Jaarlijks verliest de geïntegreerde politie het equivalent van zowat 3.600 agenten wegens absenteïsme, en dat op een totaal van 48.000 politieagenten. De afwezigheidscijfers liggen daarmee een pak hoger dan in de publieke sector in het algemeen, blijkt uit een grootschalige data-analyse die aan de UGent is uitgevoerd. ‘Kosten waar zelden bij stilgestaan wordt’, zegt onderzoekster Celien De Stercke. ‘Want de politie heeft 3.500 mensen tekort en de rekrutering verloopt niet vlot.’
Algemeen liggen de afwezigheidscijfers bij de politie bijna dubbel zo hoog als in de ruimere publieke sector. De gemiddelde afwezigheidsduur is bij de politie 11,84 in vergelijking met 7,7 dagen in de andere openbare dienstverleners. De frequentie ligt op 3,84 keer, in vergelijking met 1,9 keer, en het aantal verloren kalenderdagen is met 44,41 ook een pak hoger dan 22,5 dagen in de algemene publieke sector.
Uit de studie blijkt ook dat het absenteïsme bij kleinere korpsen niet veel hoger ligt dan in grotere politiezones. Het is dus niet noodzakelijk een argument bij het fuseren van steden en gemeenten. Maar de lokale politie moet wel voor steeds meer taken zelf instaan, wat de werkdruk kan verhogen.
‘De uitstroom is groot en het takenpakket wordt groter’, omschrijft professor criminologie Jelle Janssens. ‘En we weten nu al dat de politie kraakt langs alle kanten. We hebben alle alarmbellen horen rinkelen bij de procureurs. Die kunnen zware, maatschappij-ontwrichtende criminaliteit niet meer onderzoeken en moeten financieel-economische criminaliteit laten varen. Net als zware misdadigers, die mensen hebben gefolterd.
Om het probleem in kaart te brengen hebben de criminologen 146.000 afwezigheden bij de Belgische politie in 2019 grondig geanalyseerd. Vrouwen zijn gemiddeld langer en frequenter afwezig dan mannen en ze verliezen ook meer gewerkte kalenderdagen, 52,57 in vergelijking met 39,79 bij mannen. Ouder personeel is vaker afwezig: bij jonge agenten (- 25 jaar) gaat het om 5,63 afwezige dagen in vergelijking met 18,12 bij 60-plussers. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) heeft zich in 2020 voorgenomen om elk jaar minimaal 1.600 mensen te rekruteren bij de politie.
Maar aan de UGent benadrukken de onderzoekers de winst die een verlaging van het absenteïsme kan opbrengen. Er wordt gepleit voor doorgedreven onderzoek om het personeelsbeleid bij de politie te onderbouwen. Zo stellen Janssens en De Stercke zich vragen bij een ongeloofwaardig cijfer. Waar in de publieke sector 36,7 procent van de uitval te wijten is aan stressgerelateerde psychische aandoeningen, is dat bij de politie slechts 8,8 procent. ‘We stellen ons de vraag of deze politiecijfers de realiteit weerspiegelen. Het verschil is zodanig groot, dat we vermoeden dat er een probleem in de rapportage is.’
Of een macho-cultuur daarvoor verantwoordelijk is, kan niet afgeleid worden uit de data. De onderzoekers pleiten voor verder onderzoek. Waalse personeelsleden blijken langer afwezig dan hun Vlaamse en Brusselse collega’s. Daarnaast waren de frequenties en verloren kalenderdagen op jaarbasis het hoogste voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
De federale politie kampt bovendien met meer uitval dan lokale korpsen en het probleem is groter in stedelijke omgevingen. En voor het eerst werd ook vastgesteld dat korpsen met een bestaand personeelstekort, daarbovenop met iets meer uitval kampen. ‘De absenteïsmecijfers zetten de nood voor een duurzame organisatie in het licht’, besluit De Stercke. “De politie wil vooruit, en wil beter doen. Daar hoort een personeelsbeleid bij met aandacht voor welzijn bij het politiewerk.’
