Academici leggen ‘superslim rekeningrijden’ op tafel: ‘De files zouden volledig kunnen verdwijnen’

Over het rekeningrijden staat geen woord in de Vlaamse startnota. Het principe dreigt dus niet op de onderhandelingstafel te belanden. Een nieuwe publicatie van de KU Leuven wil daar verandering in brengen. De onderzoekers pleiten voor ‘superslim rekeningrijden’. ‘Varieer de tolheffing binnen de spitsperiode zelf.’

‘Misschien kan de toekomstige Zweedse coalitie haar naam eer aandoen en inspiratie opdoen in Zweden?’ Zo vatten onderzoekers Bruno De Borger (UAntwerpen) en Stef Proost (KU Leuven) hun voorstel voor ‘superslimrekening rijden’ aan in een nieuwe publicatie van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven.

De academici halen de mosterd in Scandinavië, meer bepaald in Stockholm. Die stad hanteert al meer dan een decennium rekeningrijden om de filedrukte tegen te gaan. Het Zweedse voorbeeld wordt wel vaker aangehaald door (voormalige) voorstanders van het slim rekeningrijden, zoals Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA). Zoals geweten liet de N-VA de piste echter helemaal los in de aanloop naar de verkiezingen.

Toch werd er een cruciaal element uit het Stockholmse voorbeeld steeds weer vergeten, opperen De Borger en Proost. In de oorspronkelijke voorstellen maakte men een onderscheid gemaakt tussen dal- en spitsuren. Wie de spits vermeed, zou zo minder tol moeten betalen dan wie dat niet deed. De onderzoekers erkennen dat die regeling een effect zou hebben op de files. Alleen zou dat al bij al beperkt blijven.

Het ‘superslim rekeningrijden’ onderscheidt zich door de tolheffing te variëren binnen de spitsperiode zelf.

‘Het kan ervoor zorgen dat de vertrektijden zodanig gecoördineerd worden dat alle files verdwijnen’, aldus de paper. ‘Het stimuleert mensen om hun moment van vertrek aan te passen’, verduidelijkt De Borger aan Knack. ‘Vandaag trekt iedereen ongecoördineerd naar Brussel, terwijl de weg maar een beperkt aantal voortuigen aankan. Als er op elk moment niet meer mensen rijden dan de wegcapaciteit richting Brussel aankan, dan heb je geen file.’

Wie tijd bespaart door niet in de file te staan, bespaart ook geld.

Nummerplaatherkenning

Opvallend: de onderzoekers pleiten er ook voor dat werknemers met een salariswagen meebetalen wanneer zij de wagen niet gebruiken voor een bedrijfsopdracht. ‘Zelfs als zij een tankkaart hebben’, aldus de paper.

Ook vrachtwagens, die nu al een systeem van rekeningrijden kennen, zouden mee moeten worden opgenomen in het principe van superslim rekeningrijden.

Vraag blijft hoe automobilisten net belast zullen worden. Volgens De Borger kan dat via nummerplaatherkenning – al laat hij ruimte voor andere technologieën. ‘Je zou in blokjes van 5, 10 of 15 minuten de tarieven telkens kunnen laten aanpassen. Hoe verfijnder, hoe beter.’

Over de hoogte van de tol kan gediscussieerd worden. Maar volgens de onderzoekers is het perfect mogelijk dat automobilisten netto geen cent extra moeten betalen. ‘De kost om in de file te staan wordt omgezet in een andere kost, namelijk de tol die men moet betalen.’

Let wel: de paper gaat ervan uit dat de kosten die je oploopt qua tijdverlies op een bepaalde manier moeten worden omgerekend naar een monetaire kost. ‘Time is money‘, zegt De Borger. ‘Wie tijd bespaart door niet in de file te staan, bespaart ook geld. Al is het een uitdaging om die redenering uit te leggen aan automobilisten.’

Of de Vlaamse onderhandelaars het voorstel zullen bekijken? ‘Ik hoop dat ze het minstens zullen lezen’, zegt De Borger. ‘Maar ik twijfel of ze het ter harte zullen nemen. Ik vrees dat het rekeningrijden weer voor een aantal jaren op de lange baan wordt geschoven.’