‘Alles is politiek, en het coronavirus is geen uitzondering’

‘Wat de overheid ook doet, voor sommigen zal het altijd te weinig zijn, en voor anderen te veel’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Je zult maar Marc Van Ranst zijn. De bekende viroloog van de Leuvense universiteit gaf afgelopen week beheerst en deskundig commentaar bij de gevaren van het coronavirus. Hij legde keer op keer uit dat het virus ernstig te nemen valt, dat we de voorschriften moeten volgen (handen wassen, wegwerpzakdoeken gebruiken) en dat we niet moeten panikeren. Ja, het virus is dodelijker dan de griep. Nee, het virus heeft nog lang niet zo veel slachtoffers gemaakt als de griep. En nee, die twee stellingen spreken elkaar niet tegen. Het virus slaat harder toe, maar bij veel minder mensen, dus zijn er ook veel minder slachtoffers. Voorlopig althans, want het aantal besmettingen loopt op. Enzovoort enzoverder. Nuchter, kalm, met de mitsen en maren op de juiste plek.

En toch kreeg Van Ranst vorige week op sociale media de volle laag. Niet zijn politieke standpunten maakten opiniemakers, semiprofessionele twitteraars en het verenigde Vlaamse trollenleger boos. Zoiets zou niet echt verrassen. Van Ranst heeft extreemlinkse sympathieën en haalt in politieke discussies zelf geregeld snoeihard uit. Wie uitdeelt, moet ook kunnen incasseren. Maar dit keer waren het zijn droge berichten over het coronavirus die de sociale media naar het vitriool deden grijpen. ‘Jij bent gewoon dom’, schreef een Vlaming met een mening, ‘je weet niks af van het virus. Je bent gewoon een aandachtzoeker.’ Een confrater vond dat ‘Van Ranst wil komen zeveren naast Maggie op tv. Maar hij heeft nog niks zinnigs gezegd. De linkse boer’. En dan zwijgen we nog over vermogensbeheerder Geert Noels, die met een mysterieuze tweet (’tenzij men ons iets verzwijgt over dit virus’) wel erg dicht tegen de complottheorieën begon aan te schurken. Toen Van Ranst Noels op dat gevaar wees, begon die laatste al snel over ’totalitaire regimes’. Tja.

Alles is politiek, en het coronavirus is zeker geen uitzondering. Wat de overheid ook doet, voor sommigen zal het altijd te weinig zijn, en voor anderen te veel. En nee, het helpt niet als ook de wetenschappers nog op zoek zijn naar een consensus, maar zo gaat dat. Zo was er afgelopen maandag nog volop debat over wie er getest zou moeten worden. Is het beter om alleen mensen te onderzoeken die volgens de strikte officiële voorwaarden risico lopen? Of moet er breder onderzocht worden, zoals dokter Herman Goossens van het Antwerps universitair ziekenhuis voorstelde?

Beide visies vallen te verdedigen, en de voorwaarden worden voortdurend volgens de voortschrijdende inzichten aangepast. De algemene verwachting is níét dat controles en quarantaines de verspreiding van het virus finaal kunnen tegenhouden. Maar tijd winnen is belangrijk, onder meer omdat er naarstig naar medicijnen en een vaccin wordt gezocht. Met goede detectiemechanismen en voorzorgsmaatregelen kan de verspreiding vertraagd worden, en hoe strikter de maatregelen, hoe meer vertraging. Aan de andere kant dreigen massale controles en ziekteverloven het land plat te leggen, terwijl veel van de geteste mensen niet eens het virus dragen. Het gevaar bestaat dat de maatregelen disproportioneel zijn, iets waar de Europese Commissie expliciet voor waarschuwt. Het blijft een afweging tussen verschillende belangen, ook economische. Die afweging is nooit louter een wetenschappelijke kwestie, ook altijd een politieke keuze.

Elders is de coronacrisis zo mogelijk nog meer gepolitiseerd. In de Verenigde Staten is het duidelijk dat president Donald Trump zich langzaam aan zorgen begint te maken: over de gezondheid van de Amerikanen, over de rode cijfers op de beurs, maar niet in de laatste plaats ook over de kansen om zelf herverkozen te worden in november. ‘A non-partisan virus is spreading in a partisan war’, kopte CNN maandagochtend: een virus dat zich niets van Democraten en Republikeinen aantrekt begint te wegen op een partijpolitieke oorlog. De indicaties dat Trump het probleem heeft onderschat stapelen zich op. Maar Trump zelf beweert dat de kritiek op zijn corona-aanpak een poging is van de Democraten om hem naar beneden te halen.

Als de Coronacrisis ons één ding heeft geleerd, dan wel dat we lang niet zo sterk zijn als we zelf denken. Deze week in Knack spreekt Dirk Draulans niet voor niets over onze hoogmoed. Dat geldt al helemaal voor politici die de medische waarheid denken te kunnen ombuigen naar wat hen goed uitkomt, van Xi Jinping tot Donald Trump. Het virus trekt zich niets aan van wat politici willen.