Dahlia Pessemiers Benamar vroeg een zestigtal mensen naar hun onvergetelijkste eerste ervaring met iets. Uit die gesprekken puurde ze de solo De eerste keer.
Ondervroeg u hen over die eerste keer waar de lezer nu gniffelend aan denkt?
Dahlia Pessemiers Benamar:(lacht) Over de eerste keer seks ging het maar één keer en dat relaas haalde het stuk zelfs niet. Barbara Wyckmans, artistiek directeur van het Tongerse kunstenfestival MoMeNT, gaf me opdracht om over ‘de eerste keer’ een stuk te maken, gebaseerd op interviews. Daar ben ik haar erg dankbaar voor. Zodra je iemand vraagt wat zijn onvergetelijkste eerste keer is, duik je een diep gesprek in.
Wie hebt u gesproken?
Pessemiers Benamar: Een zestigtal mensen. Van een Syrische vluchteling, kansarme jongeren, advocaten tot doven. Ze namen plaats op een stoel tegenover me. Decorontwerper Sibren Hanssens fotografeerde hen. We praatten over kantelmomenten. Zoals de eerste keer onrecht ervaren omdat je in je nieuwe thuisland de weg vraagt en uitgekafferd wordt omdat je de landstaal niet spreekt. Of de eerste keer diep verdriet voelen. Ik schreef alles uit. Dat leverde een manuscript van 291 pagina’s op.
U richtte vorig jaar Silence Radio op, een collectief dat verhalen van mensen die te weinig gehoord worden hoorbaar wil maken. Sprak u ook met hen?
Pessemiers Benamar: Jazeker. Silence Radio richtte ik op omdat ik meer wil samenwerken met andere makers en geraakt was door een vraag van Gemeenschapscentrum De Zeyp. In 2017 vroegen zij me mee te werken aan een Europees project met dove én horende acteurs. Horende mensen kennen amper iets van de wereld van de doven. De vragen van de toeschouwers choqueerden: ‘Is het erg om doof te zijn?’ De frankste acteur antwoordde: ‘Vind je het erg om wit te zijn?’ De doven stoten op evenveel onbegrip als pakweg anderstaligen, armen of moslims. Nochtans is de gebarentaal een erkende taal – eigenlijk heeft België zes landstalen. Daarom wil ik ook VGT (Vlaamse gebarentaal, nvdr) een podium geven en gangbaar maken. De eerste keer is daar de start van.
Hoe verwerkte u de interviews tot een solo?
Pessemiers Benamar: Ik speel een vrouw die haar geheugen heeft verloren. Ze heeft geen naam, ook die is ze vergeten. Daardoor is alles wat ze meemaakt een eerste keer. Daarover vertelt ze. De verhalen van de mensen die ik sprak, pluk ik uit hun context, waarna ik ze recupereer in het verhaal van mijn personage. Alle woorden hebben al een leven gehad.
We verlaten de zaal met de gedachte dat…
Pessemiers Benamar: … je altijd kunt herbeginnen. Hoezeer heb je herinneringen nodig om verder te kunnen? Niet zo erg, zo blijkt. Of je nu advocaat bent of een kansarme achttienjarige: herinneringen veranderen met je mee en zeggen meer over wie je nu bent dan over wie je was toen gebeurde wat je je denkt te herinneren.
In 2018 deed u een gooi naar een zitje in de Antwerpse gemeenteraad als PVDA-politica. Was dat uw pijnlijkste eerste keer?
Pessemiers Benamar: De politiek bleek niet mijn wereld. Maar mijn politieke ambitie vertrok wél vanuit hetzelfde engagement waarmee ik theater maak. Het is mijn missie om via theater vooroordelen te doen wankelen.
De eerste keer van Dahlia Pessemiers Benamar gaat op 3 augustus in openlucht in première in Tongeren tijdens MoMeNT. Nadien is de voorstelling te zien tijdens Theater Aan Zee in Oostende en de Zomer Van Antwerpen.
Info: dahliapessemiers.com, moment.tongeren.be, theateraanzee.be en zva.be
