Begrotingscontrole wordt ballonnenwedstrijd

Door een begrotingscontrole op te vatten als een ballonnenwedstrijd wordt vooral gecamoufleerd dat de overheid ruim boven haar stand leeft.

Begin volgende week rondt de regering-Di Rupo haar eerste begrotingscontrole af om het tekort op de globale overheidsfinanciën voor dit jaar te beperken tot 2,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp) – en zodoende Europese sancties af te houden. Die financiën zullen met andere woorden in 2012 nog altijd voor meer dan 10 miljard euro in het rood duiken. Ze blijven ook opgezadeld met een schuldenlast van ongeveer 370 miljard – goed voor de economische welvaart die ons land in een heel jaar creëert.

Drie maanden geleden waren de zes federale regeringspartijen in de eindfase van de formatie allang blij dat ze voor 11,3 miljard euro aan maatregelen bij elkaar geharkt kregen om de overheidsfinanciën op koers te houden, richting begrotingsevenwicht in 2015. Maar toen kon ook al perfect voorspeld worden dat de omvang van die inspanning niet zou volstaan.

De aftredende regering-Leterme liet door het Dexia-debacle en het in elkaar klappen van de economische groei een veel groter gat in de rekeningen na dan was voorgespiegeld. De Europese Commissie dwong de regering-Di Rupo ook meteen om voor 1,3 miljard euro aan uitgaven te bevriezen, omdat ze niet geloofde in de houdbaarheid van de Belgische budgettaire ramingen. Daarbovenop stelden de Nationale Bank en de Commissie hun prognoses voor de Belgische economie bij: in 2012 zou die krimpen. Met nu als onvermijdelijke uitkomst dus een bijkomende, harde bezuinigingsronde.

Door het huiswerk van het Monitoringcomité voor de Begroting weet de regering-Di Rupo dat ze zelf nog eens 2 miljard euro moet vinden. Daarin zit een buffer van 500 miljoen om de gevolgen van de recessie en andere ’tegenvallers’ op te vangen. Voorts moeten ook de deelstaten en de lokale besturen andermaal het mes in hun uitgaven zetten. Op die manier zal de extra budgettaire inspanning van alle overheden samen uitkomen op minstens 3 miljard. Dat is ruim een kwart meer dan tot nu toe werd voorgehouden. Schuiven met federale uitgaven voor onder meer het grootstedenbeleid, gezondheidspreventie en wetenschappelijk onderzoek naar de deelstaten zal daar niets van afdoen.

Omdat het blijkbaar een onuitroeibaar gebruik is, en om aan de eigen achterban politieke spierkracht te tonen, vielen de zes federale coalitiepartners voor de krokusvakantie haast over elkaar met voorstellen om het vooropgestelde begrotingstekort alsnog te handhaven: een indexsprong, een btw-verhoging, een minimumbelasting voor bedrijven, fiscale amnestie enzovoort. Al die ideeën werden echter even snel afgeschoten als ze gelanceerd werden. Van die zinloze ballonnenwedstrijd zijn we ondertussen gelukkig verlost.

In de plaats daarvan grijpt de regering-Di Rupo volgend weekend naar de kaasschaaf, die in regeringskringen steeds populairder lijkt. Maar dat kan de structurele systeemfout in de overheidsfinanciën niet verhullen. De Nationale Bank legde er genadeloos de vinger op: in de afgelopen tien jaar gaf de overheid systematisch veel meer uit dan de economische groei toeliet. Ze leefde ruim boven haar stand en spaarde bovendien geen eurocent om de kosten van de vergrijzing op te vangen. Met een simpele begrotingscontrole zal dat in elk geval niet opgelost zijn.

Patrick Martens