Advocate Davina Simons: ‘Politie en justitie laten vrouwen te vaak in de kou staan’

Dit jaar stierven al 24 vrouwen door partnergeweld. ‘De cijfers van femicide zijn onthutsend’, zegt advocate Davina Simons.

Davina Simons, jong, gedreven, een tikje excentriek en bijzonder welbespraakt, kwam de laatste tijd samen met strafpleiter Walter Damen in het nieuws als advocate van ex-radiomaker Sven Pichal, maar ook als voortrekster in de strijd tegen geweld op vrouwen. ‘Politie en justitie laten vrouwen nog te vaak in de kou staan’, zegt ze. ‘In 2022 zijn 22 vrouwen door hun ex-partner vermoord, voor 2023 staat de teller al op 24. Dat kan en mag niet.’ Recent nog werden in Denderhoutem een vrouw en haar zoon met messteken om het leven gebracht door haar ex-partner.

U was samen met Walter Damen de advocate van Ingrid V., die de aanval van haar ex ternauwernood overleefde. Hij schoot haar eind oktober in Sint-Amands op straat neer met een jachtgeweer. Twee weken eerder was hij veroordeeld tot 18 maanden gevangenis wegens stalking na het einde van hun relatie.

Davina Simons: Ingrid kwam naar ons kantoor na heel ernstige feiten van belaging. Die man achtervolgde haar en ze kwam hem overal tegen. Op een gegeven moment keek ze ten einde raad onder haar auto, en daar had hij een gps-tracker geplaatst. Ze is onmiddellijk naar de politie gestapt en heeft aangegeven dat ze doodsbang was. Die man is uitgenodigd voor verhoor, werd daarmee geconfronteerd en heeft gewoon gezegd: ‘Sorry, ik kan de breuk moeilijk verwerken, ik was mezelf even niet, ik zal het niet meer doen.’ Vervolgens mocht hij vertrekken.

Onze cliënte wilde een contactverbod, maar dat kwam er niet. Doodsbang is ze dan een paar dagen bij haar dochter gaan logeren. Ook daar kwam ze die man overal tegen. En onder haar wagen hing wéér een tracker. Om maar te zeggen: dat politieverhoor had op de man nul indruk gemaakt. Hij begon ook op Facebook zeer verontrustende boodschappen te posten: een foto van een schietschijf en een boemerang, een foto van twee skeletten in een doodskist. Levensbedreigende berichten die aan het strafonderzoek zijn toegevoegd en waar op dat moment ook niks mee is gebeurd.

Hij zei: “Sorry, ik zal het niet meer doen.” En hij mocht vertrekken.

Tijdens zijn proces wegens stalking kwam de man niet opdagen, wat ook een belangrijke indicatie is. Hij werd uiteindelijk bij verstek veroordeeld tot een gevangenisstraf van 18 maanden. En vervolgens heeft hij onze cliënte neergeschoten. Alle verontrustende signalen zijn lange tijd genegeerd of verkeerd ingeschat, de man werd tijdens het strafonderzoek nooit voorgeleid. Hij werd niet opgevolgd. Hij kreeg geen enkele voorwaarde opgelegd. En als iemand wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van 18 maanden kan de rechter die persoon niet onmiddellijk laten aanhouden. Daardoor was het vonnis op het moment van de feiten nog dode letter.

Partner- en ex-partnergeweld komen heel vaak voor, maar leiden zelden tot vervolging, laat staan tot een veroordeling.

Simons: Partnergeweld lijkt geen beleidsprioriteit te zijn. Als vrouwen een klacht indienen, of het nu is voor belaging of voor slagen en verwondingen, wordt dat zelden meteen heel serieus genomen. Bij belaging zeggen politie en justitie dat ze niets kunnen doen zolang er niet écht iets gebeurt. En als er wel al klappen zijn uitgedeeld, springt men daar vaak te laks mee om.

Justitie kan misschien niet alle daders van partnergeweld in voorlopige hechtenis nemen, maar er zijn ook andere mogelijkheden. Of je kunt daders voorleiden bij de onderzoeksrechter en ze een stevige waarschuwing geven, en minstens voorwaarden opleggen. Of denk aan een contactverbod, een tijdelijk huisverbod of een mobiel stalkingsalarm. Dat bestaat al in sommige gerechtelijke arrondissementen voor zeer ernstige situaties: met één druk op de knop kan een slachtoffer de politie oproepen.

Maar al die dingen gebeuren te weinig. In Antwerpen wordt bijvoorbeeld veel extra politievolk ingezet in de strijd tegen drugs. Dat zijn natuurlijk mensen die op andere diensten worden weggehaald. Zo krijg je minder capaciteit voor zaken als belaging en partnergeweld. En dat is gewoon schrijnend.

Waar pleit u voor?

Simons: Bij elke melding van belaging en partnergeweld zou je standaard een risicotaxatie moeten maken: hoe gevaarlijk is die situatie, hoe is de samenstelling van dat gezin, wat zijn de noden en hoe werken we verder? Het parket kan zoals gezegd altijd een tijdelijk huisverbod opleggen, nog los van een onderzoeksrechter, dus dat kan zelfs zonder gerechtelijk onderzoek. Zo’n tijdelijk huisverbod is nuttig. Het is een soort bezinningsperiode, waarin er geen contact mag zijn en alle partijen een beetje rust krijgen, om te voorkomen dat de situatie escaleert.

Verder kun je denken aan begeleidingstrajecten voor plegers van partnergeweld, met een justitieassistent en een agressiecoach. Je kunt situaties van nabij opvolgen, vrouwen goed begeleiden, het mobiel stalkingsalarm vaker gebruiken, een systeem van gps-tracking introduceren om te monitoren of een dader in de buurt van het slachtoffer komt… Natuurlijk, dat is allemaal niet vanzelfsprekend. Maar partnergeweld is een enorm maatschappelijk probleem, waarover alle beleidsniveaus beter moeten nadenken. Vaak zijn er ook kinderen mee gemoeid. En kinderen die in zo’n gezin opgroeien, gaan later vaak dezelfde patronen van geweld hanteren.

De rechter ten gronde zou ook meer armslag moeten krijgen. De maximumstraf voor belaging bedraagt bijvoorbeeld maar twee jaar, waardoor de rechter geen onmiddellijke aanhouding kan uitspreken na zo’n vonnis. Politici moeten durven na te denken over een wetswijziging, waardoor er in zulke gevallen meer mogelijkheden zijn.

U stoot in uw beroepspraktijk wel vaker op situaties waar politie en justitie tekortschieten in de bescherming van vrouwen.

Simons: Ingrid is jammer genoeg geen alleenstaand geval. Het gebeurt inderdaad vaker dat er feiten worden gepleegd door mensen die bij politie en justitie al voor soortgelijke feiten bekend zijn. De nieuwsberichten van de laatste weken spreken voor zich en dat is helaas maar het topje van de ijsberg. De cijfers van femicide zijn onthutsend. En dan gaat het alleen nog maar over de vrouwen die gestorven zijn bij een geweldsincident, vaak na een lange periode van belaging. De gevallen zonder dodelijke afloop worden niet eens meegeteld. Als er kordater zou worden opgetreden, kunnen veel incidenten worden voorkomen.