‘Als Beke werkelijk denkt te regeren met Vlaams Belang-light, dan moet hij de stekker eruit trekken’

‘Doet hij dat niet, dan weet iedereen dat er iets niet klopt’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck. ‘Ofwel is de N-VA geen VB-light, ofwel vindt Beke dat niet erg.’

Zouden er nog ergens Belgen rondlopen die denken dat ze een goed pensioen krijgen als ze 67 zijn? Politici, van rood tot donkerblauw, hebben de afgelopen jaren zo veel paniek gezaaid of dikke, grijze mist zitten spuien dat niemand nog in het wettelijk pensioen gelooft. Ook de beruchte ’tweede pijler’ – groepsverzekering of pensioenfonds – biedt te weinig perspectief op een comfortabele oude dag. Dus probeert de Belg daar ondertussen gewoon zelf voor te zorgen. Hij koopt een huis, spaart zich te pletter, belegt conservatief dan wel avontuurlijk, of neemt een individuele levensverzekering. Zo dendert de privatisering van de sociale zekerheid vrolijk verder. De ellende van 2008, met plots crashende goedehuisvaderaandelen of andere in de privé belegde appeltjes voor de dorst, is kennelijk al lang vergeten. Over de Belgen die geen geld hebben om te sparen gaat het al helemaal niet.

De pensioenen staan nu al weken in het centrum van het politieke debat en ze zullen niet snel meer verdwijnen. Net zoals het de facto onbeslechte debat over de meerwaardebelasting van oktober vorig jaar is het onvoltooide debat over de vijftigplussers wezenlijk. In beide gevallen gaat het – naar begrotingsnormen – over weinig geld. De meerwaardebelasting is er niet gekomen en haar vervanger, de effectentaks, zal naar verwachting niet meer dan een peulschil opbrengen. De fel besproken pensioenvermindering voor vijftigplussers is voor ocharme 20 miljoen euro ingeschreven. Maar de morele lading is in beide gevallen explosief: het ene gaat over hoe de rijke toplaag meer moet bijdragen, het andere over (uitgesteld) loon naar werken. Het eerste is een strijdpunt voor CD&V, het ander een existentiële kwestie voor N-VA. Lastig voor de partij van Wouter Beke is dat het veel makkelijker gaat om pensioen af te pakken dan om rijken meer belastingen te laten betalen. Het eerste doe je met een wet. Voor het tweede moeten er duizend achterpoortjes dicht.

Moeten mensen die jarenlang werkloos bleven minder pensioen krijgen dan mensen die altijd hebben gewerkt? Daar valt zeker iets voor te zeggen, tenminste als die mensen bewust werkloos zijn gebleven. Maar daar wringt het schoentje: iedereen weet dat veel vijftigplussers gewoon geen job meer vinden. Is het dan nog altijd zo rechtvaardig om hun pensioen te verlagen? Zelfs liberale politici, doorgaans niet de mildste stemmen over werklozen, stellen zich daar vragen over. Ook Kris Peeters, de immer zoekende spits van CD&V, voelde dit keer goed aan dat hij met zijn verzet tegen die pensioenvermindering zou scoren. Maar de N-VA bokste de bal uit het doel: er was enkel beslist om niet te beslissen.

In dat licht waren de prikjes van CD&V-voorzitter Wouter Beke van de afgelopen dagen een beetje vreemd. Niet dát er prikjes kwamen was bizar – alle Kumbaya ten spijt blijft de verhouding tussen de vorige volkspartij en de nieuwe volkspartij zeer moeilijk. Wél het thema waar Beke de N-VA mee dacht te tackelen riep vragen op. Zondag zei hij dat de N-VA en CD&V twee fundamenteel verschillende partijen zijn. Die aandrang om het verschil met de N-VA in de verf te zetten is op zich al pijnlijk, maar je zou denken dat Beke dan de sterkste kaart van het moment op tafel zou gooien: de vijftigplussers, dus. Beke begon daarentegen over de verharding van de N-VA-toon in andere dossiers: ‘N-VA is in 2014 groot geworden door het Vlaams Belang leeg te vreten’, zei hij, ‘en nu doen ze er in hun discours alles aan om die kiezers voor zich te blijven winnen.’

Daar mag een kern van waarheid in zitten – sommige N-VA’ers zoeken in hun communicatie al eens de buitengrenzen op de rechterkant op – het blijft een zwaktebod als je tegelijk het migratiebeleid zélf verdedigt. Dan weet je publiek meteen dat je kritiek over de verpakking en niet de inhoud gaat. Als Beke echt de afgelopen dagen ontdekt heeft dat hij aan het regeren is met een VB-light, dan moet hij de stekker eruit trekken. Doet hij dat niet, dan weet iedereen dat er iets niet klopt: ofwel is de N-VA geen VB-light, ofwel vindt Beke dat niet erg. Nu was het Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten, die het dit weekend over de ‘zeer harde lijn’ van N-VA had, ‘die voorbijgaat aan de menselijkheid’. Voor een goed begrip: zij had het wél over de pensioenen van werkloze vijftigplussers.