig jaar nog voor betaalde. Tel daar nog eens de 5000 euro van de premie bij, en je hebt een prijsvoordeel van 13.000 euro.’

De Smet wijst erop dat een vergelijkbare maatregel al vier jaar in Nederland bestaat. Met succes. In 2020 konden particulieren er voor het eerst een subsidie aanvragen voor nieuwe en tweedehandse elektrische auto’s. De subsidiepot was toen al na enkele dagen leeg.

De Smet sluit niet uit dat het in Vlaanderen nog sneller zal gaan. ‘Wij hopen dat de minister op die mogelijkheid is voorbereid’, zegt De Smet. ‘Want inderdaad: de kans is reëel dat een aantal mensen die omwille van die premie een elektrische auto hebben gekocht, straks achter het net zullen vissen.’

Boos

Michel Maus stelt zich om die reden vragen bij deze maatregel. ‘Het probleem is hier dat het budget beperkt is. Stel dat de belofte op die premie een staatsbon-achtig succes veroorzaakt. Dan heb je misschien een paar duizend mensen gelukkig gemaakt, maar nog veel meer mensen erg boos.’

Aidan Renquin, woordvoerder van minister Lydia Peeters, bevestigt dat mogelijk niet elke aanvraag zal worden gehonoreerd. ‘Maar we hebben van bij het begin duidelijk gecommuniceerd dat het budget beperkt is. Als dit scenario zich voordoet, zullen we bekijken wat mogelijk is. Al kunnen we daar op dit moment echt geen beloftes over doen.’

Mogelijk biedt het Nederlandse voorbeeld hier inspiratie. Toen na enkele dagen bleek dat de subsidiepot voor 2020 leeg was, werden nieuwe aanvragen doorgeschoven naar het volgende jaar.

Een probleem zou dan kunnen zijn dat Vlaanderen volgend jaar een nieuwe regering heeft. Renquin wil er zich in elk geval nog niet over uitspreken. ‘We gaan hier niet op vooruitlopen. We kijken in eerste instantie uit naar de uitspraak van de Raad van State.’