Bart De Wever doet N-VA geen cadeau door Homans te lanceren als Vlaams minister-president

De N-VA geeft de indruk in een interne machtsstrijd te zijn verwikkeld nadat Bart De Wever Liesbeth Homans lanceerde als de volgende Vlaams minister-president. Oud-voorzitter Geert Bourgeois (van wie geweten is dat hij zelf ambitie heeft) reageerde daarop met de uitspraak dat in zijn partij niets beslist is over die functie en dat daarover niet wordt beslist in Antwerpen. Maakt N-VA een maand voor de verkiezingen een slechte beurt? Drie vragen aan Knack-redacteur Walter Pauli.

Politieke commentatoren stellen vast dat er binnen de N-VA een machtsstrijd aan de gang is. Aanleiding is de uitspraak van oud-voorzitter en huidig Vlaams vice-minister-president Geert Bourgeois dat het niet uitgemaakt is dat Liesbeth Homans voor N-VA de kandidaat is om de volgende Vlaamse regering te leiden, ook al heeft N-VA-voorzitter Bart De Wever dat zo gezegd. ‘Daarover wordt niet in Antwerpen beslist.’

Bourgeois heeft eerder aangegeven dat hij zelf kandidaat is om Kris Peeters op te volgen. Zit de top van de N-VA op een maand voor de verkiezingen met een ernstig intern probleem? Drie vragen aan Walter Pauli, politiek redacteur bij Knack.

Is er sprake van een scheuring binnen de N-VA?

Walter Pauli: Niet echt. Het gaat vooral om persoonlijke ambitie. Geert Bourgeois heeft al veel eerder laten verstaan dat hij ambitie had om zelf minister-president te worden.

Al meer dan een jaar geleden, op 16 maart 2013, antwoordde Geert Bourgeois in een interview met De Standaard als volgt op de vraag of hij geen geschikte ministerpresident zou zijn: ‘Ik wil de uitdaging aangaan. Mijn rol in de partij is groot en belangrijk. Het zou boeiend zijn om dat momentum mee te kunnen maken. Zoveel dergelijke momenta kan je in je politieke leven niet beleven. Maar de kwestie is nog niet uitgeklaard.’ En ook zei Geert Bourgeois toen: ‘Natuurlijk is het mijn ambitie om een belangrijke rol spelen. Het zou de bekroning zijn van mijn carrière Maar (…) er zijn ook nog andere sterke mensen.’

Versta: toen al had Geert Bourgeois brandende ambitie om eindelijk nummer één te zijn in Vlaanderen. Toen al werd daarover blijkbaar al eens over gesproken binnen de N-VA-top (‘de kwestie is nog niet uitgeklaard’), en blijkbaar hadden er toen al andere mensen – ‘andere sterke mensen’ – blijk gegeven van hun ambities. Maar Geert Bourgeois vindt blijkbaar dat hij een historisch ’trekkingsrecht’ heeft op die functie. Hij is vice-minister-president, dus bij een verkiezingsoverwinning doorschuiven lijkt hem logisch. Hij is de historische stichter van de N-VA, de sterkhouder ook die de partij na de nederlaag van 2003 aan een dun infuus (één kamerzetel; de zijne) net genoeg in leven hield om in kartel te mogen gaan met de CD&V van provincie- en bondgenoot Yves Leterme.

Geert Bourgeois komt weliswaar over als een gortdroge man, een notariszoon die zelf al zoon was van een notaris, binnen de N-VA heeft hi j ook vrienden en bondgenoten. Dat komt omdat Bourgeois de enige N-VA’er is die al vele jaren een ministerieel kabinet bezette. Dienstdoend partijvoorzitter Ben Weyts, kamerlid Theo Francken, of ook de Antwerpse ‘superschepen’ Koen Kennis hebben allemaal de knepen van de stiel geleerd bij Bourgeois. Die band bestaat nog altijd.

Maar daartegenover staat dus Liesbeth Homans. Zij was fractieleider in de senaat en is nu schepen in Antwerpen. En vooral: zij is al sinds haar studententijd de beste vriendin van Bart De Wever. Binnen de N-VA is ook dat een adelbrief van formaat.

Maakt deze kwestie duidelijk dat de N-VA – ondanks wat ze zelf zegt – een partij is als alle anderen?

Walter Pauli: Niets menselijks is politici vreemd en zolang N-VA’ers geen halfgoden zijn (al zijn er een paar die dat soms lijken te denken) zijn ook zij voorwerp van alle deugden en ondeugden die eigen zijn aan de menselijke soort. Dus ook van ijdelheid en ambitie.

Het vergt natuurlijk een extra inspanning om met beide benen op de grond te blijven: in de peilingen blijft N-VA bijna dubbel zo groot als de dichtste achtervolger CD&V, waarnemers als Carl Devos hebben N-VA in zekere mate al uitgeroepen tot vermoedelijke winnaar van de verkiezingen, in de eigen partij staat het zelfvertrouwen aan het zenith en op de eigen kiescampagnes maakt iedereen vol zelfvertrouwen het V-teken: van Vlaanderen en Verandering, jaja, maar een beetje scholier herkent er natuurlijk ook de Victory-vingers van Winston Churchill in.

Als de actie van Homans en Bourgeois één zaak duidelijk maakt, is dat de meeste N-VA’ers er eigenlijk van overtuigd zijn dat op 25 mei de verkiezingsoverwinning hen eigenlijk niet meer kan ontlopen. Vandaar dat zij nu al met die mandaten (in he klassieke Vlaams-nationale discours: ‘die postjes’) bezig zijn, dat de tot dusver vrij voorbeeldig volgehouden partijdiscipline ineens met de voeten wordt getreden, en dat men denkt dat de kiezer hen dat toch niet ten kwade zal duiden: zij zijn namelijk van de N-VA.

Nogmaals: voor wie al vier jaar in een quasi permanente état de grâce leeft, is het moeilijk om nuchter en terughoudend te blijven, en rekening houden met de minder prettige kanten van het politieke bestaan. Een nederlaag, bijvoorbeeld, of een standstill, of – in het geval van N-VA – een overwinninkje. Want slechts een beetje vooruit gaan, hoe historisch die prestatie ook zou zij, zou de eigen troepen ontnuchteren en de tegenstand doen verdapperen.

Maar het toont vooral hoe brandend de persoonlijke ambitie is bij een aantal N-VA’ers. En daarmee bezondigt N-VA zich niet alleen aan de overmoed die voorheen al veel andere partijen parten heeft, maar zondigt ze ook tegen de niet-neergeschreven beginselen van het Vlaams-nationalisme. Die leren dat politiek slechts een middel is om Vlaanderen te dienen.

Het is de les die Karel Dillen bij leven en welzijn erin peperde bij zijn VB’ers: eigen ambities zijn ondergeschikt aan het Vlaamse ideaal. En toen zijn erfgenamen dat niet meer voor ogen hielden, was het ineens snel voorbij met het VB.

N-VA lijkt eenzelfde evolutie nog sneller door te maken. De Vlaamse regering ligt voor het grijpen, incluis de politieke macht in Vlaanderen, dus ineens beginnen armen alvast te grijpen en graaien. Voorlopig nog in het luchtledige. Maar het was voor sommigen blijkbaar sterker dan henzelf.

Tenslotte dit: dat de N-VA nog altijd behoorlijk anders is dan andere partijen, is dat tot dusver de reactie vanuit de publieke opinie zéér gematigd en terughoudend is. Bij de CD&V werden nog niet zo lang geleden om veel minder uitgesproken ruzies de verschillen tussen Yves Leterme en Kris Peeters veel dikker in de verf gezet. Dat moge een geruststelling zijn voor De Wever en co.: de macht van hun partij is inmiddels al zo groot dat N-VA’ers het zich voorlopig nog kunnen veroorloven een potje te breken.

Had Bart De Wever zich best niet zelf kandidaat gesteld om de Vlaamse regering te leiden?

Walter Pauli: Dat is onmogelijk. Hij is nog altijd voorzitter van de N-VA en burgemeester van Antwerpen. Als De Wever nu ook nog de challenger van Kris Peeters zou zijn als minister-president, zou hij echt wel zelf bevestigen dat de N-VA een eenmanspartij is. En het zou zelfs in één kiescampagne een beetje veel hooi op de vork zijn om zich tegelijk te profileren als de antipode van Elio Di Rupo én als het grote alternatief voor Kris Peeters. Zijn verhaal zou veel diffuser worden, en dus minder krachtig.

Intussen heeft Bart De Wever zelf wel de discussie in gang gezet. Hij wist goed dat Geert Bourgeois ambitie had (ook De Wever leest De Standaard) en toch schuift hij Liesbeth Homans naar voor. Zo heeft hij eigenlijk de clash uitgelokt tussen zijn voornaamste luitenant en zijn historische voorganger.

Dat heeft nogal wat ruis gebracht op het verhaal van zijn partij, en dus van zichzelf. Door misschien ongewild de publieke rel tussen Homans en Bourgeois zelf in gang te hebben gezet heeft voorzitter Bart De Wever zijn N-VA alleszins geen cadeau gedaan. Maar ook dat is een signaal dat er limieten zijn aan wat menselijk doenbaar is. In volle campagne, stuit zelfs Bart De Wever af en toe op zijn eigen grenzen. (EE)